معرفی گل همیشه بهار و خواص درمانی آن

گل همیشه بهار گونه‌های مختلفی دارد. بعضی از گونه‌های زینتی و بعضی دیگر خواص دارویی داشته و در طب سنتی نیز کاربرد دارند. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه‌ی دارویی گل همیشه بهار که نسبت به دیگر گونه‌ها معروف و مرغوبتر می‌باشد اشاره شده است.

نام علمی:

Calendula officinalis L.، نام فرانسه Souci des jardins و نام انگلیسی آن Pot margold می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، همیشه بهار، اقحوان اصفر، قرقهان، قوقحان و زبیده نامیده شده است.

تیره گیاه:

کاسنی Compositae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و یک ساله با ساقه‌ای منشعب و فشرده به ارتفاع حدود 50 سانتی‌متر، برگ‌های پایینی آن ساده، قاشقی شکل، خمیده و پوشیده از کرک‌های خشن و برگ‌های بالایی گیاه، نیزه‌ای شکل و سبز مایل به قهوه‌ای می‌باشند. در انتهای ساقه و ساقه‌های منشعب، گل دهنده و گل‌های آن به صورت کاپیتول‌های درشت و دارای دو نوع گل می‌باشند یکی لوله‌ای و دیگری زبانه‌ای به رنگ زردِ مایل به نارنجی که صبح‌ها شکفته و بعدازظهرها جمع می‌شوند.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت گل همیشه بهار معتدل یا سرد و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

اغلب در نواحی معتدله کشورهای اروپایی و در ایران بیشتر در استان‌های شمالی و قزوین انتشار داشته و به صورت پرورشی نیز کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گل همیشه بهار:

نوعی ماده‌ی تلخ، اسیدهای آلی، رزین، ماده‌ی کالاندولین، صمغ، لعاب، آلبومین، اینولین، اسانس، یک ساپونین و یک ماده‌ی رنگی زرد در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

گل. در ضمن برگ‌های گیاه نیز خواص دارویی دارند.

نحوه مصرف:

به طور معمول به صورت دم کرده، جوشانده، تنطور، کمپرس، دهان شویه و یا پودر استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند. در ضمن گل همیشه بهار در تهیه فرآورده‌های دارویی مخصوصاً تهیه کرم‌ها، لوسیون‌ها، مایعات شستشو و غیره نیز به کار می‌رود.  

خواص درمانی گل همیشه بهار (کالن دولا):

معرق قوی و تصفیه کننده خون، نیرودهنده و ضد تشنج، برطرف کننده اختلالات کبدی و تحلیل برنده تورم غده‌ی پروستات، صفرابر و کاهنده فشار خون به علت اتساع عروق سطحی، کاهنده کلسترول و ضد التهاب، ضد اسپاسم و برطرف کننده ترشحات مهبلی، ضد حساسیت و آنتی بیوتیک، ضد خونریزی و مسکن دردهای عمومی می‌باشد. در ضمن برای زخم معده و دستگاه و گوارش، جوش‌های صورت (دانه‌های غرور)، کورک، پینه بستن دست یا پا، میخچه و زگیل، بواسیر و اگزمای مقعد نیز مفید است. اثر قاعده‌آور گل همیشه بهار مخصوصاً در مبتلایان به ضعف اعصاب و کم خونی، قطعی است. مصرف آن به طوری که اگر یک هفته قبل از موقع قاعدگی انجام گیرد، این حالت در زمان معین به وضع طبیعی در مبتلایان به اختلالات قاعدگی به وقوع می‌پیوندد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.