تجدد ومسئلۀ پسا تجدد (قسمت اول)

چکیده:
نظر گیدنز مبنی بر اینکه می توان آنچه را که برخی پسا تجدد دانسته اند، ادامه «پروژه» تجدد و اساسا ذاتی آن انگاشت، واجد اهمیت زیادی است. اما استدلال گیدنز به نظر من با قایل شدن پیامد ناموجهی برای تجدد دچار لطمه میشود. در واقع او به این تمایل دارد که مفهوم تجدد را چیزواره کند (درست همان طور که مفهوم سرمایه داری به طور مداوم چیزواره شده است).

تعداد کلمات: 1130 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

نویسنده : رونالد رابرتسون
برگردان : کمال پولادی

 موضوع رابطه بین تئوریزه کردن جهانی شدن از یک سو و اختلاف نظرهای مربوط به بحثهای تجدد و پسا تجدد ( Turner, 1990c ) از سوی دیگر هرروز بیش از پیش برجسته می شود. بر این اساس تصمیم گرفتم ملاحظاتم در باره کار گیدنز را، که مربوط می شود به رویکرد او به مسئله جهانی شدن از زاویه تجدد به این مجلد اضافه کنم. نظر گیدنز مبنی بر اینکه می توان آنچه را که برخی پسا تجدد دانسته اند، ادامه «پروژه» تجدد و اساسا ذاتی آن انگاشت، واجد اهمیت زیادی است. اما استدلال گیدنز به نظر من با قایل شدن پیامد ناموجهی برای تجدد دچار لطمه میشود. در واقع او به این تمایل دارد که مفهوم تجدد را چیزواره کند (درست همان طور که مفهوم سرمایه داری به طور مداوم چیزواره شده است). من در بحثم در باب مقاله «پیامدهای تجدد» میکوشم نشان دهم که چگونه توجه صریح، در برابر توجه غیرصریح، به جهانی شدن موجب می شود شیوه نگریستن به مسئله تجدد - پسا تجدد تفاوت چشمگیری پیدا کند.
گیدنز میگوید نکته مرکزی در درک ماهیت تجدد ناپیوستگی مربوط به این شیوه حیات است. تحولات سه یا چهار قرن گذشته در قیاس با دوره ها و شرایط پیش از آن چنان عظیم و از حیث تأثیرشان چنان فراگیر و همه جانبه بوده است که برای تفسیر این وقایع نمی توانیم از حوادث پیش از آن کمک چندانی بگیریم . گمان من این است که این امر به دلایلی با اهمیت تاریخ دراز جهانی شدن، که بدان اشاره کردم، بی ارتباط نیست. گیدنز سلطه دیدگاه تحول گرایی اجتماعی را علت عمده فقدان تفسیر «گسستگرایانه» از تجدد معرفی میکند. از سوی دیگر، افول تحولگرایی اجتماعی به دیدگاهی هرج ومرج گونه منجر نشد که بر اساس آن بتوان «بینهایت»، «تاریخهای» صرفا سلیقه ورزانه نوشت .
گیدنز در این مقاله مفصل، برخلاف آنچه که او گرایش رایج در تأکید بر مسائل فرهنگی و روش شناختی تجدد می خواند، خواستار «تحلیلی از تجدد بر اساس وجه نهادی و همنوایی فرهنگی و روش شناختی» می شود (1990: 1 ). گیدنز ادعا میکند که مباحثات معاصر در باره تجدد - پسا تجدد نتوانسته است به درستی با نقطه ضعف «مواضع مستقر جامعه شناسی» که اساسا برآمده از فقدان توجه مستقیم به نهادهای اجتماعی است، به مقابله بپردازد (3 :1990). او استدلال میکند که اعلان وضعیت پسا تجدد اشتباه است، زیرا که مدافعان آن و بسیاری از کسانی که خواسته اند تجدد را توصیف کنند نتوانسته اند ماهیت تجدد را به درستی درک کنند. گیدنز تجدد را در درجه اول بر حسب آمیزهای از گرایشهای ملزم کننده و مقدورکننده و همینطور تمایل جهانی گرانه اش توصیف می کند. گیدنز پسا تجددگرایی را به سبب مضمون «پساساختارگرایی»اش فاقد ظرفیت لازم برای تفسیر پویاییهای عصر حاضر میداند. گیدنز به جای این اصطلاح تجدد «رادیکالی شده» را پیشنهاد میکند. گیدنز میگوید نکته مرکزی در درک ماهیت تجدد ناپیوستگی مربوط به این شیوه حیات است. تحولات سه یا چهار قرن گذشته در قیاس با دوره ها و شرایط پیش از آن چنان عظیم و از حیث تأثیرشان چنان فراگیر و همه جانبه بوده است که برای تفسیر این وقایع نمی توانیم از حوادث پیش از آن کمک چندانی بگیریم (5 :1990). گمان من این است که این امر به دلایلی با اهمیت تاریخ دراز جهانی شدن، که بدان اشاره کردم، بی ارتباط نیست. گیدنز سلطه دیدگاه تحول گرایی اجتماعی را علت عمده فقدان تفسیر «گسستگرایانه» از تجدد معرفی میکند. از سوی دیگر، افول تحولگرایی اجتماعی به دیدگاهی هرج ومرج گونه منجر نشد که بر اساس آن بتوان «بینهایت»، «تاریخهای» صرفا سلیقه ورزانه نوشت (6 5 :1990). گیدنز میگوید می توان در باره «حوادث معین تاریخی» دست به تعمیم زد (6 :1990). گیدنز در انتهای بحث خود همچنین چنین اظهارنظر میکند که ما نیازمند آنیم که به آفرینش مدلهایی از «رئالیسم آرمانشهری» دست بزنیم تا با آن بدیل هایی از زندگی آینده بسازیم و در تبلیغ برای تحقق آن بکوشیم (154 :1990)، طرحی که صرف نظر از فلاسفه تاریخ، متکلمان و جز اینها تعداد کثیری از علمای اجتماعی نیز آن را پیشنهاد کرده اند.