ملاک های انتخاب دانشگاه

امروزه در همه جوامع, دانشگاه به عنوان نهادي است که نقش ويژه در تعليم و تربيت نسل جوان و نيز تحولات اجتماعي ايفا مي کند. نهادهاي آموزشي بايد نوجوانان و جوانان را براي تغييرات و دگرگونيهاي مداوم جهان سراسر متحول آماده نمايند و نه تنها به صلاحيت علمي و فني بلکه به رسالت فرهنگي خود با توجه به ساخت اجتماعي در فرهنگي بومي عمل نمايند.
انتخاب دانشگاه وتحصيلات مناسب بطور قطع مهمترين تصميم براي آينده شغلي هر فرد در زندگي است، که نهايتاً بر درآمد آينده، رضايت از شغل، وکيفيت زندگي وي اثر جدي مي گذارد. درخواست براي ورود به رشته هاي تخصصي مانند تجارت ، مهندسي ،حقوق ،پزشکي،و…غيره، در مقاطع تحصيلي کارداني ، کارشناسي ، کارشناسي ارشد ودکتري انتخابي است که هرکس يکبار در زندگي انجام مي دهد ، واحتمال اينکه شما با آزمون وخطا مسير زندگي وآينده شغلي خود را انتخاب کنيد وموفق نيز باشيد، بسيار کم است. لذا برنامه تحصيلي که شما انتخاب مي¬کنيد تأثير مهمي در فرصتهاي زندگي شما در آينده خواهد داشت. از مهمترين دغدغه ها يي که همواره درباره دانشگاه وجود دارد اين است که بطور کلي چه ملاکهايي براي انتخاب دانشگاه وجود دارد؟ مهمترين موضوع در انتخاب دانشگاه كيفيت آموزشي است. عليرغم اينكه در كشورمان هنوز رتبه بندي خاصي در خصوص كيفيت دانشگاههاي تحت پوشش وزارت علوم، تحقيقات و فناوري انجام نشده است اما يك نوع قضاوت ذهني همواره وجود دارد و در كشور ما افكار عمومي نقش مهمي در رتبه بندي دانشگاه ها دارد، مثلاً فارغ التحصيل دانشگاه الف در تهران يا دانشگاه ب در اصفهان در افكار عمومي از مرتبه خوبي برخوردار است، ولي اين مسئله امتياز رسمي ويژه اي براي دانشجو در نظام استخدامي كشور محسوب نمي شود، بيشترين توجه به رتبه ورودي دانشجو است. همان طور كه شنيده ايد كساني كه رتبه بالايي در كنكور آورده اند نياز به گذراندن آزمون استخدامي ندارند، ولي گفته نشد كه كساني كه از پنج دانشگاه اول كشور فارغ التحصيل مي شوند نياز به شركت در اين آزمون را ندارند. يک رشتة مشخص ممکن است در دانشگاه‌هاي متعددي عرضه شود لذا، علاوه بر نوع رشته، در يک رشتة معين، نوع دانشگاه نيز مهم است. در اين جا نيز يک رتبه‌بندي عرفي دانشگاهي وجود دارد که اين اولويت‌بندي بر اساس ميزان توجه داوطلبان به آنها، استوار است. از اين رو، اين اولويت‌بندي را نيز مي‌توان رتبه‌بندي عرفي دانشگاهي ناميد. معمولاً دانشگاه‌هاي قديمي که در مراکز استان‌ها دايرند، در اولويت‌ بيشتري قرار دارند. شهرهاي بزرگ (دانشگاه‌هاي مستقر در آنها)، مانند تهران، اصفهان، مشهد، شيراز، تبريز و … در بين مراکز استان‌ها، از منظر داوطلبان در اولويت بهتري قرار دارند. در برخي از شهرها مانند تهران، اصفهان، تبريز و …چند دانشگاه قرار دارد. هر کدام از دانشگاه‌هاي واقع در هر شهر نيز در اين جدول رتبه‌بندي عرفي، در اولويت خاص خود جاي دارند که به آن نيز بايد توجه نمود. در اين جا بايد متذکر شد، هم اکنون تعداد قابل توجهي از دانشگاه‌هاي مستقر در شهرستان‌ها نسبت به سال‌هاي قبل، از رشد کمي و کيفي بسيار خوبي برخوردار شده‌اند و بعضاً از نظر امکانات آموزشي و دانشجويي حتي از برخي از دانشگاه‌هاي مستقر در تهران از وضعيت به مراتب بهتري برخوردارند. بنابراين، داوطلبان نبايد به اين دانشگاه‌ها فقط بر اساس برداشت عرفي بنگرند.
