نگاهی به کاربرد پزشکی انار

نام علمی (خانواده):

Punica granatum L. (Punicaceae)

نام انگلیسی:

Pomegranate, Delima

نام فارسی:

انار

مشخصات:

انار یک درختچه چوبی است که بلندی آن می‌تواند به 3 تا 4/5 متر برسد. برگ‌ها مقابل هم، بیضی مستطیلی و نیزه‌ای شکل، با 3 تا 8 سانتی‌متر طول و شاخه‌ها پر از خار هستند. گل‌ها درشت به شکل ترومپت و به رنگ نارنجی تا قرمز روشن دیده می‌شوند. ضد کرم، ضد باکتری، ضد سرطان - ضد نئوپلاسم، ضد دیابت و کاهنده‌ی قند خون، ضد اسهال، ضد باروری، ضد قارچ، ضد التهاب، ضد مالاریا، آنتی اکسیدان، ضد ویروس، محافظ گوارشی، محافظ کبدی، کاهنده‌ی چربی خون، تنظیم کننده‌ی سیستم ایمنی، محافظ عصبی، مقابله با انسداد عروقی، ترمیم زخمی، کشنده‌ی لارو و کشنده‌ی نرم تن. میوه‌ها کروی، با سطحی مومی و پوستی چرمی و خشن هستند که در هنگام رسیده شدن به رنگ صورتی پر رنگ و یا قرمز در می‌آیند و هسته‌های بسیاری دارند که پوشش گوشت‌داری روی آن‌ها قرار دارد.

منشأ:

بومی نواحی معتدل و استوایی آسیا می‌باشد.

ترکیبات شیمیایی:

پونیکا فولین، فریه دلین، اسیدهای بوتولیک، استرون، استرادیول، پی پریدین، پومگراناتات، سودوپلتیرین و سایر مواد.

کاربرد در طب سنتی:

در طب سنتی این گیاه به منظور دفع کرم، درمان اسهال، اسهال خونی و به عنوان سقط‌آور، قابض و برای درمان هموروئید به صورت مصرف موضعی و به عنوان غرغره در زخم گلو به کار می‌رفته است.
در طب سنتی آیورودا از انار برای درمان اسهال، اسهال خونی و درد چشم استفاده می‌شود. همچنین انار در طب چینی برای درمان وجود خون در مدفوع، دفع کرم و بیرون‌زدگی مقعدی کاربرد دارد.
در هموئوپاتی برای درمان اختلالات گوارشی به کار می‌رود. برگ‌های گیاه برای خارش پوستی کاربرد دارد. فرابر خشک شده برای درمان اسهال، رکتوسل (پرولاپس دیواره‌ی رکتوم) و دفع کرمک به کار می‌رود.
دم کرده‌ی فرابر (غلاف میوه) خشک شده به همراه گیاهان دیگر برای درمان قولنج، التهاب روده، اسهال، اسهال خونی، ترشحات سفید و یا زرد واژینال، منوراژی، آلودگی به کرمک، فلج و رکتوسل، هموروئید، زخم گلو، دم نامطلوب و خون‌ریزی بینی به کار می‌رود.
پوست ساقه این گیاه برای پیش انداختن قاعدگی و برای درمان اسهال خونی به کار می‌رود.

آثار دارویی:

ضد کرم، ضد باکتری، ضد سرطان - ضد نئوپلاسم، ضد دیابت و کاهنده‌ی قند خون، ضد اسهال، ضد باروری، ضد قارچ، ضد التهاب، ضد مالاریا، آنتی اکسیدان، ضد ویروس، محافظ گوارشی، محافظ کبدی، کاهنده‌ی چربی خون، تنظیم کننده‌ی سیستم ایمنی، محافظ عصبی، مقابله با انسداد عروقی، ترمیم زخمی، کشنده‌ی لارو و کشنده‌ی نرم تن.

مقدار مصرف:

برای درمان عفونت ناشی از کرم نواری، قسمت فرابر (غلاف میوه)، ریشه و یا پوست ساقه را با 5 قسمت آب به صورت روزانه مصرف کنید. عصاره گرفته شده از 20 گرم پوست گیاه برای درمان کرم نواری به صورت تک دوز استفاده می‌شود و یا 250 قسمت از پوست پودر شده را در 1500 قسمت آب به مدت 30 دقیقه می‌جوشانیم. 4 تا 5 گرم پودر گل خشک شده در درمان هماچوری، هموروئید، اسهال خونی، اسهال مزمن و برونشیت به کار می‌رود. برای درمان کرم از 1/5 تا 3 گرم پودر پوست و یا ریشه و یا 100 تا 200 سی‌سی دم کرده پوست (28 تا 56 سی‌سی برای کودکان) استفاده می‌شود. مخلوط 7 گرم گل در 300 سی‌سی آب، برای التهاب دهان و گلو به کار می‌رود. مخلوط 5 تا 12 گرم ریشه یا پوست ساقه در 240 سی‌سی آب جوشانده می‌شود تا یک سوم آب آن تبخیر گردد و از مخلوط باقی مانده، هر 3 ساعت با شکم خالی مصرف می‌شود. همچنین 2 ساعت قبل از اولین دوز باید 40 سی‌سی روغن کرچک مصرف شود. در درمان عفونت کرم نواری (تائینازیس) روزانه 20 تا 50 گرم ریشه خشک و یا پوست ساقه به شکل دم کرده مصرف می‌شود. روزانه 15 تا 20 برگ میوه به شکل دم کرده در درمان اسهال و اسهال خونی به کار می‌رود.

عوارض جانبی:

در دوزهای درمانی مناسب هیچ عارضه جانبی گزارش نشده است. در مواردی به علت میزان بالای تانین موجود در گیاه، اختلالات گوارشی گزارش شده است میوه‌ی انار در موارد اندکی باعث واکنش‌های ازدیاد حساسیت فوری شده است.

مسمومیت‌زایی:

پوست گیاه و پوست میوه سمی هستند.

موارد منع مصرف:

مصرف این گیاه برای افراد مسن، کودکان و خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود. مصرف فرابر (غلاف میوه) در هنگام اسهال توصیه نمی‌شود. در درمان انگل‌ها نباید به صورت همزمان با چربی و روغن مصرف شود. مبتلایان به بیماری کبدی، آسم و آن‌هایی که نسبت به مصرف انار حساس هستند، نباید از این گیاه استفاده کنند.

تداخلات دارو - گیاه:

مهار آنزیم‌های سیتوکروم P450 تداخل با کاربامازپین و تداخل با تولبوتامید.

پی‌نوشت:

برای مشاهده پی‌نوشت‌های این کتاب به منبع مقاله مراجعه شود.

منبع مقاله :
لینگ، کوهویی - تانگ کیان، چوا - چای هون، تان؛ (1392)، راهنمای گیاهان دارویی: مصور و با رویکرد علمی و دارویی، مترجمان: حسین حسین‌زاده - محسن ایمن شهیدی، رامین رضایی، مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، چاپ اول.