مهارت گوش دادن مؤثر

1. گوش دادن با شنیدن چه تفاوت‌هایی دارد؟
2. فایده‌ی گوش دادن مؤثر چیست؟
3. باید و نبایدهای گوش دادن مؤثر چیست؟
یکی از مهارت‌‌های مهم و لازم برای بالا بردن هوش هیجانی، مهارت گوش دادن مؤثر است. گوش دادن مؤثر، مهارتی کاربردی در ایجاد ارتباط‌های سالم و سازنده با دیگران است. نکته‌ی مهم آن است که می‌توان این مهارت را با آموزش و تمرین افزایش داد. با توجه به اهمیت ویژه این مهارت، بر آن شدیم برای بررسی دقیق و کامل آن، بخشی جداگانه به آن اختصاص دهیم. نخست به تفاوت‌‌های گوش دادن و شنیدن اشاره می‌کنیم و در ادامه، به دلایل اهمیت این مهارت و باید و نباید‌های گوش دادن می‌پردازیم. شنیدن، فعالیتی فیزیکی و جسمانی است، اما گوش دادن فعالیت ذهنی و روانی است.

تفاوت گوش دادن و شنیدن

بسیاری از افراد می‌پندارند چون می‌توانند بشنوند، پس می‌توانند گوش بدهند و گوش دادن را کاری غریزی و فطری می‌دانند؛ در حالی که واقعیت چنین نیست. گوش دادن مهارتی ضروری در به دست آوردن رابطه‌ی سالم و سازنده با دیگران است که می‌توان با آموزش و تمرین، به سطح بالایی از این مهارت دست یافت. گوش دادن، سوء تفاهم‌‌ها را به کمترین حد می‌رساند و عوارض تنش و فشار روانی حاصل از آن را از بین می‌برد. جالب است بدانید که دلیل بروز بسیاری از تضاد‌ها گوش ندادن است. در اینجا برای آگاهی بهتر خوانندگان از تفاوت‌های گوش دادن و شنیدن، مشخصات هر یک از آن دو را برمی‌شماریم:

1. مشخصات شنیدن

الف) شنیدن فعالیتی فیزیکی و جسمانی است؛
ب) نتیجه‌ای که در پی شنیدن ایجاد می‌شود، احساس است؛
ج) شنیدن لزوماً فرایندی ارادی نیست.

2. مشخصات گوش دادن

الف) گوش دادن فعالیتی ذهنی و روانی است؛
ب) نتیجه‌ای که در پی شنیدن ایجاد می‌شود، ادراک است؛
ج) گوش دادن لزوماً فرایندی ارادی است. (1)  

دلایل نیاز به مهارت گوش دادن مؤثر

شاید برای برخی هنوز اهمیت گوش دادن مؤثر در برقراری ارتباط سازنده روشن نشده باشد. در این بخش شما را با شماری از فواید ارزشمند گوش دادن مؤثر آشنا می‌سازیم.
1. گوش دادن مؤثر موجب شناخت و درک بهتر می‌شود.
2. با گوش دادن مؤثر می‌توانیم حمایت خود را از گوینده نشان دهیم.
3. گوش دادن مؤثر به ما کمک می‌کند تا در محیط کار و فعالیت‌‌های روزانه موفق‌تر رفتار کنیم.
4. با گوش دادن مؤثر، مسائل موجود با طرف مقابل را بهتر می‌توان حل کرد.
5. گوش دادن مؤثر به ما کمک می‌کند تا به پرسش‌‌ها بهتر پاسخ دهیم.
6. گوش دادن مؤثر، حساس‌ترین مهارتی است که افراد کارآمد را از افراد ناکارآمد متمایز می‌سازد.
7. گوش دادن مؤثر، مهم‌ترین قابلیت برای مدیران به شمار می‌آید. (2)

باید و نباید‌های گوش دادن مؤثر

افزون بر توجه و عمل بر پایه‌ی گام‌های گوش دادن مؤثر، برای کامل کردن این مهارت، به انجام اقداماتی حین صحبت کردن نیازمندیم. همچنین باید از برخی اقدامات حین مکالمه پرهیز کرد. در این بخش کوشیده‌ایم به هر یک از این دو مقوله به اختصار بپردازیم تا شما خوانندگان محترم با به کارگیری ‌آنها بتوانید به حد بالاتری از این مهارت دست یابید. هنگام صحبت کردن، به اشاره‌های غیرکلامی فرد مقابل توجه کنید.

کار‌هایی که باید حین گوش دادن مؤثر انجام دهیم

1. عواملی را که به حواس‌پرتی می‌انجامند، در نظر بگیرید، تا از ‌آنها بپرهیزید.
2. زمان و مکان مناسبی را برای گفت وگو انتخاب کنید.
3. به اشاره‌‌های غیرکلامی شخص مقابل هنگام صحبت کردن توجه کنید.
4. تا آنجا که می‌توانید، به حرف‌های گوینده علاقه نشان دهید.
5. در موقعیت‌‌های مناسب با گوینده ابراز همدلی کنید.
6. در صورت نیاز سکوت کنید. گاه می‌توان با سکوت حالتی احساسی را بهتر بیان کرد.
7. اگر مطلب را متوجه نشدید، پرسش‌‌های ساده و صریح بپرسید.

کار‌هایی که نباید حین گوش دادن مؤثر انجام دهیم

1. بحث و جدل کردن با گوینده، از مواردی است که حتماً باید از آن پرهیز کرد.
2. تفسیر کلام گوینده، در غیر موارد ضروری، به گوش دادن مؤثر به طور جدی آسیب می‌رساند.
3. ارائه کردن راه‌حل حین صحبت‌‌های گوینده؛
4. نتیجه‌گیری شتاب زده پیش از پایان یافتن حرف‌های گوینده؛
5. و توجه نکردن لازم به هیجان‌های گوینده از موارد دیگری است که حتماً پرهیز کرد. (3)

پی‌نوشت‌ها:

1. سیروس آقایار و پرویز شریفی، هوش هیجانی سازمانی، ص97-99.
2. همان، ص100.
3. همان، ص100-101.

منبع مقاله :
صادقی سرشت، علی؛ (1391)؛ این هوشِ دست یافتنی: راهکارهای تقویت هوش هیجانی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمه الله)، چاپ اول.