موقعيت جغرافيايي دانشگاه به موارد بالا مستقيماً مرتبط است، ولي متأسفانه در شرايط فعلي موقعيت جغرافيايي برخي از دانشگاه‌ها، موجب کم توجهي داوطلبان به آنها شده است، هرچند که از نظر علمي و حتي امکانات رفاهي مانند خوابگاه در وضعيت مناسبي باشند. به هر حال، هيچگاه نبايد دانشگاهي را به خاطر استقرار در يک منطقه نيمه برخوردار و يا شهري که شهرت چنداني ندارد، مورد قضاوت نادرست قرار دارد. از سوي ديگر، بايد در زمان انتخاب دانشگاه، پارامترهاي مهمي را مد نظر داشت. از جمله :
1. وضعيت خانوادگي
2. امکان تردد سهل به شهر مورد نظر
3. هزينه ها (شهريه، در صورت غير روزانه بودن دوره)
4. محيط فيزيكي دانشگاه (از لحاظ پراكندگي، محيط دانشگاهي، …)
5. امكان ادامه تحصيل در رشته مورد علاقه در مقاطع بالاتر
6. اعتبار علمي دانشگاه (رشته در دانشگاه)
7. امكانات دانشگاه ها ( امكانات علمي، آزمايشگاه ها، سايت ها، امكانات رفاهي مانند ورزشي، خوابگاه، سلف – سرويس، درماني،…)
- دوري يا نزديکي دانشگاه محل تحصيل از محل سکونت
- هزينه هاي خانواده (اقتصادي)
- فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن منطقه
بنابراين در انتخاب‌رشته و دانشگاه محل تحصيل بايستي همواره ضمن توجه به سه کارکرد کليدي آنها يعني آموزش، پژوهش و ارائه خدمات تخصصي وطرح سئوالات زير اقدام به انتخاب‌رشته تحصيلي به عنوان انتخاب مسير زندگي شغلي و حرفه‌اي و به تبع آن رشد و توسعه فردي و اجتماعي و نيز انتخاب دانشگاه و مؤسسه محل تحصيل خود نمود:
1. در نظر داريد که در حوزه آموزشي و به عنوان يک سرمايه انساني تحصيل کرده متخصص از چه کيفيتي برخوردار باشيد؟
2. در نظر داريد که در حوزه پژوهش و به بعنوان يک پژوهشگر و دانشمند برجسته از چه کيفيتي برخوردار باشيد؟
3. در نظر داريد در حوزه ارائه خدمات مشاوره و راهنمايي به عنوان يک مشاور و هدايت‌کننده از چه کيفيتي برخوردار باشيد؟
توجه به اين سه سئوال حياتي زماني حائز اهميت خواهد شد که به اين باور و يقين برسيد که انتخاب‌رشته يعني انتخاب‌آينده فردي و مهمتر از آن آرامش و اطمينان خاطر در خانواده به عنوان مهمترين رکن انسجام اجتماعي. حال بايستي در پاسخ به اين سه سئوال، اين سئوال را نيز مطرح نمائيد که کيفيت نظام دانشگاهي چيست؟ مؤلفه‌هاي تشکيل‌دهنده آن کدامند؟ چگونه بايستي اطمينان حاصل کرد که دانشگاه (الف) از چه سطح کيفيتي برخوردار است؟
- کيفيت نظام دانشگاهي، مؤلفه‌هاي تشکيل‌دهنده و راهبردهاي آگاهي از سطح کيفي يک دانشگاه

