معرفی نارنج و خواص درمانی آن

نام علمی:

Citrus bigaradia L.، نام فرانسه Bigaradier و نام انگلیسی آن Sour orange می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، نارنج، نارنگ و نفاش نامیده شده است.

تیره گیاه:

نارنج Rutaceae

نوع گیاه:

درخت

مشخصات ظاهری:

درختی است همیشه سبز و مقاوم به ارتفاع حدود 5 متر با ساقه و شاخه‌هایی خاردار و برگ‌های آن به رنگ سبز شفاف، بیضی شکل، نوک‌تیز و دارای دمبرگ‌های بالدار می‌باشند. گل‌هایی با کاسه مرکب از 5 تقسیم و جام شامل 5 گلبرگ معطر، ضخیم، آبدار و زود افت دارد. میوه‌اش (نارنج) سته، به رنگ نارنجی و به ابعاد پرتقال با سطحی ناهموار و گوشت آن ترش و کمی تلخ است. کاهنده فشار خون و هضم کننده غذا، محرک اشتها و مقاوم کننده بدن در برابر تهاجم میکروب‌ها، صفرابر و ضد انگل، برطرف کننده ترشحات سینه و مسکن سرفه‌های مقاوم، افزاینده رشد و نمو کودکان و تأمین کننده نیروی حیاتی لازم برای خانم‌های باردار و مادران شیرده، برطرف کننده اختلالات کبدی و کاهنده قند خون، تصفیه کننده خون و تقویت کننده معده می‌باشد.

طبیعت میوه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آب نارنج سرد و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب کشورها خصوصاً در کشورهای آسیایی، اروپایی، آمریکایی و در ایران بیشتر در استان‌های گلستان، گیلان، مازندران، فارس، کرمان و خوزستان کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در نارنج:

در نارنج ویتامین‌های C, B2, B1, A و در پوست آن مواد هسپریدین، ایزوهسپریدین، اورانتیامارین، یک اسید متبلور و بی‌شکل و یک ماده تلخ تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

میوه (نارنج). در ضمن گل، برگ و پوست خارجی میوه نیز خواص دارویی دارند.

نحوه مصرف:

معمولاً از آب نارنج رسیده به صورت خوراکی استفاده می‌کنند.

خواص درمانی نارنج:

کاهنده فشار خون و هضم کننده غذا، محرک اشتها و مقاوم کننده بدن در برابر تهاجم میکروب‌ها، صفرابر و ضد انگل، برطرف کننده ترشحات سینه و مسکن سرفه‌های مقاوم، افزاینده رشد و نمو کودکان و تأمین کننده نیروی حیاتی لازم برای خانم‌های باردار و مادران شیرده، برطرف کننده اختلالات کبدی و کاهنده قند خون، تصفیه کننده خون و تقویت کننده معده می‌باشد.

خواص درمانی پوست نارنج:

تقویت کننده معده، کاهنده ترشحات معده، ضد خونریزی و صفرابر می‌باشد. روش استفاده از پوست نارنج به این ترتیب است که لایه‌های سفیدی که در زیر پوست نارنج قرار گرفته جدا کرده و دور بریزید سپس پوست را به صورت خلال درآورده و خشک کنید و به صورت دم کرده یا به صورت چای استفاده کنید.

نکته:

برای جمع شدن منافذ پوست صورت و تأمین لطافت و نرمی آن در افرادی که پوست چرب دارند باید ورقه‌های نازک نارنج را به صورت ماسک بر روی آن به مدت نیم ساعت قرار داده و در استراحت مطلق قرار گیرند. مخلوط آب نارنج و گلاب به نسبت سه به یک (نارنج سه و گلاب یک) لوسیون قابض و خوبی برای بهداشت پوست دست و صورت می‌باشد.

خواص درمانی برگ درخت نارنج:

خشک شده برگ سبز درخت نارنج به صورت دم کرده یا به صورت چای رفع کننده سوءهاضمه، نیرودهنده قوای عضلانی، آرام‌بخش، ضد تشنج، هضم کننده غذا و تقویت کننده حافظه می‌باشد.  

خواص درمانی گل درخت نارنج (بهارنارنج):

ضد طپش و مقوی قلب، جلوگیری کننده از حمله‌های قلبی و ضد تشنج، آرام‌بخش و خواب‌آور، کاهنده کلسترول و مفید برای ضعف اعصاب، کاهنده فشار خون و ضد اسپاسم، کاهنده قند و اسید اوریک بالا و معرق، تقویت کننده نیروی جنسی و اشتهاآور، ضد ویروس و دفع کننده انگل‌ها، ضد التهاب و رفع کننده سکسکه، ضد عفونی کننده دستگاه گوارش و تحلیل برنده ورم طحال می‌باشد. در ضمن برای هیستری، سرفه و حساسیت نیز مفید است. دم کرده‌ی بهار نارنج به مقدار دو قاشق سوپخوری اثر تسکین دهنده قوی در اطفال داشته و موجب آرام شدن درد ناحیه شکم کودکان شیرخوار می‌شود.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف نارنج برای افراد مبتلا به ناراحتی اعصاب مضر و برای کبد نیز زیان‌آور می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.