خال سرطاني و غير سرطاني

خال ها انواع مختلفي دارند و بعضي از آنها شانس بيشتري براي سرطاني شدن دارند. ملانوم که خطرناکترين سرطان پوستي است، مي تواند روي بعضي از انواع خال ايجاد شود. خال هاي مادرزادي با قطر بيشتر از 20 سانتي متر، بالاترين خطر را از نظر تبديل شدن بدخيمي دارند. خال هاي غيرعادي و بدشکل (ديس پلاستيک) نيزشانس زيادي براي تبديل به ملانوما دارند. ابتلا به اين نوع خال مي تواند زمينه ارثي داشته باشد و در افرادي که سابقه فاميلي رخداد ملانوم در آنها وجود دارد، احتمال ابتلا به ملانوم بالاست.
براي افتراق يک خال خوش خيم از خال سرطاني، بايد خال را خوب نگاه کرد و توجه خاصي به اندازه، شکل، لبه ها و رنگ آن داشت. تشخيص زودرس ملانوم، که احتمال علاج کامل آن را بسيار بالا مي برد ولي در مراحل ديرتر، درمان نمي تواند جلوي پيشامدهاي بد سرطان را بگيرد.
الف)عدم تقارن: خال هاي معمولي اغلب مدور و قرينه هستند ولي ضايعات ملانوم معمولاً شکل نامتقارن دارند. بدين ترتيب که اگر خطي فرضي از وسط ضايعه بخواهيم رسم کنيم، قادر به تقسيم مساوي و قرينه به دو قمست نخواهيم بود.
ب)نامنظمي لبه ها: لبه هاي ضايعات خوش خيم معمولاً يکنواخت هستند ولي لبه هاي ضايعات بدخيم (ملانوم) اغلب نامنظم و مضرس و دندانه دار مي باشند.
ج)رنگ: ضايعات خوش خيم معمولاً بطور يکنواخت و رنگ قهوه اي روشن يا تيره و يا سياه دارند اما در ضايعات بدخيم ملانوما، اغلب طيفي از رنگ هاي مختلف وجود دارد (قهوه اي روشن يا تيره، سياه و حتي آبي يا قرمز)
د)قطر:خال هاي معمولي اکثراً کمتر از 6 ميلي متر قطر دارند. اما ملانوم از نظر اندازه بزرگتر بوده و اغلب بيش ار 6 ميلي متر قطر دارد.
اگر به صورت يا پوست بدن خود نگاهي بياندازيد متوجه خال يا خال هاي متعددي روي صورت خواهيد شد. بايد توجه کنيد که هر تغيير رنگي که قهوه اي يا سياه باشد لزوماً خال نيست. به عوان مثلا کک و مک، لنتيگوو سبورئيک کراتوز از جمله ضايعاتي هستند که توسط افراد غير متخصص ممکن است خال تشخيص داده شوند. اکثر خال ها در طي 20 سال اول زندگي ظاهر مي شوند، گرچه بعضي خال ها ممکن است تا سنين بالاتر نيز ظاهر نگردند. بعد از سن 35 سالگي پيدايش خال جديد نادر است. هرخال، الگوي رشد خاص خود را دارد. خال ها، معمولاً در ابتدا داري سطح صاف و به رنگ قهوه اي يا سياه مي باشند و با گذشت زمان معمولاً به کندي بزرگ و برجسته شده و رنگشان کمي ملايم تر مي شود. در سنين بالاتر خال به رنگ پوست در مي آيد. دوره متوسط اين تغييرات حدود 50 سال است. بعد از تماس يا نور خورشيد در سنين نوجواني و جواني، هنگام بارداري و يا به دنبال مصرف برخي داروها يا هورمون ها، خال ها مي توانند بزرگتر و تيره تر شوند و يا خال هاي جديدي ظاهر شوند.
