معرفی سورنجان و خواص درمانی آن

سورنجان گونه‌های مختلفی دارد که بعضی از آنها بسیار سمّی می‌باشند چنان که در بعضی از سورنجان‌هایی که سمّی بوده و مصرف آنها ممنوع است، حتی در استعمال خارجی می‌تواند از راه خراش پوست وارد خون شده و شخص را هلاک کند. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه سورنجان که طعم آن شیرین و خواص درمانی نیز دارد اشاره شده است.

نام علمی:

Colchidum Speciosum Stev.، نام فرانسه Colchique و نام انگلیسی آن Colchicum می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، گل حسرت، عکنه، سورنجان شیرین و سورنگان نامیده شده است.

تیره گیاه:

گل حسرت Colchicaceae

نوع گیاه:

بوته در بازار دارویی گاهی مواقع غده گیاه شنبلید یا سورنجان مصری را که مشابه سورنجان سفید است به نام سورنجان دارویی می‌فروشند.

مشخصات ظاهری:

گیاهی است چند ساله و خودرو به ارتفاع حدود 10 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر، برگ‌های آن باریک، دراز، خطی، بیضوی و نوک‌تیز و گل‌های آن به طور منفرد از زمین خارج می‌شوند و ظاهراً شبیه گل زعفران می‌باشند. محفظه میوه‌ی آن دارای 3 خانه است و در هر خانه حدود 70 دانه‌ریز با طعمی تلخ وجود دارد. پیاز گیاه گوشتدار، سفت یا غده مانند است که از غشای متورم پوشیده شده و اغلب سیاه رنگ می‌باشد. پوست و مغز غده زیرزمینی (سورنجان) سفید و طعم آن شیرین است که نسبت به دیگرگونه‌ها مرغوبتر می‌باشد.

نکته:

در بازار دارویی گاهی مواقع غده گیاه شنبلید یا سورنجان مصری را که مشابه سورنجان سفید است به نام سورنجان دارویی می‌فروشند.

طبیعت سورنجان:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی گرم و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

اغلب در مناطق مدیترانه‌ای، اروپا، قفقاز، آسیای صغیر و بیشتر در کشورهای یونان، یوگوسلاوی، مجارستان و روسیه انتشار دارد. در ایران نیز در دامنه‌های البرز، بعضی از نواحی جنگلی حاشیه دریای خزر و در استان‌های خراسان شمالی، جنوبی و رضوی به طور خودرو یافت می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گل حسرت:

یک آلکالوئید جدید به نام اسپسیوزین در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

پیاز یا غده زیرزمینی (سورنجان شیرین)

نحوه مصرف:

طبق دستور پزشک.

خواص درمانی:

مسهل انواع بلغ و خارج کننده اخلاط لزج بدن، مسکن دردهای عصبی و ضد یرقان، افزاینده نیروی جنسی و مسکن دردهای عمومی بدن، ضد نفخ و بادشکن می‌باشد. در ضمن برای نقرس، خارش و بیماری‌های کبدی و طحال نیز مفید است. در استعمال خارجی ضماد آن کاهنده التهاب و مسکن درد روماتیسم و درد مفاصل می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.