نگاهی به کاربرد پزشکی نیشکر

نام علمی (خانواده):

Saccharum officinarum L. (Gramineae)

نام انگلیسی:

Sugarcane, Tebu

نام فارسی:

نیشکر

مشخصات:

یک گیاه چند سال ماندنی است و دسته‌های بلندی تولید می‌کند که می‌توانند به 6 متر بلندی برسند. ساقه‌ها سبز، زرد، بنفش تیره رنگ و آبدار می‌باشند. مسکّن، ضد سرطان، ضد پوکی استخوان، آنتی اکسیدان، ضد پلاکت، ضد ترومبوز، کاهنده کلسترول خون، تنظیم کننده سیستم ایمنی، محرک سیستم ایمنی، آنتی آتروژنیک و محافظ بافت ماهیچه‌ای قلب. برگ‌ها مودار هستند و ابعاد آنها 80-150 سانتی‌متر در 4-6 سانتی‌متر است. گل آذین یک جام گل بزرگ ابریشمی است.

منشأ:

بومی نواحی جنوب شرق آسیا و جزایر اقیانوسیه است ولی به طور گسترده‌ای در نواحی دیگر نیز کشت می‌شود.

ترکیبات شیمیایی:

اکتاکسانول، پلی کسانول، اورینتین، تری سین - 7 - اُو - گلیکوزید، اسید پالمیتیک، اسید اولئیک، لینولئیک اسید و سایر مواد.

کاربرد در طب سنتی:

مصرف چغندر (Beta vulgaris) به همراه ملاس این گیاه، توسط طبیبان دومینیکی برای جمع کردن فیبروئیدها و یا تقویت و توان بخشی رحم بعد از جدا شدن فیبروئید از بدن به کار می‌رفته است. آب ساقه‌ی تو خالی گیاه، باعث بهبود دفع خلط از مسیر تنفّسی، تحریک فعالیت گوارشی و بهبود زخم‌ها، جراحت‌ها و سوختگی‌ها می‌شود.

آثار دارویی:

مسکّن، ضد سرطان، ضد پوکی استخوان، آنتی اکسیدان، ضد پلاکت، ضد ترومبوز، کاهنده کلسترول خون، تنظیم کننده سیستم ایمنی، محرک سیستم ایمنی، آنتی آتروژنیک و محافظ بافت ماهیچه‌ای قلب.

مقدار مصرف:

مطالعات کوتاه مدت نشان داده است که اثربخشی و قابلیت تحمل پلی کوسانول در افراد چاق مبتلا به دیابت نوع 2 برای کاهش سطح کلسترول، 10 میلی‌گرم در روز است.

عوارض جانبی:

عصاره‌ی گرده‌ی این گیاه توان حساسیت‌زایی بالایی دارد و القای آلرژی می‌کند.

مسمومیت‌زایی:

در مطالعاتی که بر روی اسیدهای اولیه آلیفاتیک بالاتر (D003) و الکل‌های اولیه بالاتر (پلی کوسانول) که از این گیاه استخراج شده‌اند، انجام پذیرفته هیچ‌گونه اثر سمی دیده نشده است.

تداخلات دارو - گیاه:

پیش درمانی با پلی کوسانول به میزان چشمگیری آثار کاهش فشار خون پروپرانولول را افزایش می‌دهد ولی بر روی نیفیدیپین مؤثر نمی‌باشد. پلی کوسانول آثار کاهش فشار خون داروهای مهار کننده‌ی گیرنده‌های بتارا آنتاگونیزه نمی‌کند ولی باعث افزایش آثار کاهش فشار خون آن‌ها می‌شود، بدون اینکه فرکانس فعالیت‌های قلبی را تغییر دهد. پیش درمانی با تک دوزهای پلی کوسانول به طور معنی‌داری آثار کاهش فشار خون نیتروپروساید را تشدید می‌کند. وارفارین به تنهایی و در مصرف همزمان با پلی کوسانول باعث افزایش ملایم ولی معنی‌دار زمان خون‌ریزی می‌شود.

یادداشت نویسنده:

آب حاصل از فشردن ساقه گیاه به طور معمول مصرف می‌شود و شکر به طور تجاری از نیشکر به دست می‌آید.

پی‌نوشت:

برای مشاهده پی‌نوشت‌های این کتاب به منبع مقاله مراجعه شود.

منبع مقاله :
لینگ، کوهویی - تانگ کیان، چوا - چای هون، تان؛ (1392)، راهنمای گیاهان دارویی: مصور و با رویکرد علمی و دارویی، مترجمان: حسین حسین‌زاده - محسن ایمن شهیدی، رامین رضایی، مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، چاپ اول.