آسیب شناسی شبکه‌های اجتماعی

 
به‌نظر می‌آید اگر مسئولین در حوزه‌های مختلف، اطلاع‌رسانی دقیق و روشنی از امور کشور در اختیار مردم قرار دهند، کمتر شاهد تمایل به اخبار غیرموثق خواهیم بود. بسیاری از رسانه‌های بیگانه، فعالیت‌هایی با هدف اسلام‌زدایی و ایران‌هراسی دارند و وظیفه مسئولین است که با روشنگری و اطلاع‌رسانی به‌موقع، اهداف اصلی و در پس صحنه این قبیل رسانه‌ها را برای مردم آشکار کنند.

باید توجه داشت که امروزه، یکی از پرطرفدارترین شبکه‌های اجتماعی کنونی در ایران، اینستاگرام است و در طول حیات 7 ساله خود، به خاطر جذابیت‌های فراوان بصری، توانسته مخاطبین بسیاری را جذب کند. اکنون این روند تا آن‌جا پیش رفته که رقابت سرسختی میان کاربران برای کسب فلوور بیشتر ایجاد شده است. کاربران این شبکه اجتماعی، ساعات بسیاری از روز را فضای مذکور به‌سر می‌برند و سعی دارند، گوی رقابت را از دیگران بربایند. آن‌ها آنقدر در اینستاگرام غرق شده‌اند که گویی در این فضا زندگی می‌کنند.
کاربران اینستاگرام اطلاعات و مشخصات زندگی فردی و خانوادگی خود را از طریق عکس و فیلم در اختیار دیگران قرار می‌دهند و ارائه اطلاعات گسترده و بی‌حدومرز به سرورهای بیگانه، علاوه بر آن‌که امنیت ملی ما را به خطر می‌اندازد، تصاویر مخدوش از خشونت و ولنگاری فرهنگی نیز به آن‌ها دیتا و خوراک اولیه برای تهاجم فرهنگی می دهد.اعتیاد به اینستاگرام در کنار عدم آگاهی‌های لازم برای حضور در این فضا، بسترساز بروز آسیب‌هایی همچون خشونت، هتک حرمت بانوان، مصرف‌گرایی و سبک زندگی غربی و... شده است. تا چندی پیش در این شبکه اجتماعی، روابط میان‌فردی به‌طور افراطی سرشار از مبالغه و سرخوشی بود اما تدریجا و در ماه‌های اخیر شاهد پست‌هایی با مضامین انتقام‌جویی، نفرت‌پراکنی، هنجارشکنی و... هستیم. اخیرا موج گسترده‌ای از پست‌های حاوی پیام‌های هنجارشکنانه و لایوها و استوری‌های لیریز از خشونت و خودکشی سراسر اینستاگرام را فرا گرفته است و از این رو، بسیاری از جامعه‌شناسان ابراز نگرانی کرده‌اند. پست‌هایی که به‌جای طرد و حذف، از سوی بسیاری از کاربران مورد استقبال قرار گرفته و به ناگهان شاهد افزایش چند 10 هزار نفری دنبال‌کنندگان هستیم.

درگذشته خانواده‌ها به پسران خود احترام گذاشتن به زن و دختر را یاد می‌دادند، درنتیجه مردان نسبت به زنان با ملاطفت بیشتری برخورد می‌کردند اما امروزه یا والدین در خانه حضور جدی ندارند و یا در خانواده‌ها دعوا زیاد و تربیت درست نیست. عدم نظارت بر رفتار فرزندان، موجب آن شده است که بسیاری از جوانان و نوجوانان ما وارد رابطه‌های عاطفی خارج از چارچوب شوند و نتیجه آن جز انتقام‌جویی و کینه‌ورزی طرفین نخواهد داشت و فضای مجازی محلی برای ابراز این رفتار نامتعارف شده است.
 
حضور پررنگ در اینستاگرام، فضایی که افراد ناشناخته با هر روشی سعی در دیده و شناخته شدن دارند، منوط به ارتباط زنجیره‌وار در این فضا دارد. چه‌بسا افراد برای رسیدن به دنبال کننده‌های بیشتر، حاضر به بازگذاشتن دروازه‌های حریم خصوصی خود می‌شوند و دست به اقداماتی خارج از عرف و هنجارشکنانه می‌زنند تا با حاشیه‌سازی، نظر کاربران را به خود جلب کنند. حال این اقدامات می‌تواند در قالب بی‌حجابی، شکنجه حیوانات و یا حتی توهین و کتک زدن دختری به نمایش گذاشته شود!

