نویسنده: صمصام صانعی

نام علمی:

Elaeagnus angustifolia L.، نام فرانسه Chalef و نام انگلیسی آن Bohemian oleaster می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، سنجد، زقوم و غُبیرا نامیده شده است. نشاط‌آور و تقویت کننده قوای مغزی و فکری، ضد استسقاء و رفع کننده گرفتگی‌های عضلانی، مقوی کبد و رفع کننده نفس تنگی، برطرف کننده صدای زانو و ایجاد کننده غضروف، مسکن درد مفاصل و ضد پوکی استخوان، جلوگیری کننده از آرتروز و لغزان و روان کننده مفاصل، دباغی کننده معده و التیام‌بخش زخم‌های ریه، مقوی قلب و مسکن سرفه‌های مقاوم می‌باشد.

تیره گیاه:

سنجد Elaeagnaceae

نوع گیاه:

درخت

مشخصات ظاهری:

درختی است به ارتفاع حدود 8 متر با ساقه‌های خاردارِ پوشیده از کرک و تارهای نقره‌ای، برگ‌های آن متناوب، بیضوی، نوک تیز و رنگ برگ‌ها در سطح تحتانی نقره‌ای و در سطح فوقانی نقره‌ای کبود می‌باشد. گل‌های آن دسته‌ای، کوچک، زرد و معطر بوده و میوه‌اش شفت مانند، گوشت آن آردی و شیرین، پوست خارجی سنجد، نازک به رنگ قرمز نارنجی و گوشت میوه سفیدِ نخودی رنگ و هسته داخل آن دراز، سخت و خط‌دار می‌باشد.

طبیعت میوه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن سرد و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب کشورهای اروپایی و آسیایی و در ایران بیشتر در استان‌های آذربایجان، کردستان، کرمانشاه، ایلام، همدان، لرستان، اصفهان، فارس، تهران، خوزستان و سمنان روییده و کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در میوه (سنجد):

آلکالوئید، یک ماده رنگی قهوه‌ای، مواد روغنی، مواد قندی و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

میوه (سنجد). در ضمن گل درخت و هسته‌ی سنجد نیز خواص دارویی دارند.

نحوه مصرف:

سنجد رسیده را به صورت خام یا به صورت فرآورده‌های مختلف دیگری مصرف می‌کنند.

خواص درمانی سنجد:

نشاط‌آور و تقویت کننده قوای مغزی و فکری، ضد استسقاء و رفع کننده گرفتگی‌های عضلانی، مقوی کبد و رفع کننده نفس تنگی، برطرف کننده صدای زانو و ایجاد کننده غضروف، مسکن درد مفاصل و ضد پوکی استخوان، جلوگیری کننده از آرتروز و لغزان و روان کننده مفاصل، دباغی کننده معده و التیام‌بخش زخم‌های ریه، مقوی قلب و مسکن سرفه‌های مقاوم می‌باشد. در ضمن برای نرمی استخوان‌ها، شب‌ادراری کودکان، سرد مزاجی زنان، عفونت‌های گوارشی، بیماری‌های التهابی، سردرد، رطوبت بدن، اسهال، بواسیر، یرقان، تهوع و زخم روده نیز مفید است. عرق گل سنجد، دم کرده گل سنجد و بوییدن گل سنجد برای خانم‌هایی که باردار نمی‌شوند مؤثر و مهیج شهوت در زنان و دختران جوان می‌باشد.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف سنجد سبب یبوست شدید و سوءهاضمه می‌شود.

گل سنجد

مشخصات ظاهری:

گل‌های درخت سنجد به صورت گروهی، کوچک، زرد و دارای عطری تند و قوی می‌باشند.

طبیعت گل:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

نحوه مصرف گل سنجد:

معمولاً به صورت دم کرده، جوشانده، بوئیدن و غیره استفاده می‌کنند.

خواص درمانی:

تقویت کننده معده، مقوی کبد، ضد یرقان، بازکننده گرفتگی‌ها، تحلیل برنده گاز و نفخ معده، ضد استسقاء و برای نفس تنگی، زخم‌های ریوی و بیماری‌های دماغی (مانند فلج و کزاز) مفید می‌باشد. گل سنجد برای خانم‌هایی که باردار نمی‌شوند بسیار نافع و مهیج شهوت در زنان و دختران جوان است. در ضمن بوییدن گل سنجد تب‌بر و افزاینده نیروی جنسی می‌باشد. شیره گل‌های سنجد قطع کننده تب‌های مهلک و عرق گل سنجد ضد نفخ و برطرف کننده ناراحتی‌های دستگاه گوارش است.

تذکر:

استفاده از گل سنجد بیش از حد مجاز مضر است و برای درمان بیماری‌ها مقدار و نحوه مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.
] منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.