معرفی گردو و خواص درمانی آن

گردو انواع مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع گردوی معمولی که پوست آن نازک و آسان‌شکن است اشاره شده است.

نام علمی:

Juglans regia L.، نام فرانسه درخت Noyer، نام فرانسه میوه (گردو) Noix، نام انگلیسی درخت Walnut tree و نام انگلیسی گردو Walnut می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، گردو و جوز نامیده شده است.

تیره گیاه:

گردو Juglandaceae

نوع گیاه:

درخت

مشخصات ظاهری:

درختی است تنومند، پرشاخه و یک پایه به ارتفاع حدود 15 متر گاهی موارد بیشتر، برگ‌های آن مرکب از برگچه‌های فرد و بزرگ، گل‌های نر آن جداگانه به صورت شاتون، دراز، استوانه‌ای و آویخته و گل‌های ماده آن منفرد یا گروهی و رو به بالا و در انتهای شاخه‌های جوان تازه روئیده در هر سال رویش دارند. میوه‌اش کروی شکل و تشکیل شده از 3 قسمت که عبارتست از 1. پوست برون‌بر سبز گوشتی (پوست سبز و سیاه شونده) 2. پوست میان بر (پوست سخت و چوبی به رنگ قهوه‌ای روشن) 3. درون بر به نام مغز (قسمت خوراکی گردو). مغز گردوی تازه به رنگ سفید و پوست آن تقریباً زرد می‌باشد. پس از مدتی که گردو خشک شد مغز گردو خیلی کم چروکیده و رنگ آن نیز کمی تیره‌تر می‌شود.  

طبیعت مغز گردو:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

اغلب در نواحی معتدل و معتدله سرد کشورها بخصوص در بعضی از کشورهای آسیایی، شبه جزیره‌ی بالکان و در ایران به جز نواحی ساحلی خلیج فارس در اغلب نقاط دیگر کاشته می‌شود. در ضمن در قسمتی از نواحی جنگلی استان‌های شمالی نیز به صورت خودرو انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در مغز گردو:

فیتین، جوگ‌لون، هیدروجوگ لون، نوسیت، اینوزیت،‌ چندین نوع اسید، فسفات، اکسیداز، فیتوسترول، مقدار کمی ارسنیک، چربی، انواع مواد معدنی، هیدرات‌های کربن، پروتئین و ویتامین‌های K, E, D, C, B, A در آن تشخیص داده شده است.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در برگ درخت گردو:

کاروتن، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، باریم، تیروزیناز، اینوزیت،‌ اکسی نافتوکینون، اسید لاژیک، اسید موسی تانیک و تانن در آن مشخص شده است.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در پوسته‌ی سبز گردو:

قند، ژوگ‌لون، امولسین، فسفات کلسیم، اکسالات کلسیم، اسید سیتریک و اسید مالیک در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

مغز میوه (مغز گردو). در ضمن برگ، گل و پوست سبز خارجی گوشتی گردو نیز خواص دارویی دارند.

نحوه مصرف:

مغز گردو مصرف خوراکی داشته و در صنایع غذایی و شیرینی‌سازی نیز کاربرد دارد. در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها با استفاده از گل، برگ و پوست سبز گردو نحوه و مقدار مصرف آنها را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی مغز گردو:

محرک کلیه و جلوگیری کننده از تشکیل سنگ کیسه صفرا و کلیه، برطرف کننده یبوست و مفید برای بیماری‌های ریوی و حنجره، تقویت کننده حواس پنج‌گانه و تسکین دهنده دل پیچه، مانع از ترش شدن غذاها در معده و برطرف کننده سوزش سردل، کاهنده قند و چربی خون و جلوگیری کننده از حوادث قلبی عروقی، تصفیه کننده خون و خون‌ساز، تحریک کننده نیروی جنسی و چاق کننده، تسهیل کننده فعالیت‌های استدلالی مغز و جلوگیری کننده از بیماری‌های تحلیلی مغز (پارکینسون و آلزایمر)، آنتی اکسیدان و قطع کننده ترشحات زنانگی، خواب‌آور و دفع کننده کرم روده می‌باشد. در ضمن برای خونریزی‌های رحمی و عفونت‌های ریوی و ادراری نیز مفید است. مغز میوه‌ی نارس گردو (گردویی که هنوز کاملاً نرسیده و پوست سبز به پوست سخت آن چسبیده است) غنی‌ترین منبع ویتامین C می‌باشد.

خواص درمانی برگ درخت:

دفع کننده کرم و کاهنده قند خون، تصفیه کننده خون و رفع کننده نزله‌های مزمن دستگاه هضم و قبض کننده می‌باشد. در ضمن برای عوارض استخوانی و مفصلی، ضایعات چرکین مجرای بینی، حلق، ورم غدد لنفاوی ناحیه‌ی گردن، سل استخوانی، اولسرهای چرکین، فساد بافت استخوانی، آفت و ورم لوزه نیز مفید می‌باشد. در استعمال خارجی برطرف کننده ترشحات مهبلی و لکه‌های پوستی، التیام‌بخش زخم و جراحات و ضدعفونی کننده می‌باشد و برای بیماری‌های پوستی (داء الصدف)، اگزما و خنازیر مفید است. استفاده از جوشانده‌ی برگ درخت گردو به صورت غرغره برای ورم لوزتین و درمان آنژین مؤثر می‌باشد. جوشانده برگ درخت گردو جهت محلول‌های شستشو، حمام‌های موضعی و پانسمان‌ها به کار می‌رود.

خواص درمانی گل درخت:

قبض کننده، ضد اسهال خونی، رفع کننده سرگیجه، ضد سرفه و بندآورنده خونروی‌های رحمی می‌باشد.

خواص درمانی پوست سبز گردو:

شیره‌ی قسمت سبز گوشتدار گردو برای رفع زگیل و مداوای کچلی اثرات مفید دارد. از جوشانده 500 گرم پوست خارجی سبز گردو به مدت 15 دقیقه در نیم لیتر آب و صاف کردن آن پس از سرد شدن محلولی به دست می‌آید که اگر موی سر را که قهوه‌ای رنگ باشد به آن آغشته کنند موها را به رنگ تیره و زیباتر در می‌آورد.

تذکر:

مغز گردو چون لطیف است اگر زیاد کهنه شود فاسد می‌گردد. زیاده‌روی در مصرف مغز گردو موجب زخم و جوش در دهان شده، فشار و چربی خون را افزایش داده و برای گرم مزاجان نیز مضر می‌باشد. اشخاصی که مبتلا به سرفه‌های مقاوم، گلودرد، چاقی، ناراختی‌های کبد و نقرس می‌باشند از خوردن گردو پرهیز کنند.

توصیه:

پس از مصرف مغز گردو دهان خود را شستشو دهید.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.