نگاهی به کاربرد پزشکی سربرا

نام علمی (خانواده):

Cerbera odollam Gaertn. (Apocynaceae)

نام انگلیسی:

Pong Pong Tree, Indian Suicide Tree, Sea Mango

نام فارسی:

سربرا

مشخصات:

Cerbera odollam Gaertn. درختی با اندازه متوسط و پوست صاف و خاکستری رنگ است. برگ‌ها یک تکه، کم تعداد، بدون گوشوارک، 12-16 در 3-5 سانتی‌متر، و با چیدمان مارپیچی هستند. پهنه برگ گوشت‌دار، سبز تیره، براق و کشیده است. گل‌ها سفید، بزرگ و دوجنسی با یک چشم زرد در گلوگاه لوله جام گل و چیدمان انتهایی هستند. دانه این گیاه سمی است و از آن برای ایجاد مسمومیت در موش صحرایی و سگ استفاده شده است. دانه، همچنین اثر مخدر دارد. میوه گیاه کروی، با سطح مومی، بزرگ، با قطر 5-10 سانتی‌متر، با الیاف فیبری است که تک دانه وسط میوه را در بر می‌گیرد. در زمان بلوغ رنگ میوه از سبز به قهوه‌ای مایل به قرمز تغییر می‌یابد.

منشأ:

بومی شبه قاره هند، شبه جزیره هندوچین، مالزی و اقیانوس آرام.

ترکیبات شیمیایی:

سربرین، سرلئازید A، 17- آلفا نری فولین، 17- بتانری فولین، توتین B، استیل - توتین B، دی استیل نری فولین، سربروزید، اودولین و ترکیبات دیگر.

کاربرد در طب سنتی:

در مالزی، روماتیسم را با مالیدن موضعی میوه درمان می‌کنند. دانه این گیاه سمی است و از آن برای ایجاد مسمومیت در موش صحرایی و سگ استفاده شده است. دانه، همچنین اثر مخدر دارد. در اندونزی، روغن حاصل از دانه برای درمان سرماخوردگی، جرب و رماتیسم، به صورت موضعی مالیده می‌شود. در فیلیپین نیز، از روغن دانه برای درمان روماتیسم استفاده می‌شود. در برمه، در مخلوط با روغن‌های دیگر به عنوان حشره‌کش یا دافع حشرات به کار می‌رود. از پوست، شیرآبه و ریشه گیاه، در هند به عنوان مسهل و استفراغ‌آور استفاده می‌شود.

آثار دارویی:

ضد نئوپلازی و ضد جنون.

مسمومیت‌زایی:

دانه این گیاه سمی است و از آن برای ایجاد مسمومیت در موش صحرایی و سگ استفاده شده است. در ماداگاسکار، دانه این گیاه سابقه طولانی مصرف به عنوان سم دارد؛ چرا که حاوی گلیکوزیدهای قلبی سمی است. مغز دانه حاوی سربرین، سربروزید و اودولین است که سمی می‌باشند. انسان‌هایی که با مصرف خوراکی نصف تا یک مغز دانه مسموم شده‌اند، ممکن است دچار برادی کاردی سینوسی، ضربان سازهای سرگردان (wandering pacemaker) و بلوک درجه دو سینوسی دهلیزی شوند. دیگر علائم، شامل تهوع، اوغ زدن و استفراغ می‌باشد. این مسمومیت می‌تواند باعث هیپرکالمی شود که ممکن است منجر به مرگ گردد.
 

پی‌نوشت:

برای مشاهده پی‌نوشت‌های این کتاب به منبع مقاله مراجعه شود.

منبع مقاله :
لینگ، کوهویی - تانگ کیان، چوا - چای هون، تان؛ (1392)، راهنمای گیاهان دارویی: مصور و با رویکرد علمی و دارویی، مترجمان: حسین حسین‌زاده - محسن ایمن شهیدی، رامین رضایی، مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، چاپ اول.