تحلیل رهبر از پیاده روی اربعین: اربعین به مثابه یک کنگره جهانی

مقدمه:
 تحلیلی کوتاه از قیام امام حسین علیه السلام از منظر رهبر معظم انقلاب است، این بیانات مربوط به زمانی است که ایشان تحت نظر شدید رژیم پهلوی بودند و استفاده از تعابیری همچون «انقلاب اسلامی» در آن سخنرانی‌ها می‌توانسته تبعات سنگینی برای گوینده داشته باشد. 

در تحلیل چهل و پنج سال پیش امام خامنه‌ای از پیاده روی اربعین به مسائلی نظیر: میعاد در سرزمین خاطره ها، عیب مهمی که جمع شیعیان داشتند،  تاکید ائمه بر اشک بر امام حسین علیه السلام اربعین یعنى میعاد شیعیان در کنگره‏ جهانی اشاره خواهیم کرد.

تحلیل چهل و پنج سال پیش امام خامنه‌ای از پیاده روی اربعین
میعاد در سرزمین خاطره‌ها

45 سال پیش، یعنی زمانی که هنوز مراسم اربعین، به شکوه امروزین شکل نگرفته بود، رهبر معظم انقلاب در تاریخ 1352/12/24 (روز جمعه 20 صفر سال 1394 هجری قمری) در جریان سلسله جلساتی در مسجد امام حسن علیه السلام مشهد که به خواندن و تفسیر خطب نهج‌البلاغه اختصاص داشت، بیاناتی را افاضه فرمودند.

به‌مناسبت تقارن با شب اربعین حسینی، تحلیلی تاریخی و جامع از چرایی اهمیت زیارت اربعین ارائه می‌دهند. این روزها که مصادف است با ایام اربعین سیدالشهداء علیه السلام و اجتماع میلیون‌ها انسان‌ (اعم از مسلمان و غیرمسلمان) در کربلا، متن کامل بخش مربوط به اربعین این سخنرانی در ادامه می‌آید.


از نکات جالب توجه آن است که رهبر معظم انقلاب در انتهای سخنرانی خود، به این موضوع اشاره می‌کنند که «اگر امروز هم بتوانند شیعیان، آن سرزمین پاک و مقدّس را یک چنین میعادى قرار بدهند، البتّه بسیار کار بجا و جالبى خواهد بود و هم دنباله‌گیرى از راهى است که ائمّه‏‌ى هدی علیهم السلام به ما ارائه دادند.»

متن  سخنرانی  45 سال پیش امام خامنه ایی
 می‌دانید یکى از علائم ایمان زیارت اربعین است؟ بنده نمی‌دانم این روایت چقدر صحیح است، اصرارى هم ندارم که بگویم معناى این روایت همین است که من گمان کرده‌ام، واقعش هم این است که احتمال می‌دهم معنایش یکى از شقوق و احتمالات دیگرى باشد که در این زمینه بیان می‌شود.

امّا اگر این احتمال هم که من می‌گویم باشد، مؤید فراوانى دارد؛ «زیارة الاربعین».

یک کنگره‌‏ى جهانى لازم بود براى شیعیانِ روزگار ائمّه علیهم السلام. این کنگره‌‏ى جهانى را معین کردند، وقتش را هم معین کردند؛ گفتند در این موعدِ معین، در آن کنگره هرکس بتواند شرکت کند. آن موعد، روز اربعین است؛ و جاى شرکت، سرزمین کربلا است.

چون روح شیعه روح کربلایی است، روح عاشورایی است؛ در کالبد شیعه تپش روز عاشورا مشهود است؛ شیعه هرجا که هست دنباله‌‏روِ عاشوراى حسین است.

عیوب مهم شیعیان از منظر امام خامنه ای

شیعه یک جمع متفرّقى بود؛ یک جامعه‏‌اى بود که در یک جا و در یک مکان زندگى نمی‌کرد؛ در مدینه بودند، در کوفه بودند، در بصره بودند، در اهواز بودند، در قم بودند، در خراسان بودند -اطراف و اکناف بلاد- امّا یک روح در این کالبدِ متفرّق و در این اجزای متشتّت در جریان است.

