معرفی مریم گلی و خواص درمانی آن

نام علمی:

Salvia officinalis L.، نام فرانسه Sauge officinale و نام انگلیسی آن Garden sage می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، مریم گلی، مریمیه صغیره، مریمیه و شالبیه نامیده شده است.

تیره گیاه:

نعناع Labiatae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و چند ساله به ارتفاع حدود 50 سانتی‌متر با ساقه‌های چهارگوش، متعدد، پرشاخه، منشعب و کرکدار، برگ‌های آن به رنگ سبز روشن، متقابل، ضخیم و کرکدار، برگ‌های پایین ساقه دراز، بیضی شکل، نوک تیز و کناره برگ‌ها دارای دندانه‌های منظم و برگ‌های بالای ساقه، کوچک می‌باشند. برای دردهای معده و روده، بیماری‌های مجاری تنفسی فوقانی، سرماخوردگی، جوش‌های داخل دهان و گلو، نفخ معده، آرتریت، آلزایمر، روماتیسم، راشیتیسم، نقرس، رعشه، سرگیجه، دردهای ناشی از قاعدگی و اختلالات یائسگی نیز مفید است. در انتهای ساقه، گل دهنده و گل‌های آن به رنگ آبی کمرنگ یا ارغوانی هستند. میوه‌اش چهار فندقه‌ای و محصور در کاسه‌ی گل است.

طبیعت مریم گلی:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

در اغلب کشورها خصوصاً در کشورهای اروپایی، آسیایی و در ایران بیشتر در استان‌های حاشیه دریای خزر، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، فارس، خراسان و سمنان به صورت خودرو انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در برگ‌های مریم گلی:

اسانس روغنی فرار، ساپونین، یک ماده‌ی تلخ به نام پیکروسالوین، اسیدهای آلی و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ و سرشاخه‌های گلدار.

نحوه مصرف:

معمولاً برگ و سرشاخه‌های گلدار را به صورت دم کرده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند. در ضمن مریم گلی در صنایع داروسازی، غذایی، آرایشی بهداشتی و عطرسازی نیز کاربرد دارد.  

خواص درمانی:

کاهنده ورم‌ها و ضد سرفه‌های مقاوم، ضد میکروب قوی در عفونت‌ها و شست‌وشو دهنده واژینال و ترشحات مهبلی، کاهنده قند خون و تسکین دهنده دردهای مفصلی، کاهنده میل جنسی و قطع کننده شیر مادران در مواقع از شیر گرفتن کودک، ضد تب و مسکن دردهای کلیوی، مقوی قلب و تقویت کننده اعصاب، خلط‌آور و دفع کننده کرم‌های معده و روده، بندآورنده خونریزی و تقویت کننده عمومی بدن، هضم کننده غذا و حجم دهنده مدفوع، رفع کننده عرق شبانه در خواب و ضد تشنج، فعال کننده اعمال گردش خون و ضد میگرن، برطرف کننده خستگی عمومی و ضد اسهال‌های ساده می‌باشد. در ضمن برای دردهای معده و روده، بیماری‌های مجاری تنفسی فوقانی، سرماخوردگی، جوش‌های داخل دهان و گلو، نفخ معده، آرتریت، آلزایمر، روماتیسم، راشیتیسم، نقرس، رعشه، سرگیجه، دردهای ناشی از قاعدگی و اختلالات یائسگی نیز مفید است. در استعمال خارجی جوشانده برگ و سرشاخه‌های گلدار ضد عفونی کننده و التیام‌بخش زخم‌ها و استفاده از جوشانده به صورت غرغره باعث از بین رفتن آلودگی‌های مخاط دهان، آفت، پرخونی لثه‌ها ناشی از کمبود ویتامین ث و التهاب و ورم لوزه می‌شود.

تذکر:

زیاده‌روی در مریم گلی سبب ایجاد ناراحتی‌های معده شده و تأثیر مطلوبی بر ضربان قلب می‌گذارد و اشخاص مبتلا به فشار خون باید جداً از مصرف آن خودداری نمایند. در ضمن مصرف مریم گلی برای خانم‌های باردار مضر و در صورت استفاده سبب سقط جنین می‌گردد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.