معرفی پونه و خواص درمانی آن

پونه گونه‌های مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها که نسبت به دیگر گونه‌ها مرغوبتر است و خواص دارویی نیز دارد اشاره شده است.

نام علمی:

Mentha puleguim L.، نام فرانسه Pouliot و نام انگلیسی آن Pudding Grass می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، پونه، پودنه، حَبَق، فُلَیحا، فُلیه، فودَنَج و فوتَنَج نامیده شده است.

تیره گیاه:

نعناع Labiatae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و چندساله با ساقه‌ای تقریباً استوانه‌ای به ارتفاع حدود 2 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر و به حالت وحشی می‌روید. برگ‌های آن بیضوی، نوک تیز، با دندانه‌های ظریف و یا بدون دندانه و معطر می‌باشند. گل‌های آن به صورت دسته‌های فراهم در کناره‌ی برگ‌های طول محور ساقه ظاهر می‌شوند و رنگ آنها صورتی یا مایل به بنفش است. میوه‌اش چهار فندقه‌ای و صاف می‌باشد. در ضمن از تمام قسمت‌های گیاه بوی خوش و معطری متصاعد می‌شود.  

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

اغلب در دشت‌های مرطوب و کنار نهرها و چشمه‌سارها در مناطقی از اروپا، آسیا، آفریقای شمالی و در ایران در استان‌های مازندران و گیلان به صورت وحشی می‌روید. در ضمن در بسیاری از مناطق دیگر استان‌ها نیز انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه:

تانن، پکتین، مواد رزینی، قند، روغن مانتول و راسمّیک مانتول در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

اندام هوایی گیاه

نحوه مصرف:

برگ و سرشاخه‌های تازه‌ی گیاه مصرف خوراکی داشته و از خشک شده قسمت‌های هوایی گیاه به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند.

خواص درمانی:

بازکننده انسداد مجاری ادراری و رفع کننده اختلالات کبدی، مرتفع کننده عقب‌افتادگی دوره جنسی خانم‌ها و صفرابر، تصفیه کننده خون و تقویت کننده قلب و اعصاب، خواب‌آور و آرام کننده طپش قلب، تقویت کننده معده و اشتهاآور، دفع کننده سنگ کلیه و بازکننده قاعدگی، خلط‌آور و ضد تب، ضد نفخ و دفع کننده انگل‌های روده می‌باشد. در ضمن برای آشفتگی و دل بهم خوردگی، سکسکه، تبخال، نفس تنگی، اسید اوریک بالا، عفونت‌های ریه، قاعدگی دردناک، سیاه سرفه، سوزش سینه و حمله‌های عصبی نیز مفید است.

تذکر:

اسانس پونه بسیار غلیظ است و حتی در مقادیر کم نیز سمّی و کشنده است بنابراین استفاده خوراکی از آن ممنوع و در استفاده خارجی نیز باید با نظر پزشک تجویز شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.