بازي‌هاي آموزشي دبستاني (1)

نويسنده: فرحناز رنجوري



شروع بازي را مي‌توان به گذشته‌هاي دور، حتي از بدو پيدايش انسان نسبت داد. در حقيقت بازي جزئي از زندگي انسان از بدو تولد تا زمان مرگ است.انسان از نظر فيزيولوژيكي نياز به جنبش و حركت دارد و بازي جزء مهم اين جنبش و حركت است. انسان براي رشد ذهني و اجتماعي خود نياز به تفكر دارد و بازي خميرمايه تفكر است.
در ابتدا بازيچه بشر، مواد و اشياء خام و طبيعي به دست آمده از طبيعت بود. قطعه‌اي سنگ، به دست گرفتن آن، حركت دادن آن و سرانجام غلتاندن يا پرتاب آن همه نوعي بازي محسوب مي‌شد.رشد ذهني يا اجتماعي انسان و تسلط پيش رونده او بر طبيعت، امكان دست‌كاري در اشياء طبيعي را به وجود آورد و از اين زمان اشياء به خواست انسان تغيير شكل دادند تا بتوانند انديشه او را در شكل‌دهي به بازي غناي بيشتري بخشند و روح او را راضي‌تر گردانند. از اين زمان‌ها آثاري در دست است. حجاري‌هاي روي ديواره غارها و تشابه آن‌ها با مواد مورد نياز بازي به برداشت مـا از قـدمـت بازي ارزشي بيشتر خواهد بخشيد.

تعريف بازي

هر نوع ورزش يا فعاليتي كه توسط كودكان به منظور تفريح و تفنن انجام گيرد، بازي ناميده مي‌شود.مربيان ورزشي از بازي تلقي جامع‌تري دارند. آن‌ها معتقدند كه «بازي، عبارت است از آن نوع فعاليتي كه با ميل و اختيار در اوقات فراغت انجام مي‌شود.»
برخلاف نظريات گذشتگان كه بازي را تنها وسيله‌اي براي صرف انرژي مازاد بدن مي‌دانستند، كودكان به هنگام بازي بخشي از نيروي فكري و بدني خود را به كار مي‌گيرند و بازي را بخشي از زندگي عادي خويش به حساب مي‌آورند، ولي نبايد فراموش كرد كه در اين نوع فعاليت‌ها كودك به هيچ وجه خود را مجبور به انجام آن احساس نمي‌كند و از آن لذت مي‌برد.
در فرهنگ‌نامه «و بستر» بازي به صورت‌هاي ذيل تعريف شده است:
الف) حركت، جنبش و فعاليت به مثابه حركت عضلات.
ب) آزادي يا محدوده‌اي براي حركت يا جنبش.
ج) فعاليت يا تمرين براي سرگرمي، تفريح يا ورزش.

فوايد بازي

بازي فوايد بسيار دارد كه مي‌توان آن‌ها را به اختصار در سه بخش بيان كرد.
1ـ جسماني
2ـ عقلاني
3ـ اجتماعي و عاطفي
فعاليت‌هاي دسته‌جمعي در بازي‌ها به كودكان كمك مي‌كند تا به بيان احساسات و مكنونات قلبي كه از روح لطيف و بي‌آلايش آن‌ها سرچشمه مي‌گيرد، بپردازند. هيجانات، كمبودها و ترس‌هاي خود را از دل بيرون بريزند و به فراموشي بسپارند. كودكي كه به هنگام بازي قايم‌باشك، براي يافتن ديگران حتي به بيغوله‌هاي تاريك سر مي‌كشد و در مكان‌ها و زير سقف‌هاي متروكه تنها به جستجو مي‌پردازد در واقع به طور غيرمستقيم ترس‌هاي موهومه كودكانه را از تاريكي و تنهايي، از وجود خود دور مي‌سازد. كودكان قادر نيستند كه آنچه را احساس مي‌كنند به طور روشن و واضح بيان كنند. ترتيب دادن بازي‌هاي نمايشي و همچنين استفاده كودكان از ابزار و وسايل بازي‌هاي فردي در بيان احساسات و افزايش خزانه لغات و مفاهيم كلمات آن‌ها را كمك خواهد كرد.پژوهش‌هاي روانشناسي و تعليم و تربيتي نشان مي‌دهد كه آغاز رشد آفرينندگي و ايجادگري در كودكان در سنين آمادگي پيش از دبستان است. در اين سن، فعاليت‌ كودك نسبت به دوران خردساليش، تغيير مي‌يابد و روابط جديدي ميان تفكر و عمل وي پديد مي‌گردد.
بازي، عمده‌ترين شكل فعاليت كودك و مناسب‌ترين آن براي بروز و رشد استعداد ايجادگري او به شمار مي‌رود. بازي در كودك تحول ايجاد مي‌كند.
بازي نقش بزرگي در زندگي و رشد كودك دارد. ضمن بازي بسياري از خصوصيات مثبت آنان پرورش مي‌يابد. اخذ نتايج تربيتي مطلوب از بازي به ميزان زيادي وابسته به كارداني مربي و آموزگار، آشنايي او با حيات و خصوصيات سني و خود ويژگي‌هاي خردسالان، رهبري صحيح و مطابق با اسلوب بازي‌هاي گوناگونست.
تأمين خوشبختي كودكان، وظيفه‌اي مقدس و شريف براي انجام اين وظيفه است. براي اين كار بايد قبل از هرچيز در دبستان‌ها، همه گونه شرايط رشد و پرورش كودك فراهم شود، بايد كودكان را گرامي داشت، به آن‌ها توجه كامل كرد، عاقلانه و ماهرانه در تعليم و تربيتشان كوشيد.لذا در راستاي تقويت مهارت خواندن و رفع اختلالات يادگيري دانش‌آموزان بازي‌هاي آموزشي براي پايه‌هاي اول، دوم و سوم دبستان پيشنهاد مي‌شود.
منبع: روزنامه اطلاعات