از خطرات اینستاگرام در امان بمانیم
انتشار این قبیل فیلم‌ها و تصاویر، جامعه را تحت تاثیر قرار داده و اذهان عمومی را متشنج می‌کند و سایه بار منفی گسترده‌ای را بر فراز شهر می‌گستراند که زنگ خطری برای خشونت اجتماعی است. از یکی دو دهه آخر پایان قرن بیستم، ایده آمریکا برای تغییر رفتار مردم شروع شد، این ایده مبنی بر تغییر جوامع به مردمی که آمریکایی فکر می‌کنند، لباس می‌پوشند و کار می‌کنند بدون آن‌که شهروند واقعی آن کشور باشند، فعال شد و در بین شبکه‌های اجتماعی فعلی، اینستاگرام یکی از مهم‌ترین رسانه‌هایی است که برای تغییر سبک زندگی مردم، با چراغ خاموش کار خود را پیش برد. تغییر رفتار با قبح‌زدایی از اِعمال خشونت نیز حاصل می‌شود. خشونتی که در کلیپ‌های اینستاگرامی می‌بینیم، حس انتقامی است که در یک فرد افزایش یافته و به آن‌جا رسیده که فرد برای پاسخ دادن به آن، برنامه‌ریزی می‌کند، نقشه می‌کشد و با همدستی دیگری، فردی را مورد رفتار انتقام‌جویانه قرار می‌دهد و سپس با انتشار تصاویر گرفته شده، علاوه بر قدرت‌نمایی و انتقام جویی بر تعداد دنبال‌کنندگان خود می‌افزاید، چرا که هنوز مردم ما سواد رسانه‌ای لازم را در مواجهه با محتوای منتشر شده در فضای مجازی نداشته و به‌سرعت تحت تاثیر سوء قرار می‌گیرند و به‌جای تنبیه و طرد فرد خاطی به دنبال‌کنندگان صفحه اجتماعی وی می‌پیوندند!
باید یاد بگیریم با مشاهده این قبیل محتوا، با تدبیر و تامل بیشتری رفتار کنیم و ضمن معرفی افراد خاطی به مراجع مربوطه همچون پلیس فتا، در پی حقیقت‌جویی بوده و تنها به تصاویر مشهده شده بسنده نکنیم، چه بسا که ما تحت تاًثیر تصاویری تقطیع‌شده قرار گرفته‌ایم.
حقیقت این است که کاربران اینستاگرام اطلاعات و مشخصات زندگی فردی و خانوادگی خود را از طریق عکس و فیلم در اختیار دیگران قرار می‌دهند و ارائه اطلاعات گسترده و بی‌حدومرز به سرورهای بیگانه، علاوه بر آن‌که امنیت ملی ما را به خطر می‌اندازد، تصاویر مخدوش از خشونت و ولنگاری فرهنگی نیز به آن‌ها دیتا و خوراک اولیه برای تهاجم فرهنگی می دهد.

انتشار گسترده تصاویر و فیلم‌های مشمئز کننده در اینستاگرام آسیب دیگری است که کاربران این شبکه اجتماعی، مخصوصاً جوانان را مورد هدف قرار داده. این آسیب‌ها امروزه تا حدی گسترش یافته که حریم‌های شخصی را شکسته و و افراد از انتشار تصاویر و فیلم‌های کاملا شخصی‌ برای جذب فالوور استفاده می‌کنند و اگر نظارت بر این فضا، ایجاد نشود خشونت اجتماعی، هنجارشکنی، ارزش‌زدایی و هتک حرمت جامعه را فرا خواهد گرفت.
باید توجه داشت که پس از انتشار تصاویر و کلیپ‌هایی با مضامین خشونت و حرمت شکنی، رفتار و واکنش کاربران قابل تاًمل است چرا که مبانی ارتباطاتی، سواد رسانه‌ای و عقلانیت، جای خود را به احساس‌محوری و ظاهربینی داده است. باید یاد بگیریم با مشاهده این قبیل محتوا، با تدبیر و تامل بیشتری رفتار کنیم و ضمن معرفی افراد خاطی به مراجع مربوطه همچون پلیس فتا، در پی حقیقت‌جویی بوده و تنها به تصاویر مشهده شده بسنده نکنیم، چه بسا که ما تحت تاًثیر تصاویری تقطیع‌شده قرار گرفته‌ایم.