مثل دانه‏‌هاى تسبیح، یک رشته و یک نخ، همه‏‌ى اینها را به هم وصل می‌کرد. آن رشته چه بود؟ رشته‌‏ى اطاعت و فرمان‌بَرى از مرکزیت تشیع، از رهبرى عالى تشیع یعنى امام؛ همه‏‌ى این رشته‌‏ها به آنجا متّصل می‌شد.

قلبى بود که به همه‏‌ى اعضا فرمان می‌داد؛ و به این ترتیب، تشیع یک سازمان و یک تشکیلات بود. ممکن بود دو نفر از حال هم خبر نداشته باشند، امّا بودند کسانى که از حال همه باخبر بودند. اطاعت و فرمان‌بَرى آنها به‌حساب، فریاد زدنشان از روى دستور، سکوتشان برطبق نقشه، همه چیزشان با حساب.
 
فقط یک عیبى کار آنها داشت و آن اینکه همدیگر را کمتر می‌دیدند. اهل یک شهر و شیعیان یک منطقه، البتّه یکدیگر را می‌دیدند، امّا یک کنگره‌‏ى جهانى لازم بود براى شیعیانِ روزگار ائمّه علیهم السلام.

این کنگره‌‏ى جهانى را معین کردند، وقتش را هم معین کردند؛ گفتند در این موعدِ معین، در آن کنگره هرکس بتواند شرکت کند. آن موعد، روز اربعین است؛ و جاى شرکت، سرزمین کربلا است.

چون روح شیعه روح کربلایی است، روح عاشورایی است؛ در کالبد شیعه تپش روز عاشورا مشهود است؛ شیعه هرجا که هست دنباله‌‏روِ عاشوراى حسین است.

این است که مى‏‌بینیم همه جا این تپش‌هایى که در شیعه مکشوف شده، از آن مرقد پاک ناشى است؛ اینها شعله‏‌هایى بوده که از آن روح مقدّس و پاک و از آن تربت عالى‏‌مقدار سرکشیده؛ به جان‌ها و روح‌ها زده؛ انسان‌ها را به گلوله‌‏هاى داغى تبدیل کرده و آنها را به قلب دشمن فرو برده. 

دلیل تاکید ائمه علیهم السلام بر اشک بر امام حسین علیه السلام

 اوّلین نهضتى که بعد از عاشوراى حسینى از طرف شیعیان به وجود آمد، نهضت توّابین بود. اینها آمدند در آن مرقد پاک دور هم جمع شدند -کتب تواریخ اینها را نوشته‌‏اند- مبلغ زیادى اشک ریختند.
بعضى خیال می‌کنند این گریه وسیله‌‏ى عقده‌‏گشایى است؛ بله، گریه وسیله‌‏ى عقده‌‏گشایى است، درصورتی‌که با فکر همراه نباشد.

اگر گریه را و اشک ریختن را فقط احساسات هدایت بکند، همین است که گفته‌اند، امّا اگر فکر و اندیشه به انسان اشکى بدهد و چشم انسان قطره‏‌ى اشکى بچکاند، این مثل همان آب کبابى است که آتش را تیزتر و تندتر می‌کند.

این عقده نیست، سلاح است؛ لذاست که گریه جزو کارهاى معمولى شیعیان صدر اوّل است که همه‌‏ی آنها در راه ستیزه‌‏گرى بودند.

همه‏‌ی آنها در راه عاشورا قدم برمی‌داشتند. امام جعفر صادق علیه السلام اهل گریه است؛ امام رضا علیه السلام اهل گریه است؛ شعرا را وادار می‌کنند و می‌گویند این قصائد بلند را بگویید، بروید گروه‌‏ها را به یاد گذشته‌‏ى تشیع بگریانید که با این گریه، آتش‌شان مشتعل‌تر و برافروخته‌‏تر بشود.

توّابین آمدند اینجا مبالغ زیادی گریه کردند؛ هرچه بخواهید. گمانم گفته‏‌ام یک شبانه‌‏روز یا دو شبانه‏‌روز -نوشته‌اند در تواریخ، بنده یادم رفته- اتّصالاً اشک [ریختند].

بعد از این گریه‏‌ها بود که دست به دست هم دادند، تصمیم گرفتند که بروند تا جانشان را در راه خدا بدهند و تا کشته نشده‌اند، دست از جنگ برندارند و از این جنگ زنده برنگردند؛ همین هم شد.

