روز جهانی مسجد
مؤمنان هشیار و آگاه، مبارزه با حکومت ستمگر پهلوی را از مسجد آغاز کردند و آن را مرکز فعالیتهای مبارزاتی خود قرار دادند. رژیم پهلوی میکوشید مساجد را به انزوا بکشاند و جوانان را از آنجا دور نگه دارد و فعالیتهای مذهبی و سیاسی مساجد را کنترل کند. به همین دلیل، به کنترل واعظان و جلسه های سخنرانی و فعالیتهای فرهنگی مردم در مساجد می پرداخت.
مسجد، کانون مشورت در صدر اسلام
یکی از عوامل کلیدی در دستیابی به موفقیت ها و چشیدن طعم کامیابی، مشورت است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم تقریباً در همه مواردی که دستور مستقیم وحی وجود نداشت، از راه مشورت با مسلمانان تصمیم گیری میکرد و معمولاً این مشورت ها در مسجد صورت میپذیرفت. انتخاب خارج شهر مدینه برای رویارویی با مشرکان در جنگ احد یا کندن خندق در شمال مدینه در جنگ احزاب، از شمار این مشورتهاست.مسجد و تعاون اجتماعی
امام صادق علیه السلام می فرماید: «همانا در عهد رسول خدا، نیازمندان در مسجد سکونت می گزیدند.» این حضور دو فایده داشت: نخست آنکه از آوارگی آنها جلوگیری میکرد و دوم آنکه این افراد به عنوان طبقه نیازمند جامعه، همیشه در برابر چشم حاکم و مردم بودند و لا به لای شلوغی شهر و رفت و آمدها گم نمیشدند. از این رو، شخص پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم و مسلمانان همواره در فکر تأمین زندگی آنها بودند و اولین امکاناتی که به دست می آوردند، به آنها اختصاص میدادند. افزون بر این، مسجد، پناهگاه غریبان و در راهماندگان یا به تعبیر قرآن «ابن السبیل» بود؛به گونه ای که در شهرهای اسلامی هرگاه فرد تازه واردی داخل شهر میشد و در آن شهر کسی را نمی شناخت، یکسره به سراغ مسجد آن شهر میرفت و در مدت اقامت خود در آنجا سکونت می گزید. بنابراین، در صدر اسلام، خدمات رسانی اجتماعی یکی از کارکردهای مسجد بود. شناسایی نیازمندان منطقه، دستگیری از آنها و گردآوری کمک برای ایشان، پرداخت وام، اقدامات تسهیل ازدواج زوج های جوان، برنامه ریزی برای عیادت و سرکشی از بیماران و اموری از این دست، مواردی است که بسیاری از مساجد نمونه کشور با پیروی از مساجد صدر اسلام، در ایفای نقش خود در تعاون اجتماعی به آن میپردازند.
مسجد، تجلیگاه وحدت
مسجد، محل گردهمایی مسلمانان و تجلیگاه پرشکوه انسجام و یکپارچگی ملت مسلمان است. مسجد، حافظ سلامت دین و جامعه است و نمایش وحدت و همدلی نمازگزاران، بقای اسلام را تضمین می کند. حضور نمازگزاران در مسجد، امید دشمنان اسلام را به ناامیدی بدل میسازد. در صدر اسلام نیز حضور مردم مسلمان هنگام نماز در مسجد، نشانه قدرت اسلام بود و توان مردمی، اجتماعی، سیاسی و نظامی مسلمانان را اثبات میکرد. مسجد، همواره نقش وحدت آفرینی را در جامعه اسلامی ایفا کرده است و اگر مسجدی چنین نقشی نداشت، مورد سرزنش پیامبراکرم صلی الله علیه وآله و سلم قرار میگرفت. مسجد ضرار، نمونه ای از این مسجد است که منافقان با هدف تفرقه انداختن میان مسلمانان ساختند و پیامبر به فرمان خداوند، مؤمنان را از حضور در این مسجد نهی فرمود.دشمنان دین خدا، پیوسته در کمینند تا با دامن زدن به اختلاف ها و ایجاد تفرقه، یکپارچگی مسلمانان را از بین ببرند و راه نفوذ و تسلط خود را به درون آنها باز کنند. حضور پیروان مذاهب مختلف اسلامی اعم از شیعه و سنی در صفوف نماز، برهم زننده نقشه دشمن و مایه ناکامی آنها است. امام صادق علیه السلام میفرماید: «کسی که با برادران اهل سنت در صف اول، نماز جماعت بگزارد، همچون کسی است که پشت سر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در صف اول نماز گزارده باشد».