1-2- مفهوم و تعريف کيفيت

در حوزه نظام دانشگاهي کيفيت از ابعاد مختلفي مورد توجه و تعاريف متنوعي نيز از آن ارائه شده است. با استفاده از ديدگاه سيستمي و الگوي عناصر سازماني کيفيت را مي‌توان بر اساس هر يک از اجزاء و نظام دانشگاهي به شرح زير تعريف کرد:
1) کيفيت دروندادها: دروندادهاي اصلي نظام دانشگاهي عبارتند از دانشجويان ورودي، اعضاء هيأت علمي، امکانات و تجهيزات، برنامه درسي و … کيفيت دروندادها عبارت است از ميزان تناسب هر يک از اين موارد با مأموريت، اهداف و انتظارات نظام دانشگاهي.
2) کيفيت فرايندها: فرايندهاي نظام دانشگاهي عبارتند از: فرايند آموزش (تدريس، يادگيري)، فرايند مديريت، فرايند پژوهش و فرايند پشتيباني؛ کيفيت فرايندها حاکي از ميزان مطلوبيت هر يک از اين موارد است.
3) کيفيت بروندادها: بروندادهاي نظام دانشگاهي عبارتند از فارغ‌التحصيلان، (دانش‌آموختگان)، نتايج پژوهش‌ها و خدمات تخصصي ارائه شده؛ کيفيت بروندادها ميزان مطلوبيت، اثربخشي و کارايي آنهاست.
4) کيفيت پيامدها: پيامدهاي نظام دانشگاهي عبارتند از اشتغال، ميزان تغييرات در دانش، نگرش و مهارت‌هاي دانش‌آموختگان و در ديدگاهي کلان توسعه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي کشور.
در اين ديدگاه کيفيت يعني ميزان اثربخشي و کارايي هر يک از اين موارد. در اين حوزه کيفيت به عنوان ارزش افزوده يعني سطحي از قابليت‌ها، توانايي‌ها و نگرش‌هاي اکتسابي را که بتوان به نظام آموزشي نسبت داد (بازرگان، 1380) تعريف شده است.

