مطمئنم تا حالا به آسمان نگاه کرده‌ای و موجودات زیبایی را دیده‌ای که در حال پرواز کردن هستند. درست فهمیدی پرنده‌ها را می‌گویم. محل زندگی این پرندگان زیبا معمولا کوه‌ها، جنگل‌ها و کنار دریاهاست؛ اما یک زمان‌هایی هم شده که در خانه‌های‌مان نیز ازآن‌ها نگهداری می‌کنیم.

پرندگان دارای حرکات منظمی هستند. مثلا معمولا با هم پرواز می‌کنند و گاهی سفرهای طول و دراز دسته جمعی دارند که گاهی مسافت آن به کیلومترها می‌رسد. جالب است بدانید که هیچ موقع راهشان را گم نمی‌کنند؛ مثل این‌که در مغزشان نقشه‌ی مسیر را به خوبی دارند؛ اما جالب‌تر از آن هم این است که خدای بزرگ در کتاب آسمانی از آن‌ها سخن به میان آورده که مثل همیشه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

پرده اول

حتما تا به‌حال شنیده‌اید که اجسام در فضای خارج از زمین به صورت معلق در هوا باقی می‌مانند و وقتی خوب به اطراف خودمان دقت کنیم می‌بینیم که نیروی جاذبه روی زمین باعث شده که اجسام مختلف به راحتی روی زمین قرار بگیرند، تا ما بتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم. یا حتی خود ما نیز به وسیله‌ی این نیرو بر روی زمین هستیم؛ اما این پرندگان هستند که با توجه به وجود این جاذبه به راحتی در آسمان به پرواز در می‌آیند و به این‌طرف و آن‌طرف می‌روند. خداوند به این موضوع اشاره کرده و از ما خواسته که به این نشانه‌ی الهی توجه کنیم:

«أَلَمْ یرَوْا إِلَى الطَّیرِ مُسَخَّرَاتٍ فِی جَوِّ السَّمَاءِ مَا یمْسِکُهُنَّ إِلَّا اللَّهُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یؤْمِنُونَ»(سوره النحل/آیه79)

«آیا آن‌ها به پرندگانی که برفراز آسمان‌ها نگه‌داشته شده، نظر نیفکندند؟ هیچ‌کس جز خدا آن‌ها را نگاه نمی‌دارد؛ در این امر، نشانه‌هایی (از عظمت و قدرت خدا) است برای کسانی که ایمان می‌آورند.»

جالب است بدانید که انسان‌ها با استفاده از نوع بدن پرندگان، رفتارهای آن‌ها و حتی طریقه‌ی پروازشان و تقلید از آن توانستند وسیله‌ای برای پرواز اختراع کنند.

پرده دوم

خداوند در قرآن درباره‌ی پرواز پرندگان می‌فرماید:

 « أَوَلَمْ یرَوْا إِلَى الطَّیرِ فَوْقَهُمْ صَافَّاتٍ وَیقْبِضْنَ مَا یمْسِکُهُنَّ إِلَّا الرَّحْمَنُ إِنَّهُ بِکُلِّ شَیءٍ بَصِیرٌ»(سوره الملک/آیه 19)

«آیا به پرندگانی که بالای سرشان است، و گاه بال‌های خود را گسترده و گاه جمع می‌کنند، نگاه نکردند؟! جز خداوند رحمان کسی آن‌ها را بر فراز آسمان نگه نمی‌دارد، چرا که او به هر چیز بیناست!»

در این آیه از دو لفظ صافات به معنای پرندگانی که در حالت پرواز بسیار بال می‌زنند و«یقبضن» یعنی پرندگانی که چندبار بال می‌زنند بعد بال‌های خودشان را جمع می‌کنند و دوباره بال می‌زنند اشاره دارد.

پرده سوم

معمولا پرندگان هر کدام دارای آوای خاصی هستند که مخصوص به نوع خودشان است. ما برخی از این صداها را می‌شناسیم و می‌توانیم حتی آن‌ها را تقلید کنیم مثل: قدقد مرغ، قوقولی قوقوی خروس، قارقارکلاغ و... شاید تا به حال شده که فکرکنید پرندگان با در آوردن این صداها چه هدفی را دنبال می‌کنند یا مثلا چه می‌گویند. آیا با هم‌نوعان خودشان ارتباط برقرار می‌کنند و یا...

 خداوند در قرآن کریم به این موضوع نیز اشاره کرده و این صداها را به نوعی نماز و تسبیح می‌داند:

«أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّیرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِیحَهُ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِمَا یفْعَلُونَ.»(سوره النور/آیه41)

«آیا ندیدی تمام آنان که در آسمان‌ها و زمینند برای خدا تسبیح می‌کنند، و همچنین پرندگان به هنگامی که بر فراز آسمان بال گسترده‌اند؟ هر یک از آن‌ها نماز و تسبیح خود را می‌داند؛ و خداوند به آن‌چه انجام میدهند داناست!»

در حدیثی آمده است: از امام حسین(ع) که هنوز کودک بودند درباره‌ی آوای پرندگان سوال شد؛ ایشان فرمودند:

«باز، در آوایش می‌گوید: ای دانای پنهان.

طاووس می‌گوید: من به خودم ستم کردم و به زیبایی خودم مغرور شدم.

خروس می‌گوید: هرکس خدا را بشناسد یاد او را فراموش نمی‌کند.

مرغ می‌گوید: ای خدای حق، تو حقی و سخن تو حق.

مرغ ماهی‌خوار می‌گوید: بر خدا توکل کن تا روزی داده شوی.

 عقاب می‌گوید: هر که خدا را فرمان برد سختی نبیند.

کلاغ می‌گوید: ای روزی رسان روزی حلال برسان.

 اردک می‌گوید: آمرزش تو ای رحمان، آمرزش تو ای رحمان.

 هدهد می‌گوید: چه بدبخت است کسی که نافرمانی خدا می‌کند و...»

پرده چهارم

گاهی اوقات پرندگان دستور یافته‌اند کاری انجام دهند مثلا:

ماجرای اصحاب فیل که می‌خواستند با ریاست ابرهه به خانه‌ی خدا حمله کرده و آن را خراب کنند. خداوند به پرندگان دستور داد تا به آن‌ها حمله کنند. پرندگان با سنگ‌هایی که در منقار خود داشتند دشمنان و فیل‌ها را نابود کردند. خداوند به وسیله‌ی پرندگان از خانه‌ی خود دفاع کرد؛ و یا ماجرای حضرت سلیمان(ع) که به هدهد دستور داد به قصر ملکه‌ی سبا برود و خبر بیاورد...

نویسنده: امین خوش‌نژاد