مسجد؛ پایگاهی نظامی
مسجد، محل برافراشته شدن پرچم سپاه اسلام و اعزام آنان به جبهه های نبرد است. در صدر اسلام مسجد، جایگاه گفتگو و مشورت در مورد مسائل نظامی بود. در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ، هنگام جنگ احد، سربازان مسلح اسلام در مسجد ماندند. همچنین آن حضرت در آستانه جنگ احد، درباره چگونگی رویارویی با مشرکان قریش، در مسجد با یاران خود به تبادل نظر پرداخت.مسجد می تواند نقش سازندهای در حفظ روحیه آمادگی و همکاری مردم با جبهه های نبرد داشته باشد. پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم گاه از دانش غیبی بهره میگرفت و مؤمنان حاضر در مسجد را در جریان آخرین رویدادهای جبهه قرار میداد و برای عاملان پیروزی در جبهه ها دعا میکرد.
امام خمینی رحمه الله با اشاره به کارکرد نظامی و کارکردهای دیگر مساجد می فرماید: «در صدر اسلام، [مسلمانان [هر وقت که میخواستند جنگ بروند، از مسجد تجهیز میکردند. هر وقت میخواستند یک کار مهمی بکنند، در مسجد طرح میکردند... و مسائل سیاسی شان را میگفتند و اجرا میکردند ارتش میفرستادند و همه این کارها را آنجا میکردند و ما امیدواریم که این محتوا برگردد».
مسجد و پاسداری از عدالت
در صدر اسلام، مسجد پناهگاه مظلومان و محل رسیدگی به شکایتهای مردم بود. در این دوران، تقریباً تمامی مسائل حقوقی و اختلاف های میان مردم که نیازمند رسیدگی بود، در مسجد حل و فصل میشد. قضاوت های امیرمؤمنان علی علیه السلام در دَکّة القضای مسجد کوفه و آغاز حکومت عدل گستر مهدی موعود از مسجدالحرام، نشان پیوند تاریخی مسجد و عدالت است. در حال حاضر، اگرچه عموم دادرسی ها در مراکز قضایی انجام میشود، از وجود امام جماعت مسجد محله نیز میتوان برای داوری و حکمیت در اختلاف های محلی و برقراری آشتی میان دو طرف دعوا بهره گرفت.مسجد و تعلیم و تعلم
در صدر اسلام، مسجد افزون بر محل برگزاری مراسم عبادی، محل دانش آموزی نیز به شمار میآمد. برای نمونه، پیامبر در مسجد، آیه های قرآن، احکام و معارف دین و حتی مسائل تاریخی را به مردم آموزش میداد. مطالبی که در این جلسه بیان میشد، با میزان توان فکری شنوندگان هماهنگ بود و جلسه ها پس از برخی نمازها، مانند صبح و شام که شمار بیشتری از مردم در مسجد حضور داشتند، برگزار میشد. افزون بر مسجدالنبی، در دیگر مسجدهای مدینه نیز جلسه های درس برقرار بود. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از برخی یاران برجسته خود برای امامت جماعت استفاده میکرد و آنان به مردم تعلیم میدادند.مسجد، کانون امر و نهی اسلامی
مسجد از ابتدا جایگاه تحقق فریضه امر به معروف و نهی از منکر بوده است. جلوه روشن این مسئله، جایگاه موعظه در عصر پیامبر گرامی اسلام و ابلاغ بایدها و نبایدهای اسلامی به مردم است. از سوی دیگر، حضور شکوهمند مؤمنان در مسجد، صحنه دلربایی میآفریند که خود به تنهایی، انسان را به سمت خوبی ها و معروف ها میکشاند. خصلتهای الهی انسان با مشاهده شور و اشتیاق نمازگزاران برای رساندن خود به مسجد، برانگیخته میشود.انسانی که به مسجد پیوست، ضمن اقامه یکی از بزرگترین معروف ها، از منکرها دوری میکند و میکوشد خود را به گناهان آلوده نسازد. امام رضا علیه السلام میفرماید: «به پا داشتن نماز جماعت، عامل کمک به کارهای خیر و تقوا و مایه جلوگیری از بسیاری گناهان است.» کسی که دل در گرو محبت خدا دارد و روزانه چندبار به خانه خدا پا میگذارد، به راحتی اسیر دام شیطان نمیشود. دلی که با صفای بندگی انس گرفت، تیرگی گناه را حس و از آن پرهیز میکند.
