نویسنده: محمد جواد واعظی

با انجام برخی آزمایش‌ها می‌توان جلوی ابتلا به برخی بیماری‌ها را گرفت. خصوصاً که با افزایش سن افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مختلفی قرار می‌گیرند و انجام این آزمایشات ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.

1- پوکی استخوان

در پوکی استخوان یا استئوپروز، استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند. زنان بعد از سن یائسگی، به علت کاهش توده‌ استخوانی دچار استئوپروز می‌شوند. غالباً اولین علامت پوکی استخوان، شکستن استخوان در اثر افتادن از جایی و یا حتی پیچ خوردگی می‌باشد. لذا بهتر است زنان 50 ساله و بیشتر، آزمایش تشخیص پوکی استخوان را انجام دهند.

آزمایش تشخیص پوکی استخوان

آزمایشی به نام سنجش تراکم استخوان می‌تواند میزان تراکم مواد معدنی موجود در استخوان و ابتلا به استئوپروز را مشخص کند. انجام این آزمایش می‌تواند خطر شکستگی استخوان را کاهش دهد. آزمایش سنجش تراکم استخوان برای زنان 65 ساله به بالا و برای زنان کمتر از 65 سال که عوامل خطر استئوپروز را دارند، مفید است.

2- فشار خون بالا

با افزایش سن، خطر ابتلا به فشار خون بالا نیز زیاد می‌شود. این افزایش فشار خون به وزن فرد و شیوه زندگی او نیز وابسته می‌باشد. افزایش فشارخون می‌تواند بدون هیچ گونه علامتی، موجب آنوریسم گردد. آنوریسم، ورم دیواره رگ‌های خونی می‌باشد. کنترل فشار خون بالا باعث کاهش بیماری‌های قلبی، سکته و نارسایی کلیه می‌گردد.

‌اندازه‌گیری فشار خون بالا

موقع اندازه‌گیری فشار خون با دستگاه فشارسنج، دو عدد مشخص می‌شود، یکی فشار خون ماکزیمم و دیگری فشار خون مینیمم. فشار خون طبیعی کمتر از 120 روی 80 می‌باشد. فشار خون بالا، بیشتر از 140 روی 90 می‌باشد.

3- کلسترول خون بالا

مقدار زیاد LDL کلسترول یا کلسترول بد، یک عامل خطر برای آترواسکلروز یا تصلب شرایین می‌باشد. آترواسکلروز باعث سفت و باریک شدن عروق خونی توسط پلاک می‌گردد. این بیماری، با گذشت زمان می‌تواند به حمله قلبی و سکته منجر شود. سایر عوامل خطر آترواسکلروز شامل: فشار خون بالا، دیابت و کشیدن سیگار می‌باشد. تغییر شیوه زندگی و مصرف داروها تحت نظر پزشک می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.

اندازه‌گیری چربی خون

پزشک با استفاده از اندازه‌گیری چربی خون ناشتا، می‌تواند به مشکل پی ببرد.
آزمایش اندازه‌گیری چربی خون شامل: مقدار کل کلسترول، کلسترول بد (LDL)، کلسترول خوب (HDL) و تری گلیسرید است.
برای افراد 20 سال به بالا، این آزمایش باید هر 5 سال یک بار انجام شود.

4- دیابت نوع دو

عدم کنترل بیماری دیابت عوارض زیادی در پی دارد، مثل بیماری قلبی، سکته، بیماری کلیوی، نابینایی و صدمه به رگ‌های خونی شبکیه چشم و آسیب عصبی.
اگر دیابت زود تشخیص داده شود، می‌توان با رژیم غذایی، ورزش و کاهش وزن اضافی، این بیماری را کنترل کرد.  

آزمایش تشخیص دیابت نوع دو

آزمایش قند خون ناشتا برای تشخیص دیابت مهم است. بعد از 8 ساعت گرسنگی، آزمایش خون گرفته می‌شود. اگر میزان قند خون 100 تا 125 باشد، نشان دهنده مرحله قبل از دیابت می‌باشد. اگر قند خون 126 و یا بیشتر باشد، نشان دهنده ابتلا به دیابت است. اگر دیابت ندارید، از سن 45 سالگی به بعد، هر سه سال یک بار آزمایش قند خون را انجام دهید. ولی اگر عوامل خطر دیابت را دارید، زود به زود این آزمایش را بدهید.

5- ایدز

HIV نام ویروسی است که موجب بیماری ایدز می‌شود. بعد از ابتلای فرد به ایدز، تا مدت‌ها ممکن است هیچ علامت آشکاری از بیماری ایدز وجود نداشته باشد، ولی خون و ترشحات بدن آلوده به HIV می‌باشد. هنوز درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده است.
درمان‌های جدید با استفاده از داروهای ضد HIV می‌توانند به سیستم ایمنی در مقابله با این ویروس کمک کنند. اگر دیابت زود تشخیص داده شود، می‌توان با رژیم غذایی، ورزش و کاهش وزن اضافی، این بیماری را کنترل کرد.

آزمایش تشخیص HIV

ویروس HIV می‌تواند برای سالیان سال بدون هیچ علامتی در بدن وجود داشته باشد. تنها راهی که می‌توان این ویروس را تشخیص داد، انجام آزمایش خون می‌باشد. اولین آزمایش برای تشخیص بیماری ایدز، به نام ELISA و یا EIA خوانده می‌شود. ممکن است جواب آزمایش اولی مثبت باشد، ولی شما به این ویروس آلوده نشده باشید، لذا آزمایش دیگری را برای تأئید انجام می‌دهند.
آزمایش دوم به نام بررسی BLOT خوانده می‌شود. اگر شما فکر می‌کنید در تماس با ویروس HIV قرار گرفته‌اید، این آزمایش‌ها را انجام دهید. دو ماه بعد از آلودگی به ویروس HIV، جواب آزمایش‌های بالا مثبت می‌شود. اما در موارد نادری، شش ماه بعد مشخص می‌شود که فرد به ایدز مبتلا شده است.
اگر شما ایدز دارید و باردار شده‌اید، با پزشک خود صبحت کنید تا راه‌های کاهش خطر انتقال این بیماری به جنین را برای شما بگوید.

6- گلوکوم

گلوکوم یا آب سیاه چشم، موجب تخریب اعصاب بینایی و بروز نابینایی می‌شود. گلوکوم با زاویه باز اولیه، رایج‌ترین نوع گلوکوم می‌باشد.
این نوع اغلب بدون هیچ علامتی رخ می‌دهد و زمانی متوجه می‌شویم که خیلی دیر شده و بینایی فرد کم شده است. اندازه‌گیری فشار داخلی چشم می‌تواند از نابینایی در اثر گلوکوم جلوگیری کند.

آزمایش تشخیص گلوکوم

اندازه‌گیری فشار داخلی چشم توسط پزشک، بستگی به سن فرد و دارا بودن عوامل خطر این بیماری دارد. سن بیشتر از 60 سال، سابقه خانوادگی ابتلا به گلوکوم، سابقه آسیب چشمی و مصرف استروئیدها جزو عوامل خطر گلوکوم می‌باشند. اندازه‌گیری فشار چشم برای افراد سالم و با سن کمتر از 40 سال، 2 تا 4 سال یک بار لازم است.
منبع مقاله :
واعظی، محمد جواد، (1396)، دانستنیهای پزشکی، قم: نوید حکمت، چاپ اول.