پیشوای قاریان مغربی

ابوالعباس احمدبن محمدبن علی زواوی، پیشوای قاریان مغربی (1) و از ملازمین ابوالحسن مرینی که از یک سو نزد ابوالحسن قرطبی قرائت آموخت و از سوی دیگر در بهره‌گیری از برخی مشایخ، چون مالک‌بن مرحل با وی مشترک بود. به علاوه او ادبیات و نحو عربی را در فاس آموخت و از ابوعبدالله محمدبن رشید، جهانگرد معروف که در فن قرائت نیز بر دیگران برتری داشت، بهره‌ها برد. (2) وی از نزدیکان سلطان ابوالحسن بود که در سفر و حضر، او را همراهی می‌کرد؛ از آن جمله در سفر به ت ونس با او بود و حتی در حضور سلطان نماز تراویح را برگزار می‌کرد و گاه یک حزب از قرآن را در حضور او قرائت می‌کرد. وی تنها عالم به علوم قرائت نبود، بلکه خود چنان صدایی دلنشین داشت که به نوشته ابن خلدون گویی از مزامیر آل داوود بود (3) و چنان آوازه صدای نیکویش در مغرب پیچیده بود که حتی برخی افراد به جهت تفاخر، صدای خود را به وی تشبیه می‌کردند. (4) ابن مرزوق که بارها از منزلت رفیع‌اش در درگاه سلطان سخن گفته، با عباراتی دیگر خوش الحانی وی را ستوده و تأکید کرده که کسی در روزگارش خوش‌صداتر از او ندیده و با نهایت دقت مخارج حروف را ادا می‌کرد و این، گذشته از اتقان او در ضبط و روایات و اسناد بود. (5) ابوالعباس زواوی سرانجام در حدود سال 749ق. درگذشت. (6)
متأسفانه از آثار منظوم و منثور او در قرائت (7) چیزی برجا نمانده است و تنها اشارات بسیار معدودی در نوشته‌های بعدی از آثار او می‌توان یافت؛ (8) با این همه، روایت او که از طریق استادش ابوالحسن قرطبی و بوجعفر بن زبیر نقل می‌شود، مشهورترین شیوه قرائت نافع در مغرب است. به علاوه، وی شاگردانی را در زمینه قرائت در مغرب پرورد که اغلب خود از مشاهیر قرائت مغرب‌اند: ابوعبدالله فخار، عبدالرحمن بن خلدون، ابوالحسن سلطان مرینی، ابوالعباس بلنسی، معروف به ابن الحاجه، ابوعبدالله انصاری جیانی مالقی، معروف به شدید و ابوعبدالله بن آجروم صنهاجی از آن جمله‌اند. (9)

نمایش پی نوشت ها:
1- ابن خلدون، التعریف، ج7، ص513.
2- همو، همان، ص525.
3- همو، همان، ص526.
4- ابن احمر، نثیر الجمان فی شعر من نظمنی و ایاه الزمان، ص433.
5- ابن مرزوق، ص 269.
6- ابن قاضی، درةالحجال، ج1، ص94.
7- ابن مرزوق، همان جا.
8- حمیتو، ج3، ص66.
9- همو، همان، صص 67-70 .

منبع مقاله :
فرهمند، یونس؛ (1394)، مرینیان: سیاست، جامعه و فرهنگ در مغرب سده‌های میانه، تهران: پژوهشکده‌ی تاریخ اسلام، چاپ اول.