وقتى استخوان ها پوك مى شوند

همه ما با اين بيمارى كم و بيش آشنا هستيم و نام اين بيمارى را بارها و بارها شنيده ايم. با افزايش سن، خميدگى پشت و كوتاه شدن قد براى همه افراد ايجاد مى شود كه خود نشانه هايى از پوكى استخوان است. بيمارى پوكى استخوان بنا به گفته پزشكان، يك سرى عوامل تشديدكننده دارد كه با پيشگيرى از آن ها مى توان از بروز پوكى استخوان در بدن جلوگيرى كرد. همانطور كه در اسم اين بيمارى ديده مى شود، پوكى استخوان به پوك شدن يا نازك شدن استخوان ها مى گويند كه با افزايش سن رابطه مستقيم داشته و در افراد پير بيشتر ديده مى شود. يكى از مشكلات شايع در افراد كهنسال ابتلا به پوكى استخوان است.
طبق آمار عنوان شده در زمينه پوكى استخوان، درصد بروز عوارض استخوانى در خانم ها چهار برابر آقايان است و اين مشكل بدون علامت بوده و زمانى تشخيص داده مى شود كه فرد به هر دليلى دچار شكستگى استخوان مى شود. بر همين اساس به تمام افراد بالاى ۶۵ سال به خصوص خانم ها و افرادى كه پس از سن ۵۰ سالگى، خود به خود دچار شكستگى استخوان شده اند توصيه مى شود كه حتماً به پزشك متخصص مراجعه كرده و آزمايش تراكم استخوان را انجام دهند تا بدين وسيله درصورت ابتلا به اين بيمارى، درمان زودرس كرده و از حاد شدن آن پيشگيرى كنند. محققان معتقدند كه بروز پوكى استخوان در زنان با شاخص ۷۰ درصد شايع تر از مردان با شاخص ۳۰ درصد است كه با چنين آمارى مى توان گفت كه از هر ۳ زن يك نفر به اين بيمارى مبتلاست. اين درحالى است كه آمار اين بيمارى در مردان شامل ابتلاى يك نفر از هر ۱۲ مرد است. اين آمارها نشان از آن دارد كه زنان نسبت به آقايان در خطر بيشتر ابتلا به پوكى استخوان قرار دارند كه اين امر توجه زنان را براى پيشگيرى از ابتلا به اين بيمارى در سنين بالا جلب مى كند. به دنبال پوكى استخوان و به عبارتى پوك شدن استخوان ها، خطر شكستگى استخوان ها نيز در افراد بيشتر مى شود، به خصوص در استخوان هاى مچ دست، ستون فقرات و گردن و استخوان ران بيشتر ديده مى شود. پوكى استخوان بستگى به عواملى چون سن، جنس و نژاد دارد. عوامل ژنتيكى نيز در تعيين حداكثر توده استخوانى مهم هستند. همچنين مى توان گفت كه برخى از بيمارى ها و درمان دارويى نيز باعث بروز پوكى استخوان مى شوند. برخى از اين عوامل و بيمارى ها عبارت از: درمان با داروهاى استروئيدى (كورتن)، يائسگى زود هنگام، فقدان پريودهاى ماهانه، كم تحركى، مصرف سيگار و الكل، رژيم هاى غذايى نادرست و. . . است.
بر همين اساس پزشكان توصيه مى كنند كه براى پيشگيرى از ابتلا به پوكى استخوان از گروه غذايى لبنيات و حاوى كلسيم و ويتامين ها در رژيم غذايى خود به وفور استفاده كرده و از همان سنين كودكى به انجام تمرينات ورزشى بپردازند. همچنين عدم استعمال سيگار و الكل نيز در پيشگيرى از بروز اين بيمارى موثر است.

تغذيه و پيشگيرى

سوزان اثباتى، كارشناس ورزش در اين باره به خبرنگار سلامت روزنامه جوان مى گويد: تغذيه در جلوگيرى از بيمارى پوكى استخوان نقش اول را ايفا مى كند. اين بيمارى كه در دهه هاى ششم و هفتم زندگى ظاهر مى شود، نياز به توجه بيشتر به كفايت تغذيه اى دارد. اگر مصرف كلسيم و ويتامين D در رژيم غذايى در طول دوران بلوغ و بزرگسالى كافى باشد، پوكى استخوان تا حد زيادى قابل پيشگيرى است. حدود سن ۳۵ سالگى زمانى است كه از نظر حجم استخوان، فرد در بالاترين ميزان خود قرار دارد، بنابراين تا رسيدن به اين سن ميزان مصرف كلسيم و ويتامين D بايد به حد مورد نياز باشد، بعد از اين سن احتمالاً كلسيم و ويتامين D نقش كمترى در سلامت استخوان ها دارند. با اين وجود هنوز مصرف آن ها به منظور حفظ استخوان ضرورى و حياتى است.

