معرفی زنجبیل و خواص درمانی آن

نام علمی:

Zingiber officinalis Rosc.، نام فرانسه Gingembre و نام انگلیسی آن Ginger می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی و در کتب طب سنتی، زنجبیل، زنجفیل و زنجبیل هندی نامیده شده است.

تیره گیاه:

زنجبیل Zingiberaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری گیاه زنجبیل:

گیاهی است علفی، چند ساله و دارای 2 الی 3 ساقه شبیه نِی به ارتفاع حدود 70 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر و ساقه زیرزمینی گیاه که به آن زنجبیل می‌گویند ضخیم، غده‌ای شکل، ناهموار، گره‌دار و ناصاف می‌باشد. برگ‌های آن متناوب، دمبرگدار، بیضوی، دراز و نیزه‌ای که دمبرگ‌ها قسمتی از ساقه‌ها را در آغوش می‌گیرند. در انتهای ساقه، گل دهنده و گل‌های آن مجتمع به صورت سنبله و به رنگ زرد روشن و منقوش به لکه‌های قهوه‌ای می‌باشند.  

طبیعت زنجبیل:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی گرم و کمی خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نقاط حاره‌ی جهان خصوصاً در نواحی حاره‌ی کشورهای آسیایی از جمله در هند و چین روییده و کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در زنجبیل:

اسانس روغنی فرّار (شامل کامفن، فلاندرن، زینجی برن، سینئول، سیترال وبورنئول)، جین جرول، شوگائول، زینجی برول، زینجرون، ترپن، رزین، نشاسته، پروتئین و چربی در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

غده زیرزمینی (زنجبیل).

نحوه مصرف زنجبیل:

معمولاً زنجبیل را به صورت سائیده استفاده می‌کنند و در صنایع غذایی نیز کاربرد دارد. زنجبیل نسائیده (زنجبیل قلم) را نیز به صورت دم کرده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

کاهنده کلسترول و ضد تجمع پلاکت‌ها، ضد انعقاد خون قوی و جلوگیری کننده از لخته شدن خون در رگ‌ها، ضد اسهال و آنتی‌بیوتیک، مقوی قلب و صفرابر، محافظ کبد و تصفیه کننده خون، افزاینده اسپرم و تقویت کننده نیروی جنسی، ضد تهوع و برطرف کننده ویار، ضد نفخ و تقویت کننده معده، انرژی‌زا و تقویت کننده هوش و حافظه، خارج کننده گازهای روده‌ای و کاهنده فشار خون، برطرف کننده عفونت‌های روده‌ای و اشتهاآور، تحلیل برنده ورم‌های مفاصل و مسکن سردرد، بازکننده گرفتگی صدا و خلط‌آور، دفع کننده سموم حیوانی وارد شده به بدن و نظم دهنده قاعدگی‌های با تأخیر، کمک کننده به گردش بهتر خون و ضد سرفه، ضد یرقان و مفید برای سرماخوردگی، آشفتگی بدن و دل بهم‌خوردگی در مسافرت می‌باشد.

تذکر:

استفاده از زنجبیل برای خانم‌های باردار و مادران شیرده مضر است. زیاده‌روی در مصرف آن حرارت بدن را افزایش داده و سبب ایجاد ناراحتی‌هایی در حلق می‌گردد و مقدار مصرف معمول آن یک گرم در روز می‌باشد. بیماران دیابتی و اشخاصی که مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی و بیماری‌های قلبی می‌باشند و افرادی که داروهای ضد انعقادیِ خون از جمله آسپرین استفاده می‌نمایند باید از مصرف زنجبیل پرهیز کنند.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.