معرفی دم اسب و خواص درمانی آن

نام علمی:

Equisetum arvense L.، نام فرانسه Queue de renard و نام انگلیسی آن Horse tail می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، دم اسبی، دم اسب دشتی، علف هفت‌بند، ذنب الجیل، ذنب الفرس و امسوخ نامیده شده است. تمام این اسامی به سبب شباهت زیاد ساقه‌های این گیاه به دم اسب می‌باشد. برای خونریزی رحم، عدم دفع ادرار، احساس درد در مجاری ادراری، قولنج‌های کلیوی، بواسیر، زخم‌های واریسی، وجود قند در ادرار و روماتیسم نیز مفید است.

تیره گیاه:

نهانزادان آونددار Pteridophytes

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است به ارتفاع حدود 60 سانتی‌متر با ریزوم افقی یا زاویه‌دار و دارای دو نوع ساقه هوایی بندبند زایا و نازا می‌باشد. ساقه‌های بارور، قرمز رنگ و ساقه‌های نازا به رنگ سبز و منشعب هستند. در هر بند ساقه نازا، برگ‌های باریک و کوچک به وضع فراهم پدید می‌آیند که از به هم پیوستن قاعده آنها نوعی غلاف در حول بند به وجود می‌آید. در فاصله بین هر دو بند، شیارهای طولی منظم بر روی ساقه دیده می‌شود که کاملاً مشخص است. ساقه‌های زایا در هر بند خود، دارای مجموعه‌ای از برگ‌های فراهم و به هم پیوسته، شبیه ساقه‌های نازا می‌باشند.

طبیعت گیاه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن کمی سرد و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در نقاط مرطوب و باتلاقی اغلب کشورها و در ایران نیز در استان‌های شمالی انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه:

روغن چرب، سیلیسیک اسید، لینولئیک اسید، اکیستونین، اکیستیک اسید، اکیستین، یک ماده‌ی تلخ، اکسالیک اسید، مالیک اسید، نوعی ساپونین و... در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

قسمت‌های هوایی گیاه (ساقه‌ی نازا)

نحوه‌ی مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

ادرارآور قوی و خارج کننده سنگ کلیه، بندآورنده‌ی خونریزی و التیام‌بخش زخم معده و روده، تأمین کننده عناصر معدنی بدن و ضد استسقاء، ضدعفونی کننده و التیام‌بخش زخم‌های داخلی، تصفیه کننده خون و اشتهاآور، تقویت کننده ریه و بالا برنده تعداد گلبول‌های سفید خون، خون‌ساز و معرق، شیرافزا و ترمیم کننده بافت‌های استخوان، تاندون‌ها و جدار عروق، ضد آسم و خارج کننده اخلاط خونی، ضد التهاب پروستات و تحلیل برنده ورم مثانه، ضد اسهال و کاهنده ورم کبد، ضد نفس تنگی و مسکن سرفه‌های مزمن، ضد نقرس و مفید برای زیادی اسیدیته معده می‌باشد. در ضمن برای خونریزی رحم، عدم دفع ادرار، احساس درد در مجاری ادراری، قولنج‌های کلیوی، بواسیر، زخم‌های واریسی، وجود قند در ادرار و روماتیسم نیز مفید است.

توجه:

شایان ذکر است که در گیاه دم اسب مقداری طلا وجود دارد که طبق تحقیقات به دست آمده در یک تن ساقه‌های گیاه تازه دم اسب حدود 120 گرم طلا یافت شده است.

تذکر:

استفاده از دم اسب برای اطفال، مادران شیرده و بیماران قلبی و کلیوی مضر است. مصرف دم اسب برای خانم‌های باردار ممنوع و در صورت استفاده باعث به دنیا آمدن کودک ناقص مادرزادی می‌شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.