نویسنده: صمصام صانعی

نام علمی:

Hypericum perforatum L.، نام فرانسه Millepertuis و نام انگلیسی آن Hypericum می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، علف چای، گل راعی، هوفاریقون، گل هزار چشم، حشیشة القلب، گل شهناز، گل چایی و داذی رومی نامیده شده است.

تیره گیاه:

علف چای Hypericaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و چند ساله به ارتفاع حدود 80 سانتی‌متر با ساقه‌های متعدد و منشعب، برگ‌های آن متقابل، بیضوی، کمی دراز و سطح فوقانی پهنک برگ پوشیده از تعدادی خال‌های سیاه می‌باشد که در واقع کیسه‌های ترشحی مملوء از اسانس هستند. در انتهای ساقه، گل دهنده، گل‌های آن به طور گروهی و مجتمع به صورت چتری و هر گل دارای 5 گلبرگ به رنگ سفید یا زرد براق و معطر می‌باشد. میوه‌اش به صورت کپسول و تخم مرغی شکل که محتوی تعدادی تخم است.

طبیعت هوفاریقون:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

اغلب در مناطق معتدله کشورهای اروپایی، آسیایی، آمریکایی و در استرالیا انتشار دارد. در ایران نیز بیشتر در نواحی جنگلی استان‌های شمالی، آذربایجان، کردستان، باختران، همدان، کهکیلویه و بویراحمد، فارس، خراسان و سمنان روئیده می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در سرشاخه‌های گلدار:

اسانس روغنی فرّار، گلوکوزید هایپرین، ماده‌ی قرمز رنگ هایپریسین، تانن، رزین، کولین، روتین، تعدادی گلوکوزید، روغن ثابت، تعدادی آلکالوئید، ویتامین‌های C, A، مواد رنگین از جمله کاروتنوئید و کلروفیل و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

سرشاخه‌های گلدار

نحوه مصرف:

معمولاً سرشاخه‌های گلدار را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

مسکن اعصاب و تسکین دهنده سردردهای عصبی، ضد هیستری و خواب‌آور، ضد افسردگی و تسکین دهنده دردهای عصبی صورت، ضد میگرن و بازکننده گرفتگی صدا، ضد سیاه سرفه و تقویت کننده دستگاه تنفسی، ضدعفونی کننده مجاری ادراری و صفرابر، ضد نفس‌تنگی و خلط‌آور، برطرف کننده التهاب سرخ رگ‌ها و تب‌بر، ضد نقرس و بندآورنده‌ی اسهال خونی، نیرودهنده و اشتهاآور، ضد استسقاء و رفع کننده شکم روش، ضد یرقان و برطرف کننده قولنج‌های کبدی، خارج کننده سنگ کلیه و دفع کننده کرم روده می‌باشد. در ضمن برای کم خونی دختران جوان، بواسیر، قطع حالت قاعدگی در زنان جوان، اختلالات مختلف قاعدگی، تأخیر در وقوع قاعدگی، مننژیت، سرماخوردگی، دردهای سیاتیک و سینه درد نیز مفید است. در استعمال خارجی جوشانده هوفاریقون پاک کننده باقی مانده مواد آرایشی در منافذ پوست می‌باشد و پوست را نیز جوان می‌کند.

تذکر:

مصرف هوفاریقون برای خانم‌های باردار و مادران شیرده ممنوع و برای کودکان زیر 2 سال و اشخاصی که از اسپری‌های ضد آسم استفاده می‌کنند نیز مضر می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.