پیشوای علوم حدیثی

یکی از مشاهیر محدثان و ادبای عصر مرینی که با دربار ابوالحسن پیوندی ناگسستنی داشت و مناصب متعدد حکومتی وی را نیز عهده‌دار بود، ابومحمد عبدالمهیمن بن عبدالمهیمن حضرمی بود. بنی عبدالمهیمن که به صورت خاندانی اهل فضل و دانش بودند، در دربار بنی عزفی در سبته زندگی می‌کردند؛ (1) گسترش قلمرو اراضی مرینیان و استیلا بر سبته، خاندان بنی عبدالمهیمن را به اندلس پناهنده کرد، اما دیری نگذشت که تشکیلات دیوانی ابوالحسن مرینی به فردی توانمند جهت اداره امور نیازمند شد و عبدالمهیمن که نزد مشایخ غرناطه دانش‌های حدیثی و ادبی روز را فرا گرفته بود و حتی مدتی تجربه دبیری سلطان بنی احمر در غرناطه را نیز یافته بود، به ابوالحسن پیوست و منصب کتابت وی را عهده‌دار شد. (2)
امام المحدثین، ابومحمد حضرمی در حدیث بضاعتی بسیار داشت و شیوه او در حفظ و تقیید کامل بود و کتابخانه‌ای داشت بالغ بر 3000 جلد در موضوعات حدیث، فقه، زبان عربی، ادب و علوم معقول و غیره که جملگی مضبوط و مقابله شده بود. ادبا و نویسندگان عصر مرینی نه تنها جایگاه ادبی وی را ستوده‌اند، بلکه به پیشوایی او در زمینه‌های مختلف علوم حدیثی نیز اذعان کرده‌اند. متأسفانه از مشیخه‌اش که مبیّن اسامی دقیق کتب حدیثی روایت شده از سوی اوست، اطلاعی در دست نیست؛ ولی ابن مرزوق که به نظر می‌رسد این کتاب را دیده، تعداد مشایخی که از وی حدیث روایت کرده را هزار نفر و او را آیت حفظ و ضبط و انفاق دانسته است. (3) با این همه، شهرت فراوان او مرهون شاگردی ابن خلدون نزد وی است که در وصف وی گفته است:
امام المحدثین، ابومحمد حضرمی، مدتی ملازم وی شدم و کتب امهات ششگانه، (4) المؤطا، سیره ابن اسحاق و کتاب ابن صلاح در حدیث و بسیاری از کتب دیگر را که اکنون در خاطرم نیست، نزد او سماع کردم و اجازه یافتم. او در حدیث بضاعتی بسیار داشت و شیوه او در حفظ و تقیید کامل بود و کتابخانه‌ای داشت بالغ بر 3000 جلد در موضوعات حدیث، فقه، زبان عربی، ادب و علوم معقول و غیره که جملگی مضبوط و مقابله شده بود. او کتابی نداشت مگر اینکه سندش از سوی پاره‌ای از مشایخ معروفش به نویسنده آن می‌رسید. (5)  

نمایش پی نوشت ها:
1- ابن خلدون، العبر، ج7، ص328.
2- همو، همان جا.
3- ابن مرزوق، ص 264.
4- مراد از کتب امهات حدیثی ششگانه، صحاح سته است.
5- ابن خلدون، العبر، ج7، ص513.

منبع مقاله :
فرهمند، یونس؛ (1394)، مرینیان: سیاست، جامعه و فرهنگ در مغرب سده‌های میانه، تهران: پژوهشکده‌ی تاریخ اسلام، چاپ اول.