مردمان بزرگی؛ سلیمان‌ بن‌ صرد خزاعى -صحابى امیرالمؤمنین، حوارى امام حسن- و امثال اینها رفتند و آنجا جان دادند و کشته شدند.

[شروعش] از کربلا بود؛ ببینید چه این حقیقت جلوه‌‏دار و جلوه‌‏گرى بوده در آن روزگار! در ذهن مردم ما امروز البتّه، این حقیقت به آن زیبایى و به آن شکوهمندى باقى نمانده؛ جور دیگر است.

مسئله‏‌ى اربعین یک مسئله‌‏ى مهمّى است. اربعین یعنى میعاد شیعیان در یک کنگره‏‌ى بین‌‏المللى، جهانى، در یک سرزمینى که خود آن سرزمین خاطره‏‌انگیز است.

سرزمین خاطره‏‌ها است؛ خاطره‌‏هاى باشکوه، خاطره‏‌هاى عظیم؛ سرزمین شهدا، مزار کشته‌‏شدگان راه خدا. اینجا جمع بشوند پیروان تشیع، و دست برادرى و پیمان وفادارىِ هرچه بیشتر ببندند. این اربعین است.

اربعین یعنى میعاد شیعیان در کنگره‏ جهانی
بنابراین، مسئله‏‌ى اربعین یک مسئله‌‏ى مهمّى است. اربعین یعنى میعاد شیعیان در یک کنگره‏‌ى بین‌‏المللى، جهانى، در یک سرزمینى که خود آن سرزمین خاطره‏‌انگیز است؛ سرزمین خاطره‏‌ها است.

خاطره‌‏هاى باشکوه، خاطره‏‌هاى عظیم؛ سرزمین شهدا، مزار کشته‌‏شدگان راه خدا. اینجا جمع بشوند پیروان تشیع، و دست برادرى و پیمان وفادارىِ هرچه بیشتر ببندند. این اربعین است.
 
غیر از توّابین باز هم سراغ داریم کسانى که آمدند آنجا و از آنجا مایه گرفتند... و البتّه شنیده‌‏اید که جابربن‌عبدالله انصارى هم آمد.

به نظر من این بزرگوار سوّمین کسى است که به زیارت قبر حسین‌ ‏بن ‏‌على علیه السلام آمده است؛ سوّمین جمعى که به زیارت آمدند، جمع جابر است و عطیه؛ قبل از او کسانى به زیارت آمده بودند.

شاید اوّلین کسانى که زیارت کردند این تربت پاک را همان بنى‏اسد بودند که آمدند نعش مقدّس حسین‌ ‏بن ‏‌على علیه السلام را دفن کردند.

آنها اوّلین کسانى بودند که این تربت را زیارت کردند؛ و جابر هم آمد به قصد زیارت، با آن تفصیلاتى که شنیده‌اید... اجمالاً، یادآورى خاطره‌‏ى عاشورا و خاطره‌‏ى آن جهاد و ازخودگذشتگى و فداکارى عظیم، در روز اربعین انجام می‌گرفته؛ و در آن سرزمین.

اگر امروز هم بتوانند شیعیان، آن سرزمین پاک و مقدّس را یک چنین میعادى قرار بدهند، البتّه بسیار کار بجا و جالبى خواهد بود و هم دنباله‌گیرى از راهى است که ائمّه‌‏ى هدی علیهم السلام به ما ارائه دادند...

نتیجه:
در تحلیل چهل و پنج سال پیش امام خامنه‌ای از پیاده روی اربعین  به نکات مهم زیر می رسیم.

الف: از پیش بینی و تحلیل درست رهبری در 45 سال پیش، از واقعیت های اربعین در سال های اخیر و بخصوص پیاده روی اربعین  1401 که حدود 23 ملیون نفر از سراسر دنیا به عشق سید الشهداء(علیه السلام) در کربلا اجتماع کردند، پی می بریم.

ب:اشک  و و اقامه عزای و مصیبت سید الشهدا (علیه السلام) در تاکیدات معصومین با این عظمت در پیاده روی اربعین دقیقا مصداق کل ارض کربلا و کل یوم عاشورا می باشد.

ج: کنگره‌‏ى جهانى شیعیانِ روزگار ائمّه علیهم السلام و امام زمان (عج) در کربلا و در روز اربعین و در کشوری که هشت سال با ایران در جنگ بود.مصداق اتم دیدار برادران شیعی و غیر شیعی می باشد.