نویسنده: صمصام صانعی

نام علمی:

Vanilla planifolia Andr.، نام فرانسه گیاه Vanilier، نام فرانسه میوه (وانیل) La vanilla، نام انگلیسی گیاه Vanilla و نام انگلیسی وانیل Vanilla می‌باشد. نام‌های دیگر آن به عربی و در کتب طب سنتی، وانیل، ونیله و وانیلا نامیده شده است.

تیره گیاه:

ثعلب Orchidaceae

نوع گیاه:

درخت

مشخصات ظاهری:

درختی است پایا، بالارونده و خزنده دارای ساقه‌های سبز و دراز که ساقه‌ها با پیچیدن به تنه درختان مجاور با ریشه‌های هوایی که از کناره هر برگی بیرون می‌آیند به تنه درختان می‌چسبند و می‌توانند تا ارتفاع زیادی از درختان و گیاهان مجاور بالا بروند. برگ‌های آن متناوب، پهن، بیضوی، دراز، نوک تیز و گوشتدار و گل‌های آن بزرگ، معطر، سفیدِ مایل به سبز و مجتمع به صورت خوشه‌های انتهایی می‌باشند. میوه‌اش نیام یا به شکل غلاف لوبیا، دراز و دارای سطح خارجی شیاردار است. جدار میوه ضخیم و گوشتدار و داخل میوه تعداد زیادی دانه‌های کوچک سیاهرنگ وجود دارد. میوه پس از اینکه چیده شد در دوران خشک کردن و عمل آوردن آن، معطر، کمی شیرین و بویی بسیار قوی در آن ایجاد می‌شود.  

طبیعت وانیل:

در بعضی اشخاص گرم و خشک و در بعضی سرد و خشک تشخیص داده‌اند.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی گرم و مرطوب کشورها بخصوص در مکزیک، آمریکا و هند انتشار دارد و به صورت پرورشی نیز کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در وانیل:

ماده‌ی وانیلین، مواد چرب، مواد رزینی، املاح آلی و املاح کانی در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

میوه (وانیل)

نحوه مصرف وانیل:

معمولاً میوه را به صورت گرد استفاده می‌کنند و وانیل در شیرینی‌سازی، ساخت انواع شکلات‌ها، مشروبات غیرالکلی، توتونِ سیگار و عطرسازی نیز کاربرد دارد.

خواص درمانی:

تنظیم کننده قاعدگی و مقوی نیروی جنسی به طور مقطعی، انرژی‌زا و ضدعفونی کننده، تقویت کننده معده و آرام‌بخش، محرک و هضم کننده غذا می‌باشد. در ضمن برای هیستری، سرفه، عفونت روده و ریه، تب و تشنج نیز مفید است.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف وانیل مضر و خطرناک است به طوری که اعصاب و اندام‌های بدن را فلج، قوای تناسلی را ضعیف و میل جنسی را کلاً تضعیف می‌کند. باید توجه داشت در بعضی مواقع به طور موقت مصرف وانیل میل جنسی را تحریک می‌کند که این مقطعی می‌باشد. استفاده از وانیل برای خانم‌های باردار مضر و باید از مصرف آن خودداری کنند.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.