معرفی هویج و خواص درمانی آن

هویج انواع مختلفی دارد پرورشی و وحشی. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع هویج پرورشی (غذایی) اشاره شده است.

نام علمی:

Daucus carota var.sativa L.، نام فرانسه Carotte و نام انگلیسی آن Garden Carrot می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، هویج، هویج پرورشی، گزر و جَزَر نامیده شده است.

تیره گیاه:

جعفری Umbelliferae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و دو ساله با ریشه‌ای راست، ضخیم و مخروطی شکل به رنگ نارنجی یا نارنجی مایل به قرمز، ساقه آن پوشیده از تار، برگ‌های آن متناوب و پهنک برگ منقسم به بریدگی‌های باریک و نازک، در انتهای شاخه، گل دهنده و گل‌های آن کوچک، سفید و گروهی به صورت چتر مرکب می‌باشند. میوه‌اش مرکب از دومریکارپ پیوسته بهم و پوشیده از تارهای خشن و قلابی شکل است.  

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و‌ تر است.

رویش جغرافیایی:

در ایران و اغلب کشورها به صورت پرورشی کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در ریشه (هویج):

حاوی اسانس‌های روغنی فرار (لیمونن، پینن، کاروتال، ژرانیول، دوکول و استیل کولین)، پیرولیدین، دوسین، دوکوسترین، آرسنیک، کاروتن‌های آلفا، بتا، گاما، هیدرات‌های کربن، کلسیم، پتاسیم، فسفر، آهن و دارای ویتامین‌های E, D, C, B, A می‌باشد.

بخش مورد استفاده:

ریشه (هویج) و میوه (تخم هویج).

نحوه مصرف:

معمولاً هویج را به صورت خام یا پخته مصرف می‌کنند و تخم هویج نیز به صورت دم کرده یا جوشانده در طب سنتی کاربرد دارد.

خواص درمانی:

ایجاد کننده توازن در هورمون استروژن خانم‌های یائسه و افزاینده قدرت بینایی، کاهنده کلسترول بد و جلوگیری کننده از سکته‌های قلبی (به دلیل وجود بتاکاروتن در هویج)، تصفیه کننده خون و خارج کننده سنگ کیسه صفرا، دفع کننده فلزات سنگین از بدن و محرک کبد، منظم کننده اعمال روده‌ها و شیرافزا می‌باشد. در ضمن برای راشیتیسم، سردردهای مزمن، ناراحتی‌های کبدی (زردی)، کم خونی و گرفتگی صدا نیز مفید است. خوردن صبح ناشتا آب هویج سموم بدن را خارج می‌سازد. اشخاصی که سابقاً اعتیاد به دخانیات داشته و در حال حاضر ترک نموده‌اند اگر به طور مدوام آب هویج استفاده نمایند شاید از سرطانی که احتمالاً در شرف تشکیل است جلوگیری نماید. هویج خام در کاهش کلسترول خون بسیار مؤثر و استفاده از هویج پخته مقدار وزن مدفوع را دو برابر افزایش داده که این امر در تأمین سلامت کولون بسیار مؤثر و موجب کاهش ابتلا به سرطان کولون می‌شود.

نکته مهم:

اگر هویج، سیب زمینی و کدو حلوایی زرد را به صورت بخارپز و به طور مدوام در سبد غذایی روزانه بگنجانید تا حد زیادی از ابتلا به سرطان ریه جلوگیری می‌نماید بخصوص در افرادی که اعتیاد به سیگار و غیره دارند.

تذکر:

زیاده‌روی در خوردن هویج باعث زردی چشم می‌شود که خطری ندارد پس از گذشت چند روز که استفاده نشود زردی چشم از بین می‌رود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.