معرفی گل ساعتی و خواص درمانی آن

گل ساعتی گونه‌های مختلفی دارد زینتی و وحشی. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها که خواص دارویی داشته و در طب سنتی نیز کاربرد دارد اشاره شده است.

نام علمی:

Passiflore caerulea L.، نام فرانسه Passiflore bleue و نام انگلیسی آن Blue passionflower می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، گل ساعتی، زهرة الساعة و چرخ الفلاک نامیده شده است.

تیره گیاه:

گل ساعتی Passifloraceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است چند ساله، پیچنده و به رنگ سبز کلمی، ساقه‌های آن استوانه‌ای و زاویه‌دار، برگ‌های آن متناوب با بریدگی‌های عمیق، سر نیزه‌ای، کامل و نوک‌تیز و در بعضی موارد برگ‌های آن مرکب با چند برگچه می‌باشند. گل‌های آن خوشبو، کاسبرگ‌ها سفید رنگ، سطح داخلی کاسبرگ‌ها صورتی کمرنگ و تاج گل سفید با قاعده و رأس صورتی کوتاهتر از گلبرگ‌ها است. میوه‌اش تقریباً کروی شکل به ابعاد یک گردو، به رنگ نارنجی روشن، گوشت داخلی میوه زرد رنگ و قابل استفاده است و میوه محتوی تعدادی دانه‌های سیاه رنگ می‌باشد.  

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم است.

رویش جغرافیایی:

این گونه در برزیل کاشته شده و می‌روید. در ایران نیز در نواحی شمال که دارای آب و هوای معتدل می‌باشند کاشته می‌شود.
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه: یک آلکالوئید، اسید سیانیدریک و... در آن تشخیص داده شده است.
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گوشت خام و دانه‌ی واقع در داخل میوه‌ی گل ساعتی:
آب، پروتئین، چربی، هیدرات‌های کربن، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، ویتامین A، تیامین، رایبوفلاوین، نیاسین و ویتامین C در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

عصاره‌ی گیاه. در ضمن قسمت‌های مختلف دیگر گیاه نیز خواص دارویی دارند.

نحوه مصرف:

طبق دستور پزشک. در ضمن عصاره‌ی گل ساعتی در صنایع داروسازی کاربرد دارد.

خواص درمانی عصاره:

آرام‌بخش، خواب‌آور، مسکن، ضد اسپاسم و جلوگیری کننده از انسداد شریان‌های اکلیلی قلب می‌باشد. در ضمن برای تحریکات مغذی، اضطراب، نگرانی، تشنج، هیستری، طپش قلب، آسم، قاعدگی دردناک، ضعف اعصاب، فشار خون بالا، لرزش افراد سالخورده و گُر گرفتگی زنان یائسه نیز مفید است.

تذکر:

استفاده از عصاره‌ی گل ساعتی در دوران بارداری ممنوع می‌باشد. زیاده‌روی در مصرف آن باعث خواب‌آلودگی و ایجاد بیماری‌های عصبی می‌شود. در ضمن خوردن مقداری جوشانده ریشه‌ی تازه‌ی گل ساعتی می‌تواند یک سگ قوی را پس از نیم ساعت هلاک کند.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.