معرفی گیلاس و خواص درمانی آن

نام علمی:

Cerasus avium
(L.) Moench، نام فرانسه Guignier sauvage و نام انگلیسی آن Sweet cherry می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، گیلاس، قراصیای شیرین، آلوکک و گیراس نامیده شده است.

تیره گیاه:

گل سرخ Rosaceae

نوع گیاه:

درخت

مشخصات ظاهری:

درختی است به ارتفاع حدود 10 متر گاهی موارد بیشتر با پوستی تیره و مایل به سیاه، شاخه‌های جوان درخت، صاف و به رنگ سبز و سپس به مرور زمان قهوه‌ای مایل به سرخ می‌شوند. برگ‌های آن بیضی شکل با قاعده گوه‌ای، دندانه اره‌ای و نوکدار، گلهایش سفید، چتری و دمگل‌دار و طول دمگل‌ها حدود 3 تا 6 سانتی‌متر است. میوه‌اش کروی شکل و درخشان با قطر تقریبی 1 تا 2 سانتی‌متر به رنگ سرخ یا قرمز مایل به سیاه، گوشت میوه آبدار و هسته‌ی آن صاف و کروی شکل می‌باشد.

طبیعت میوه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت میوه رسیده گرم و‌ تر است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی معتدله و معتدله سرد کشورها به صورت خودرو انتشار داشته و کاشته می‌شود. در ایران به صورت خودرو در نواحی جنگلی استان‌های شمالی و به صورت پرورشی در اغلب استان‌ها کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در میوه:

آب، پروتئین، مواد چرب، هیدرات‌های کربن، خاکستر، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، تیامین، رایبوفلاوین، نیاسین و ویتامین‌های C, A در آن مشخص شده است.

بخش مورد استفاده:

میوه،‌ هسته و دمگل (باکس گیلاس)

نحوه مصرف:

میوه‌ی رسیده مصرف خوراکی داشته و در صنایع غذایی نیز کاربرد دارد. در طب سنتی هسته و دمگل گیلاس به صورت دم کرده یا جوشانده کاربرد دارند.

خواص درمانی گیلاس:

افزاینده نیروی جنسی و برطرف کننده عفونت‌های مجاری ادراری، کاهنده چربی و اسید اوریک بالا، تعدیل کننده خون و پاک کننده مجاری ادراری، تمیز کننده دستگاه هاضمه و جلوگیری کننده از افزایش کلسترول، تقویت کننده چشم و خارج کننده سموم از بدن، افزاینده رشد بچه‌ها و تصفیه کننده خون، بازکننده رگ‌ها و خارج کننده سنگ‌های کلیه و مثانه، مسکن اعصاب و صفرابر، التیام‌بخش زخم‌ها و خلط‌آور و قطع کننده خونریزی و تقویت کننده معده می‌باشد. در ضمن برای بیماری‌های دیابتی، ورم پروستات، عوارض کبد، روماتیسم مزمن، کلیه‌های ضعیف، نقرس، درد مفاصل، درد سیاتیک، تصلب شرائین و درد آرتروز نیز مفید است.  

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف گیلاس سبب ایجاد نفخ، دل پیچه، سردرد، ترش کردن و ناراحتی‌های معده و روده می‌گردد.

دم گیلاس - باکس گیلاس

پس از برداشت میوه‌های رسیده موقع استفاده، دم گیلاس را جدا کرده و خشک می‌کنند. باکس گیلاس پس از خشک شدن باریک و رنگ آن قهوه‌ای تیره می‌باشد.

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

تسهیل کننده گردش خون و دفع کننده توکسین‌های بدن، برطرف کننده ورم و آماس دوران قاعدگی و ادرارآور، خارج کننده سنگ‌های کلیه و مثانه و مفید برای به سختی ادرار کردن می‌باشد. در ضمن برای بیماری‌های کلیوی و مثانه نیز مفید است.

صمغ درخت آلبالو و گیلاس

از تنه بعضی از درختان آلبالو و گیلاس صمغی ترشح می‌شود که به فارسی زدو، ازدو، انگوم و صمغ فارسی می‌گویند که به غیر از استفاده در طب سنتی در صنایع شیمیایی نیز کاربرد دارد. رنگ آن زردِ تیره و دارای ماده‌ای به نام سرازین است.

طبیعت صمغ:

طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است.

خواص درمانی:

خرد کننده سنگ مثانه و محرک اشتها، برطرف کننده سرفه‌های مزمن و قطع کننده اخلاط لزج، روشن کننده رنگ چهره و جلادهنده قلب، برطرف کننده خشونت قصبه ریه و مفید برای بیماری‌های صرع و نقرس می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.