معرفی یونجه و خواص درمانی آن

نام علمی:

Medicago sativa L.، نام فرانسه Luzerne و نام انگلیسی آن Alfalfa می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، اَسپست، یونجه، بَرشین و برسیم حجازی نامیده شده است.

تیره گیاه:

پروانه‌واران Leguminosae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و چند ساله به ارتفاع حدود 60 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر و برگ‌های آن به رنگ سبز تیره و مرکب از سه برگچه‌ی بیضی شکل، نوک تیز و دندانه اره‌ای می‌باشند. گل‌های آن به صورت سنبله و به رنگ بنفش تیره یا آبی روشن هستند. میوه‌اش به صورت غلافی پیچ خورده و محتوی تعدادی دانه‌ی لوبیایی شکل به رنگ زرد روشن می‌باشد و دانه‌های گیاه مسن، به رنگ قهوه‌ای هستند. در ضمن ریشه‌ی گیاه دراز و تا عمق حدود 2 متر نیز در خاک فرو می‌رود.

طبیعت یونجه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت تازه آن گرم و‌ تر و طبیعت خشک آن گرم و خشک می‌باشد.  

رویش جغرافیایی:

در اغلب کشورها و در ایران کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در یونجه:

ویتامین‌های K, E, C, A آنزیم‌های آمیلاز، امولسین، انورتاز، و پکتیناز، ساپونین‌های سمّی، آلکالوئید اِل استاچیدرین، دوکتون، میریستون، آلفالفون، ماده‌ی بتامتیل دی گلوکوزید و پروتئین در آن تشخیص داده شده است. مقدار ویتامین C یونجه چهار برابر ویتامین C لیموترش می‌باشد و آهن یونجه نیز دو برابر آهن اسفناج است.

بخش مورد استفاده:

تمام قسمت‌های گیاه

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند. در ضمن یونجه‌های چینِ دوم که ارتفاع آنها حدود 10 تا 15 سانتی‌متر می‌باشد نیز به صورت خوراکی استفاده می‌شود.

خواص درمانی:

خون‌ساز و پیشگیری کننده از اختلالات قبل از قاعدگی و یائسگی، محرک سیستم ایمنی بدن و مفید برای بیمارانی که دوره نقاهت را می‌گذرانند، برطرف کننده یبوست و بندآورنده خونریزی، تقویت کننده قوه باه و تحلیل برنده ورم‌های سرد، تقویت کننده عمومی بدن و مستحکم کننده استخوان‌ها، سقط کننده و ضد میکروب، اشتهاآور و افزاینده رشد کودکان (به دلیل دارا بودن ویتامین‌های مختلف)، شیرافزا و سرشار از ویتامین C، خارج کننده سنگ مثانه و ادرارآور، کاهنده کلسترول و چاق کننده، باز کننده قاعدگی و کاهنده قند خون، ترمیم کننده بافت‌های ماهیچه‌ای بدن و نیرودهنده قلب، ضد التهاب و رفع کننده گرفتگی‌های عضلانی، منعقد کننده خون و تهوع‌آور، ضد قارچ و برای بچه‌هایی که استخوان‌بندی محکمی ندارند مفید می‌باشد. در ضمن برای التهاب مفاصل، اختلالات تیروئید، راشیتیسم، شب‌کوری و تصلب شرائین نیز مفید است.

تذکر:

زیاده‌روی در خوردن یونجه‌ی تازه به دلیل داشتن ساپونین‌های سمّی ایجاد نفخ شدید کرده و مسمومیت منجر به مرگ می‌کند.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.