قلعه فلک الافلاک ؛ شاهکار معماري

فلک الافلاک

قلعه تاريخي و باستاني فلک الافلاک بر بلنداي شهر خرم‌آباد نمونه ناب معماري ايراني و جلوه‌اي بي‌نظير از ذوق و هنر مردمان اين ديار است.قلعه فلک الافلاک بر بلنداي تپه اي باستاني و طبيعي در مرکز شهر خرم آباد واقع شده است و داراي هشت برج و دو حياط مستطيل شکل بوده است.
ارتفاع بلندترين ديوار اين قلعه سترگ و باشکوه تا سطح تپه پنج متر و 22 سانتي متر و مساحت کلي آن پنج هزار و سيصد متر مربع و پلان بناي اين قلعه تاريخي به صورت هشت ضلعي نامنظم است.
ورودي قلعه فلک الافلاک در جبهه شمالي و در برج جنوب غربي به عرض 10 متر و 20 سانتي متر و ارتفاع سه متر ساخته شده و در ساخت اين بنا از مصالحي چون خشت، آجر (قرمز و بزرگ)، ‌سنگ و ملات استفاده شده است.
از جمله نکات قابل تامل در اين بناي بي نظير وجود چاه قلعه به عمق 42 متر در حياط اول و گريزگاه اضطراري در حياط دوم است.

قلعه فلک الافلاک، شاهکار معماري دنيا

زيبايي و معماري شگفت انگيز قلعه فلک الافلاک موجب شده که اين قلعه تاريخي و باستاني لرستان از سوي بسياري از کارشناسان به عنوان يکي از شاهکارهاي مهندسي و معماري دنيا لقب گيرد.
از زمان برپايي بنادر عهد ساساني تا دوره هاي متاخر الحاقاتي به آن اضافه شده است (به خصوص در دوره صفوي و قاجار) و اين اثر همان دژمعروف شاپورخواست است که در تاريخ ذکر شده است.
اين قلعه به لحاظ موقعيت استراتژيکي خود در قرن چهارم هجري قمري به عنوان مقر حکومت آل حسنويه و گنجور در زمان آل بويه در آمد و از قرن ششم هجري پس از ساخته شدن شهر جديد خرم آباد اين قلعه نيز بنام خرم آباد معروف شد و احتمالا نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.
از بدو شکل گيري، اين بناي عظيم و ديدني تا به حال کاربريهاي سياسي، نظامي، خزانه سلطنتي ، مقر حکومتي ، پادگان نظامي و زندان سياسي داشته است و اکنون نيز به عنوان موزه باستان شناسي ، مردم شناسي و آزمايشگاه مرمت اشيا و چايخانه سنتي از آن استفاده مي شود. اين بناي کم نظير مربوط به دوره ساساني است و به شماره 883 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
از مهمترين بخشهاي قلعه مي توان به موزه هاي باستان شناسي و مردم شناسي قلعه اشاره کرد که مورد استقبال همه مسافران و علاقمنمدان به فرهنگ و تمدن لرستان قرار گرفته است.
اين قلعه در برخي منابع به نامهاي «شاپور خواست» ، «سابر خواست» و «فلک الافلاک» نامگذاري شده است.
در مجاور اين قلعه باستاني چشمه پرآب نيز وجود دارد که زيبايي خيره کننده اي را به اين بناي باستاني بخشيده است.
معني نام «فلک الافلاک» در لغت به معناي «سپهر سپهران» و يا «فلک نهم» تعبير شده است.
اين بناي شگرف تاريخي هر ساله همزمان با فصل نوروز مملو از گردشگران و مسافراني است که براي ديدن يکي از شاهکارهاي معماري دنيا لرستان را مقصد سفر خود قرار داده اند.
منبع:www.jamejamonline.ir
/خ