موارد استفاده داروی گاباپنتین چیست؟

گاباپنتین با ایده تولید دارویی مشابه با گابا GABA (گاما آمینوبوتیریک اسید) سنتز و تولید شد. سازمان غذا و داروی (FDA) ایالات متحده آمریکا استفاده از این دارو را برای درمان تشنجات جزئی در سال 1994مورد تأیید قرار داد. این دارو از GABA با افزودن گروه سیکلوهگزیل به آن، مشتق می‌شود. نامهای تجاری متفاوت برای توصیف این دارو بکار برده می‌شود که از آن جمله می‌توان به گابارون، فاناترکس، نوپنتین، نئورونتین و گرالیس اشاره کرد. به مکانیسم عمل گاباپنتین هنوز به درستی پی برده نشده است. با این حال، این دارو کاربردهای بسیاری دارد.

مصارف گاباپنتین

• این دارو اغلب جهت درمان انواع مختلف نورالژی یا درد اعصاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. درد نوروپاتیک یا نورالژی عارضه‌ای است که در آن بیماران از درد ناشی از تغییر ساختار یا عملکرد عصب شناختی رنج می‌برند. به طور کلی مشخص شده است که درد از سلولهای گیرنده درد منشاء می‌گیرد. چنانچه اعصاب در حین وقوع یک تصادف پاره یا قطع شده و به درستی به هم پیوند داده نشوند، بیمار ممکن است دچار دردهای مزمن شود. این نوع درد مزمن را با گاباپنتین درمان می‌کنند. • گاباپنتین همچنین در درمان بیماریهای خود ایمنی مانند فلج چندگانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بیماریهای خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن بیش فعال شده و علیه بافتهای بدن عمل می‌کند. در فلج چندگانه، سیستم عصبی مورد حمله قرار می‌گیرد. این امر فراتر از آن منجر به دمیلینه شدن یا برداشته شدن میلین یعنی عارضه‌ای می‌شود که در آن غلاف میلین که نورونها را فرامی‌گیرد آسیب می‌بیند. درد ناشی از فلج چندگانه پس از درمان با گاباپنتین کاهش می‌یابد.
• گاباپنتین همچنین به عنوان تثبیت کننده خلق و خوی در درمان اختلال دو قطبی تجویز می‌شود. این دارو در مقایسه با اسید والپروئیک و لیتیوم، عوارض جانبی بسیار کمی را به همراه دارد. این دارو در درمان اختلالاتی مانند اختلال وسواس فکری، اختلال اضطراب اجتماعی، بی خوابی یا افسردگی چندان مؤثر نمی‌باشد.

• این دارو در درمان سندرم درد منطقه‌ای پیچیده (Complex Regional Pain Syndrome) موفق عمل کرده است. این سندرم نوعی بیماری است که موجب تورم و درد در پوست می‌شود.

• استفاده از گاباپنتین جهت درمان عوارض مرتبط با ترک سیگار نتایج مختلفی را به همراه داشته است.

• درد عصبی مرتبط با آسیب دیدگی‌های نخاعی نیز با این دارو مورد درمان قرار می‌گیرد.

عملکرد: شیوه عمل یا عملکرد گاباپنتین به روشنی مشخص نشده است. در خصوص چگونگی عملکرد آن در درمان تشنج یک نظریه وجود دارد. گفته می‌شود که گاباپنتین، کانالهای کلسیم موجود در مغز را تحت تأثیر قرار داده که این امر به نوبه خود از تشنج جلوگیری می‌کند.

نحوه مصرف: محلولهای خوراکی، قرص و کپسول گاباپنتین را با 240 میلی‌لیتر آب سه مرتبه در روز مصرف می‌کنند. این دارو را می‌توان با غذا یا بدون غذا مصرف نمود.

بحث و اختلاف نظر

در گذشته اختلاف نظراتی در خصوص کاربرد گاباپنتین وجود داشت. مطالعات صورت گرفته در دهه 90 این دارو را مناسب برای درمان اختلال دو قطبی می‌دانند. با این حال، مطالعات و تحقیقات انجام شده در سالهای اخیر این دارو را جهت درمان این بیماری بی اثر می‌دانند. شرکت دارویی فایزر (Pfizer) مجبور به پذیرش این واقعیت شد که قوانین و دستورالعملهای سازمان غذا و دارو را در موارد استفاده خارج از برچسب (off-lable) گاباپنتین در پرونده «فرانکلین در مقابل فایزر» نقض کرده بود. دکتر دیوید فرانکلین دعوی علیه شرکت فایزر اقامه کرده بود که در آن، شرکت فایزر را به تبلیغ غیر قانونی داروی گاباپنتین برای مصارف تأیید نشده متهم ساخت. با این حال، این مباحثه و جدل روانپزشکان را از تجویز این دارو برای مصارف خارج از برچسب متوقف نساخت.

عوارض جانبی

متداول‌ترین عوارض جانبی ناشی از مصرف گاباپنتین، خواب آلودگی، سرگیجه و ورم یا اِدم محیطی را شامل می‌شود. میزان مصرف یا دوزهای بالا از این دارو عمدتاً دلیل بروز عوارض جانبی است. کودکانی که با این دارو تحت درمان قرار می‌گیرند نیز اثرات نامطلوبی مانند بیش فعالی، نوسانات خلقی و کاهش تمرکز را از خود نشان می‌دهند. مصرف گاباپنتین در بیماران مبتلا به اختلالات کلیوی بایستی با احتیاط انجام شود. از آنجا که مصرف گاباپنتین منجر به تجمع مواد سمی می‌شود، انجام اقداماتی احتیاطی فوق‌الذکر بسیار اهمیت دارد. جدای از عوارض جانبی که در بالا عنوان شد، اوردوز یا مصرف بیش از حد این دارو همچنین به بریده بریده حرف زدن، تاری دید و در موارد شدید کما منجر می‌شود.

این دارو اثرات روانگردان دارد. اثرات مختلفی که گاباپنتین ایجاد می‌کند تحریک ذهنی و جسمی، هیجان، صحبت بدون وقفه و غیره را شامل می‌شود. در صورت مصرف بالای گاباپنتین برای سرخوشی، فرد ممکن است دچار بیماریهای مرتبط با معده مانند اسهال شود.

جزئیات ارائه شده در بالا نشان می‌دهند که گاباپنتین یک داروی چند منظوره بوده که در درمان انواع مختلف بیماریها و عوارض پزشکی مفید است.