گاوچران (پیکر آسمانی)






گاوچران یا عوا یکی از پیکرهای آسمانی (صورت‌های فلکی) است. در شب های گرم تابستان در یک محوطهٔ رو باز به سمت مجموعهٔ آبگردان بزرگ که خود یک راهنما برای پیدا کردن دیگر پیکرهای آسمانی است، بایستید. می‌توانید هفت ستاره را ببینید که طرح یک ملاقه را در ذهنتان تداعی می‌کند. این ملاقه، همان هفت‌اورنگ (دب اکبر) معروف است. نگاه دقیقی به ستاره‌ای که در انحنای دستهٔ آن قرار دارد بیاندازید. این ستاره، بُزک (عَناق، mizar)، با درخشندگی قدر دوم است. چشمانی با قدرت بینایی زیاد قادر به کشف ستاره‌ای کم نورتر در مجاورت عناق است. این ستارهٔ قدر چهارم، ستاره فراموشک (سُها، alcor) است. یافتن سهای کوچک، آزمایشی برای سنجش قدرت بینایی است.
همانطور که می‌‌دانیم با امتداد لبهٔ آبگردان (به اندازهٔ 5 برابر) به ستارهٔ قطبی می‌‌رسیم. این ستاره، درخشانترین ستارهٔ پیکر آسمانی خرس کوچک است و در انتهای دم آن قرار دارد. یافتن خرس کوچک به مراتب دشوارتر از یافتن خرس بزرگ (هفت‌اورنگ) است و یافتن آن مستلزم سفری کوتاه به خارج از شهر است.

پیکر آسمانی راهنمای ما خرس بزرگ (دب اکبر) است. اگر منحنی دستهٔ آبگردان را امتداد دهیم، ناخود آگاه چشم شما با ستاره‌ای قرمز رنگ به نام ژوبین‌دار (سماک رامح، arcturus) روبه‌رو می‌شود که این ستاره در رأس پایینی پیکر آسمانی گاوچران (عوا) دیده می‌شود. ژوبین‌دار ششمین ستارهٔ درخشان آسمان است که 36 سال نوری از زمین فاصله دارد. قطر این ستاره 23 برابر قطر خورشید است. گاوچران مجموعه‌ای چند ضلعی از ستارگانی است که عمدتاً قدر سوم و چهارم هستند. هر چند این ستارگان از درخشندگی زیادی برخوردار نیستند، ولی به دلیل شکل بادبادک مانند آن، به آسانی قابل مشاهده اند.

یونانیان قدیم پیکر آسمانی گاوچران را خرس‌بان نامیدند. از مکان این صورت فلکی در آسمان، به نظر می‌‌رسد که گاوچران از خرس بزرگ نگهبانی می‌کند.
منبع: ویکی پدیا