تغذيه درمانى چگونه انجام پذير است؟

اگر تامين مواد مورد نياز از طريق رژيم غذايى ممكن است، بايد ضمن آموزش به بيماران، مكمل كلسيم و ويتامينD نيز براى آنان تجويز شود
و يادآورى اينكه زنان به ۱۲۰۰ الى ۱۵۰۰ ميلى گرم و ۴۰۰ واحد بين الملل ويتامين D به طور روزانه احتياج دارند. اثباتى در ادامه به اقداماتى كه باعث كاهش وزن مى شود، اشاره مى كند و مى افزايد: اقداماتى همچون پياده روى، تغيير رژيم غذايى در مراحل اول و تاثيرات مثبت بعدى آن، تعديل در مصرف كافئين (چاى يا قهوه) و پروتئين مصرفى، افزايش ميزان كفايت كلسيم و ويتامين D رژيم غذايى، افزايش ميزان كلسيم مصرفى به ميزان ۸۰۰ ميلى گرم در روز براى مردان و ۱۲۰۰ الى ۱۵۰۰ ميلى گرم در روز براى زنان، روزانه ۲۰ دقيقه در معرض آفتاب قرار گرفتن به مقادير زيادى در پيشگيرى از پوكى استخوان كمك مى كند. بيماران با شكستگى احتياج به ورزش هايى دارند كه بايد خيلى زود و در اولين فرصت ممكن بعد از آسيب ديدگى شروع شود.

گام اول، تغذيه صحيح

استفاده از شير در سوپ يا مخلوط هاى غلات: در صورت عدم تحمل شير از شير كم لاكتوز استفاده كنيد. اگر علاقه به نوشيدن شير نداريد به جاى آن از آب پرتقال استفاده كنيد، پنير كم چرب يا ماست را به عنوان ناهار استفاده كنيد، به سبزيجات پنير اضافه كنيد، مصرف روزانه كافئين را به دو نوبت يا كمتر از نوشيدنى كافئين دار محدود كنيد، هر روز به طور مرتب ورزش كنيد، ۱۰ الى ۳۰ دقيقه پياده روى مفيد خواهد بود.

منابع خوب كلسيم

كلم بروكلى (كلم قمرى)، ماهى، انواع پنير، بستنى، شير، دوغ، ماست، مغز بادام، خردل، كلم، ذرت منابع خوب كليسم هستند. اين كارشناس ورزش در ادامه مى گويد: برخى از عوامل باعث كاهش جذب كلسيم در بدن مى شود از آن جمله مى توان به مصرف كاكائو، قهوه، چاى غليظ، غذاهاى چرب، بى تحركى، وجود فيبر غذايى زياد، داروهاى ضد تشنج، تيروكسين، كورتيزول، نوشابه به همراه ماست و عدم مصرف مركبات اشاره كرد. به عنوان مثال يكى از خوراكى هايى كه در بروز پوكى استخوان بسيار موثر است مصرف نوشابه هاى گازدار است. نوشابه هاى گازدار حاوى مقادير زيادى از فسفات هستند كه اين ماده در جذب كلسيم مواد غذايى خورده شده در روده ها وقفه اى به وجود آورده كه در درازمدت باعث تغييراتى در استخوان هاى بدن و پوكى و شكنندگى آن ها مى شود. يكى از علائم مهم پوكى استخوان همانطور كه گفته شد ايجاد شكستگى است. شكستگى هاى مچ دست در خانم هاى ۷۰ -50 ساله بسيار شايع است كه معمولاً به دنبال زمين خوردن اين افراد به وجود مى آيد. اين نوع شكستگى مربوط به استخوان ساعد است.
بر همين اساس حدود يك سوم زنان به همين دليل دچار آلگو ديستروفى مى شوند كه باعث ايجاد درد، حساسيت و تورم دست مى شود. يكى ديگر از شكستگى هاى شايع در افراد مبتلا به پوكى استخوان همانطور كه گفته شد شكستگى ستون فقرات است. اين نوع شكستگى باعث ايجاد فشردگى در مهره هاى ستون فقرات مى شود كه به دنبال آن بيمار احساس درد در قسمت پشت و در محدوده مهره هاى خود مى كند كه بهبودى آن به طور تدريجى است. هنوز هيچ درمانى براى بازگرداندن اثرات پوكى استخوان وجود ندارد اما مى توان با انجام برخى اقدامات جلوى پيشرفته شدن آن و آسيب بيشتر به استخوان ها را در بدن گرفت. به طور معمول افراد مبتلا به پوكى استخوان به علت شكستگى هاى مكرر، در نواحى شكسته شده با درد فراوان روبه رو بوده و از آن رنج مى برند كه اين افراد براى كاهش و تسكين درد مى توانند از فيزيوتراپى و هيدروتراپى (تمرين آرام در آب گرم) استفاده كنند. راه هاى ديگر درمان پوكى استخوان شامل؛ هورمون درمانى، مصرف ويتامين D، كلسترول و كلسيتوتين، فلورايد سديم و كلسيم است.
منبع:www.javannewspaper.com
/خ