متخصصين پوست و مو به کرات با بيماراني مواجه مي شوند که تقاضاي برداشتن خال هايشان را دارند. بسياري از آنها از پزشک خود تقاضاي استفاده از ليزر را دارند. اما بايد ببينيم که چه روشهايي براي برداشت خال وجود دارد و اصولاً بهترين روش درماني کدام است؟
اکثر خال ها خوش خيم و غيرسرطاني هستند و تنها ضايعاتي نياز به اقدامات درماني دارند که به نحوي غيرعادي باشند و يا بيمار به لحاظ زيبايي تقاضامند برداشتن خال هايش باشد. هر لکه يا خالي که بطور ناگهاني دچار تغييراتي در اندازه، شکل و يا رنگ شود و يا دچار خونريزي، خارش يا درد شده و يا زخمي گردد،نياز به بررسي بيشتر دارد. همچنين خال هايي که بعد از 20 سالگي ظاهر مي شوند نياز به توجه دارند. پزشک متخصص پوست، به مجرد اينکه شک کند که يک خال ممکن است غيرمعمول باشد. براي کسب اطمينان تمام يا قسمتي از خال را با جراحي برمي دارد آن را براي آزمايش به آزمايشگاه آسيب شناسي مي فرستد. اگر فقط قسمتي از خال برداشته شده باشد و جواب آسيب شناسي، سرطان خال باشد بايد کل ضايعه همراه با قسمتي از پوست سالم اطراف آن مجدداً برداشته شود. نمونه برداري از يک خال هرگز منجر به سرطاني شدن آن نمي شود.
خوانندگان گرامي بايد بدانند که بهترين و علمي ترين راه براي برداشتن خال ها، جراحي و خارج کردن کل خال تا چربي زيرجلدي و سپس دوختن پوست توسط بخيه مي باشد و اگرجراح (جراح متخصص پوست و يا جراح پلاستيک) ماهر باشد، عموماً نتيجه زيبايي عمل بسيار قابل قبول خواهد بود. روش ديگر، تراشيدن ضايعه توسط تيغ جراحي است براي آزمايش براي آسيب شناسي فرستاده شود. البته با اين روش احتمال عود وجود دارد که در اين صورت بايد به متخصص پوست جهت درمان تکميلي مراجعه نمود اما امروزه از ليزرها نيز براي برداشتن خال ها استفاده مي شود. تأکيد مي نماييم که هرگز اين روش و نيز روش هاي غيرجراحي ديگر مثل سوزاندن توسط دستگاه کوتر نبايد توسط افراد غير متخصص پوست انجام شود. زيرا تنها اين افراد هستند که مي توانند از ابتدا تشخيص دهند که آيا يک خال کاملاً خوش خيم است و يا نه و در صورت هرگونه شک به بدخيمي هرگز استفاده از روش هاي غيرجراجي مثل ليزر صلاح نيست.
نقص بزرگ ليزردرماني خال اين است که نمونه اي براي فرستادن به آزمايشگاه آسيب شناسي باقي نمي ماند. در صورتي که به عنوان يک قانون، هر بافتي از بدن (به خصوص خال)که برداشته مي شود بايد براي آسيب شناسي به آزمايشگاه فرستاده شود. استفاده از ليزرهاي مورد استفاده براي پاک کردن خال کوبي ها در مورد خال ها به هيچ وجه صلاح نيست. زيرا فقط رنگ خال از بين مي رود و هنوز سلول هاي خال باقي مي مانند و لذا اگر روزي سرطاني شوند، تشخيص آن بسيار مشکل و ديررس خواهد بود. به هرحال توجه کنيد که اغلب مجامع علمي دنيا، برداشتن خال با ليزر را مورد تأييد قرار نمي دهند، زيرا تأثير اشعه ليزر بر روي سلول هاي رنگدانه ساز خال در دراز مدت هنوز کاملاً مشخص نيست.
براي خال هاي مادرزادي (که اغلب نيز مودار مي باشند) بهترين راه جراحي و برداشتن کامل آنهاست. زيرا خطر سرطاني شدن اين خال ها در صورت باقي ماندن از ساير خال ها بيشتر است. هر چه سايز خال مادرزادي بزرگتر باشد، خطر تبديل آن به ملانوم نيز بيشتر مي شود.
منبع:فصل نامه بهداشت پوست و مو(شماره 21)
/خ