2-2- مؤلف‌هاي تشکيل‌دهنده کيفيت

همانگونه که ذکر شده ارائه تعريفي از کيفيت با عينيت کامل همراه نيست و با ذهنيت و تصورات افراد حرکت مي‌کند و به همين خاطر به راحتي قابل سنجش و اندازه‌گيري نيست. يکي از راههايي که به وسيله آن مي‌توان کيفيت را با عينيت بيشتري تعريف و قابل سنجش نمود تجزيه آن و به عبارت بهتر مشخص کردن اجزاء و عناصر تشکيل‌دهنده آن است. اين امر به ما کمک مي‌کند که بر حسب ميزان اهميت هر يک از آنها به برنامه‌ريزي براي تحقق اين مهم يعني ارتقاء و بهبود کيفيت بپردازيم. نتايج مطالعات و پژوهش‌هاي ملي و بين‌المللي حاکي از اين امر است که کيفيت نظام دانشگاهي را متشکل از: هيأت علمي، دانشجو، دانش‌آموخته، برنامه درسي و دوره‌هاي آموزشي، امکانات و تجهيزات آموزشي، پژوهشي، خدماتي و رفاهي، پژوهش، فرايند تدريس ـ يادگيري، ساختار سازماني و مديريت، رسالت و اهداف مي‌باشد. در مرحله بعد براي سنجش هر يک از اين عوامل آنها را به ملاک‌ها و نشانگرهايي تجريه مي‌کنند.
قبل از اين که انتخاب نهايي در خصوص رشته و دانشگاه محل تحصيل انجام گيرد، نياز است که در ادامه آگاهي از مفهوم کيفيت و مؤلفه‌هاي تشکيل‌دهنده آن در يک نظام دانشگاهي، با راهبردهاي سنجش کيفيت نظام دانشگاهي و نتايج آنها نيز اطلاع لازم پيدا کنيم.
اصولاً براي آگاهي از اين که نظام دانشگاهي از چه سطوحي از کيفيت برخوردار است و به عبارت بهتر بازنمايي کيفيت و برنامه‌ريزي را براي بهبود و ارتقاء آن از سازوکار يا راهبرد ارزشيابي استفاده مي‌کنند. ارزشيابي در نظام دانشگاهي اشکال مختلف و متنوعي را به خود مي‌گيرد. معمولاً استفاده از الگوي اعتبارسنجي متشکل از ارزيابي دروني، ارزيابي بيروني و رتبه‌بندي، ارزشيابي کلان عملکرد و نيز رتبه‌بندي بر اساس يک سري شاخص‌هاي کميت‌پذير از مقبوليت و رواج بيشتري برخوردار هستند.
اما علمي‌ترين و در عين حال قابل اعتمادترين سيستم که بر مبناي آن بتوان دانشگاه محل تحصيل خود را انتخاب کرد استفاده از نتايج اعتبارسنجي و ارزشيابي کيفيت و عملکرد است. پايه و اساس اين دو سيستم را ارزيابي دروني چه در سطح خرد و چه در سطح کلان خواه به عنوان يک مرحله از الگوي اعتبارسنجي و خواه به عنوان يک سيستم مستقل تضمين کيفيت تشکيل مي‌دهد.
خوشبختانه ارزيابي دروني به عنوان يک فعاليت برخاسته از روح و خردجمعي نظام دانشگاهي به عنوان ابزاري براي مسئوليت‌پذيري و پاسخگويي به جامعه در قبال منابع تخصيصي و بازنمايي کيفيت خود از سال 1379 در آموزش عالي ايران و با مديريت سازمان سنجش آموزش کشور آغاز شده است.
در واقع پيام اين فعاليت در انتخاب دانشگاه محل تحصيل اين است که دانشگاه مورد نظر تا چه اندازه به بعد کيفيت و تعالي عملکردي ورودي‌ها به آن از جمله دانشجويان اهميت مي‌دهد؟ نتيجه اين فعاليت در کنار فعاليت ارزشيابي کلان عملکرد وزارت مي‌تواند تا حدودي يکي از معيارهاي انتخاب دانشگاه محل تحصيل باشد.
وضعيت و جايگاه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي دولتي از لحاظ ميزان پذيرش و عملي کردن فعاليت ارزيابي دروني در جدول زير ارائه شدهاست:

نا م دانشگاه	رتبه
دانشگاه تهران- دانشگاه شاهد ـ دانشگاه علوم پايه دامغان	1
دانشگاه شهيد چمران اهواز	2
دانشگاه رازي كرمانشاه	3
دانشگاه اصفهان – دانشگاه شيراز	4
دانشگاه گيلان	5
دانشگاه زنجان – دانشگاه شهيد باهنر كرمان	6
دانشگاه سيستان و بلوچستان  - دانشگاه شهيد بهشتي- دانشگاه صنعتي خواجه ‌نصيرالدين طوسي	7
دانشگاه الزهرا (س) – دانشگاه تبريز	8
دانشگاه اروميه	9
دانشگاه علوم‌كشاورزي‌ومنابع‌طبيعي‌گرگان	10
دانشگاه ايلام – دانشگاه علامه طباطبايي -دانشگاه قم	11
دانشگاه اراك	12
دانشگاه بوعلي سينا همدان – دانشگاه علم و صنعت ايران	13
بيرجند – دانشگاه پيام نور	14
دانشگاه سمنان	15
دانشگاه زابل – دانشگاه شهركرد – دانشگاه فردوسي مشهد	16
دانشگاه هرمزگان	17
دانشگاه كردستان	18
دانشگاه هنر	19
دانشگاه بين المللي امام خميني‌(ره) ـ دانشگاه محقق اردبيلي – دانشگاه ولي‌عصر رفسنجان	20
دانشگاه تربيت معلم سبزوار – دانشگاه صنعتي اصفهان – دانشگاه صنعتي سهند تبريز – دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر	21
دانشگاه تربيت معلم تهران -  دانشگاه جامع علمي و كاربردي – دانشگاه كاشان – دانشگاه لرستان	22
دانشگاه صنعتي شريف – دانشگاه هنر اسلامي تبريز -  دانشگاه يزد	23