مسجد، محل پیوند دین و سیاست
مسجد، مقر حاکمیت و پایگاه فرماندهی پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله و سلم در مدینه بود. پایه های اساسی حکومت اسلامی در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، در مسجد، بنیان نهاده شد و اصول و مبانی دین مبین اسلام از این پایگاه مقدس به مردم جهان عرضه گشت. از این رو، مسجد، نماد تلفیق دین و سیاست و محل ملاقات، گفتگو و مذاکره آن حضرت با هیئت های سیاسی بود. انتصاب کارگزاران و سفیران در مسجد صورت میگرفت و اعتراض به حکومت و برکناری کارگزاران در مسجد طرح میشد.امام خمینی رحمه الله در مورد نقش سیاسی مسجد و جداناپذیری دین و سیاست می فرماید: «اسلام از زمان پیغمبر حکومت تشکیل داده است. قوای نظامی و انتظامی داشته است در سیاست ها دخالت میکرده و مسجدالنبی، مرکز سیاست اسلامی بوده و ثقل قدرت اسلامی».
مسجد، مرکز انقلاب اسلامی
مسجد، محل تبادل اخبار و اطلاعات خرد و کلان و بحث و گفتوگو درباره آنها و جهت گیری و روشن شدن افکار عمومی است. در این صورت، شرایط جامعه در جنبه های گوناگون به راحتی به گوش عموم مردم میرسد و آنها به سرعت در مورد نبایدها و انحراف های موجود در جامعه واکنش نشان میدهند. جلسه های وعظ و خطابه و سخنرانی های روشن گرایانه اهل علم و دین در مسجد، نقش مؤثری در بیداری و آگاهی مردم دارد.در نتیجه، مسجد، پایگاه خیزش انقلابیان و مبارزان دینداری است که با کژ روی ها و کژ رفتاری های جامعه به مقابله برمی خیزند و حرکت های انقلابی را سازماندهی میکنند. مقام معظم رهبری، با اشاره به نقش انقلابی مسجد و احیای مساجد کشورهای اسلامی پس از انقلاب ایران میفرماید: «تا قبل از انقلاب اسلامی، کسی جرئت نمی کرد دم از اسلام بزند. در این کشورهای اسلامی که امروز مسجدها رونق پیدا میکنند و کانون تحرک میشوند، تا دیروز مسجدها متعلق به یک مشت پیرمرد از کار افتاده بود. امروز آن مسجدها جای جوانان و کانون جنبشهاست».
نقش مسجد در پیروزی انقلاب اسلامی
مؤمنان هشیار و آگاه، مبارزه با حکومت ستمگر پهلوی را از مسجد آغاز کردند و آن را مرکز فعالیت های مبارزاتی خود قرار دادند. رژیم پهلوی می کوشید مساجد را به انزوا بکشاند و جوانان را از آنجا دور نگه دارد و فعالیت های مذهبی و سیاسی مساجد را کنترل کند. به همین دلیل، به کنترل واعظان و جلسه های سخنرانی و فعالیت های فرهنگی مردم در مساجد می پرداخت. نقش مسجد در انقلاب اسلامی به قدری گسترده بود که رژیم، در برخی از مساجد را بست. البته حکومت نتوانست مانع کارآیی مسجد شود و مسجد، به پایگاه انقلاب و مرکز نشر آموزه های اسلامی و محل وحدت نیروهای انقلابی تبدیل شد. مساجد، مرکز تبادل اطلاعات و جلسه های مشاوره میان مبارزان بود و پخش اعلامیه در بیشتر مساجد ایران صورت میگرفت.مسجد در آیینه روایات
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم : حق مساجد را بدهید که آن دو رکعت نماز است پیش از اینکه در آن بنشینید.امام علی علیه السلام : نشستن در مسجد در نزد من بهتر است از نشستن در بهشت؛ چرا که در نشستن در بهشت خشنودی من است و در نشستن در مسجد، رضایت پروردگارم.
هر کس مسجدی را بزرگداشت و احترام کرد، در روز قیامت، پروردگار را خندان و شادان دیدار میکند و نامه عملش به دست راستش داده میشود.
منبع: حوزه
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}