همانگونه که ذکر شد يکي ديگر از سازوکارهاي تضمين و ارتقاء کيفيت در آموزش عالي ايران که از سال 1383 توسط سازمان سنجش آموزش کشور هدايت و مديريت مي‌شود، ارزشيابي کلان عملکرد است. بر اساس نتايج حاصل از تحليل تعدادي از شاخص‌هاي اختصاصي ارزيابي عملکرد، وضعيت و جايگاه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي دولتي به شرح جدول زير ارائه شده است:
*لازم به يادآوري است كه مبناي محاسبه شاخصهاي سرانه فضاهاي كتابخانه‌اي، ورزشي، خوابگاهي، مشاورهاي، فرهنگي و غذاخوري پايگاه داده و اطلاعات موسسه پژوهش و برنامهريزي آموزش عالي بوده است.
ضمناً در اين چند شاخص برخي مراكز تازه تاسيس يا مراكزي كه به تازگي به دانشگاه تبديل شدهاند از ليست اين بررسي حذف شدهاند.
وضعيت (رتبه) دانشگاههاي تابعه وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در شاخص سرانه فضاهاي كتابخانه‌اي به ازاي هر دانشجو در سال 1387

وضعيت	نام دانشگاهها و مراكز آموزش عالي
1	دانشگاه سيستان و بلوچستان
2	دانشگاه صنعتي شريف
3	دانشگاه ايلام
4	دانشگاه علامه طباطبايي
5	دانشگاه تربيت مدرس
6	دانشگاه زنجان
7	دانشگاه شيراز
8	دانشگاه صنعتي اصفهان
9	دانشگاه اصفهان
10	دانشگاه شهيد چمران اهواز
11	دانشگاه تهران، دانشگاه اروميه
12	دانشگاه محقق اردبيلي، دانشگاه تبريز
13	دانشگاه شهيد بهشتي، دانشگاه رازي كرمانشاه
14	دانشگاه تفرش، دانشگاه خليج فارس
15	دانشگاه بين المللي امام خميني
16	دانشگاه علوم پايه دامغان
17	دانشگاه صنعتي سهند، دانشگاه بيرجند، دانشگاه هنر اسلامي تبريز
18	دانشگاه زابل
19	دانشگاه صنعتي اروميه
20	دانشگاه قم
21	دانشگاه شاهد
22	دانشگاه ولي عصر
23	دانشگاه الزهراء، دانشگاه صنعتي شاهرود
24	دانشگاه هنر
25	دانشگاه علم و صنعت
26	دانشگاه شهركرد
27	دانشگاه سمنان
28	دانشگاه يزد
29	دانشگاه تربيت معلم آذربايجان،‌ دانشگاه اراك، دانشگاه بوعلي سينا همدان، دانشگاه هنر اصفهان
30	دانشگاه ياسوج
31	دانشگاه كاشان
32	دانشگاه جامع علمي كاربردي
33	دانشگاه هرمزگان
34	دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان
35	دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي چابهار
36	دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي خرمشهر

وضعيت (رتبه) دانشگاههاي تابعه وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در شاخص سرانه فضاهاي مشاوره‌اي به ازاي هر دانشجو در سال 1387

وضعيت	نام دانشگاهها و مراكز آموزش عالي
1	دانشگاه اصفهان
2	دانشگاه شهيد بهشتي
3	دانشگاه تربيت مدرس
4	دانشگاه صنعتي اروميه
5	دانشگاه هنر اسلامي تبريز
6	دانشگاه سيستان و بلوچستان
7	دانشگاه زابل
8	دانشگاه الزهرا
9	دانشگاه صنعتي شريف
10	دانشگاه علامه طباطبايي
11	دانشگاه ولي عصر
12	دانشگاه زنجان،‌دانشگاه علوم پايه دامغان،‌دانشگاه هنر
13	دانشگاه فردوسي مشهد
14	دانشگاه خليج فارس،‌دانشگاه صنعتي اصفهان، دانشگاه سمنان،‌دانشگاه شهيد چمران اهواز،‌دانشگاه يزد، دانشگاه بيرجند،‌ دانشگاه اروميه، دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي چابهار،‌دانشگاه هنر اصفهان
15	دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان، دانشگاه تهران،‌دانشگاه صنعتي سهند، دانشگاه كاشان، دانشگاه هرمزگان، دانشگاه شهركرد
16	دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي خرمشهر،‌دانشگاه علم و صنعت،‌دانشگاه تفرش،‌دانشگاه شاهد،‌دانشگاه ياسوج،‌دانشگاه بين‌المللي امام خميني، دانشگاه جامع علمي كاربردي،‌دانشگاه رازي كرمانشاه، دانشگاه قم، دانشگاه شهيد باهنر كرمان، دانشگاه صنعتي شاهرود
17	دانشگاه محقق اردبيلي،‌دانشگاه ايلام،‌دانشگاه تبريز،‌دانشگاه تربيت معلم آذربايجان

وضعيت (رتبه) دانشگاههاي تابعه وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در شاخص سرانه نسبت اعضاي هيات علمي تمام وقت به دانشجويان روزانه در سال 1387

نسبت اعضاي هيات علمي تمام وقت به دانشجويان روزانه	رتبه	نسبت اعضاي هيات علمي تمام وقت به دانشجويان روزانه	رتبه
دانشگاه صنعتي اميركبير	1	دانشکده علوم اقتصادي	31
دانشگاه كشاورزي و منابع طبيعي رامين	2	دانشگاه ياسوج	32
مركز تحصيلات تكميلي در علوم پايه زنجان	3	دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر	33
دانشگاه تربيت مدرس	4	دانشگاه تربيت‌معلم سبزوار	34
دانشگاه يزد	5	دانشگاه علامه طباطبايي	35
دانشگاه شهرکرد	6	دانشگاه علوم پايه دامغان	36
دانشگاه الزهرا (س)	7	دانشگاه صنعتي شريف	37
دانشگاه شهيد باهنر كرمان	8	دانشگاه اراك	38
دانشگاه شهيد چمران اهواز	9	دانشگاه لرستان	39
دانشگاه گلستان	10	دانشگاه تربيت‌معلم آذربايجان	40
دانشگاه شهيد بهشتي	11	دانشگاه رازي	41
دانشگاه شيراز	12	دانشگاه ملاير	42
دانشگاه تهران	13	دانشگاه صنعتي شاهرود	43
دانشگاه کشاورزي و منابع طبيعي ساري	14	دانشگاه ايلام	44
دانشگاه فردوسي مشهد	15	دانشگاه مازندران	45
دانشگاه هرمزگان	16	دانشگاه اروميه	46
دانشگاه گيلان	17	دانشگاه محقق اردبيلي	47
دانشگاه صنعتي شيراز	18	دانشگاه هنر اصفهان	48
دانشگاه علم و صنعت ايران	19	دانشگاه كاشان	49
دانشگاه بيرجند	20	دانشگاه سمنان	50
دانشگاه هنر	21	دانشگاه زابل	51
دانشگاه تبريز	22	دانشگاه هنر اسلامي تبريز	52
دانشگاه صنعتي اصفهان	23	دانشگاه تفرش	53
دانشگاه بوعلي سينا همدان	24	دانشگاه شاهد	54
دانشگاه اصفهان	25	دانشگاه وليعصر«عج» رفسنجان	55
دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان	26	دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي چابهار	56
دانشگاه تربيت‌معلم	27	دانشگاه سيستان و بلوچستان	57
دانشگاه زنجان	28	دانشگاه كردستان	58
دانشگاه خليج فارس	29	دانشگاه پيام‌نور	59
دانشگاه صنعتي سهند تبريز	30

شما به عنوان داوطلب بايد تلاش كنيد تا از زمان محدود انتخاب رشته اطلاعات لازم را در مورد دانشگاه ها بدست آوريد تا بتوانيد دست به انتخاب درست بزنيد. براي سهولت دسترسي شما داوطلبان به اطلاعات دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي در نرم افزار پيوست اطلاعات مورد نظر به صورت خلاصه معرفي شده است.
منبع:http://entekhabreshte.wordpress.com /س