آنغوزه

فرمانرو گیاه
راسته کرفس سانان
تیره چتریان
سرده آنغوزه
گونه
F. assa-foetida
نام علمی
Ferula assa-foetida
 

آنغوزه چیست؟

آنغوزه یا آنقوزه نوعی گیاه دارویی است که از ساقه‌های آن صمغی به همین نام استخراج می‌شود و قسمت مورد استفاده گیاه است. این گیاه در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی و صنعت استفاده می‌شود. خاصیت مسکن، ضد سم، ضد تشنج، ضد فلج و رعشه، درمان ناراحتی‌های تنفسی، تقویت بینایی و درمان ناخنک چشم، مسکن درد گوش و کری از خواص آنغوزه است.
 

گیاه آنغوزه گیاهی است علفی چندساله، ریشهٔ آن کمی کلفت و گوشتی، برگ‌های آن بسیار بریده و غباری، ساقه آن گوشتی و بلندی آن تا ۲ متر می‌باشد. گل‌های آن به رنگ زرد و به گروه چتر مانند در آخر ساقه پدید می آید.

آنقوزه در چند سال ابتدایی سن خود ساقهٔ در دید نیست و برگ‌های آن گسترده روی زمین است که در مراتع به نام «کماه» و «انگزاکماه» می‌شناسند. میوهٔ آنقوزه دارای دو تخم به رنگ قهوه ایی تیره و سیاه، بیضی کمی پهن و بسیار بدبو می‌باشد. با تیغ زدن یا قطع ریشه یا قسمت پایین ساقه و یقهٔ گیاه در پایانی بهار، شیرهٔ بسیار بد بو در میانی تابستان بیرون می آید که در کنار هوا کم کم سفت می‌شود که همان آنغوزه است.

آنقوزه در زمین های بائر و خشک و آهکی پهنای گرم آسیا می‌روید. گیاه آنغوزه بومی بیابان‌های خشک ایران و کوه‌های افغانستان است و در هند نیز زیاد کشت می‌شود. در ایران؛ در کوهسرخ خراسان رضوی در روستای دهمیان، بلوچستان و باختری مختلف جنوب ایران، مانند کرمان، راور، دشت مرغاب، آباده، نائین و جندق می‌روید.

گونه‌های دیگری از گیاه Ferula نیز در ایران می‌رویند که از آن‌ها نیز آنغوزه گرفته می‌شود و به صورت گونه‌های جداگانه یا واریته‌هایی از یک گونه شناخته شده‌اند مانند F.foetida Regel. , F.alliacea Boiss. , F.Kuma و F.Kurdica Pol.

از ساقه این گیاه نوعی صمغ استخراج می‌شود که به نام همان آنغوزه، انگدان ویا اولئوگم نام برده می‌شود و مزه‌ای گس و تقریبا تند و سوزاننده داشته و دارای بویی شبیه به بوی نامطبوع ترکیبات گوگرددار است که بخش دارویی گیاه را تشکیل می‌دهد. در این بخش اطلاعاتی درباره خواص آنغوزه در طب سنتی گردآوری شده است. لطفا با ما همراه باشید.
 

آنغوزه (Asafoetida)

طبیعت گیاه گرم و نسبتا خشک (صفراوی)
طریقه مصرف استفاده از صمغ گیاه آنغوزه به صورت محلول درآب، تنتور و یا مخلوط با عسل، فلفل، روغن زیتون و...
1- خواص درمانی درمان صرع، تشنج و درمان اختلالات عصبی در کودکان 
2- تقویت بینایی، قطع آبریزش و درمان ناخنک چشم
3 درمان ناراحتی‌های تنفسی
4- درمان کزاز، یرقان
5- رفع خشکی و خشونت حلق و صاف کردن صدا
6- مسکن درد گوش و کری
7- مضراتسقط جنین
8- مسمومیت و ایجاد اسهال، نفخ، سوزش ادرار، سردرد، گیجی، سوزش معده و تشنج
9- حساسیت پوستی
10- تداخلات دارویی داروهای ضد انعقاد خون
11- داروهای ضد تشنج


 

خواص آنغوزه (طبیعت و خواص درمانی)

طبیعت گیاه آنغوزه گرم و خشک است. برخی از مهمترین خواص درمانی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از:

1. در کتب طب سنتی درباره خواص آنغوزه آمده است، این گیاه تنها داروی درمانی دارای ریشه طبیعی برای بیماری صرع است و دارای خاصیت ضد تشنج، ضد صرع، ضد فلج و رعشه می‌باشد.

2. استفاده از گیاه برای درمان اختلالات عصبی در کودکان مفید است.

3. استفاده از آنغوزه به همراه عسل برای تقویت بینایی، قطع آبریزش و درمان ناخنک چشم مفید است.

4. از دیگر خواص آنغوزه تسکین درد دندان است. به این منظور مقداری از آن را با آبلیمو مخلوط نموده و با پنبه بر روی دندان قرار دهید.

5. از خواص آنغوزه در طب سنتی استفاده از آن به عنوان یک شیاف گیاهی برای خارج کردن جنین مرده از شکم مادر است.

6. خوردن گیاه آنغوزه همراه با انجیر برای درمان یرقان مفید است.

7. مخلوط آنغوزه با فلفل برای درمان ترشحات ادراری و عادت ماهیانه موثر است.

8. از گیاه آنغوزه برای درمان سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر ‌استفاده می‌شود.

9. مصرف آنغوزه برای مادران پس از زایمان مفید است.

10. کمک به درمان ناراحتی‌های تنفسی ماند اسم، سیاه سرفه و برونشیت از دیگر خواص آنغوزه در طب سنتی است.

10. مخلوط آنغوزه با فلفل و سداب برای درمان بیماری کزاز مفید است و خاصیت آنتی بیوتیک دارد.

11. جوشاندن مقداری آنغوزه در روغن زیتون و ریختن چند قطره از آن در گوش برای تسکین درد گوش، کاهش کری کهنه و رفع طنین و صدا در گوش مفید است.

12. مصرف این صمغ گیاهی همراه با سرکه برای خارج نمودن زالویی که در حلق مانده باشد، موثر است. و اگر با آب مخلوط و خورده شود برای رفع خشکی و خشونت حلق و صاف کردن صدا مفید است. همچنین این محلول برای از بین بردن نفخ شکم نیز مفید می‌باشد.

13. به دلیل دارا بودن خاصیت آنتی بیوتیک، قرار دادن آنغوزه بر روی ورم‌ها، باعث خروج چرک از ورم و خشک شدن آن می‌شود.


 

گیاه‌شناسی آنغوزه

آنغوزه گیاهی از تیره چتریان است و به صورت بوته‌ای، بزرگ، علفی و چندساله بوده که ارتفاع آن گاهی به 2.5 متر هم می‌رسد. این گیاه دارای ساقه‌ای محکم و ضخیم با سطح نسبتا خشن و گل‌های زرد رنگ است.

از این گیاه ماده‌ای به نام اولئوگم که نوعی رزین یا صمغ گیاهی است استخراج می‌شود و در کتب طب سنتی به آن انگدان یا همان آنغوزه گفته میشود. این ماده در ابتدا شیری رنگ است و مزه‌ای تند و تلخ و نیز بوی بد و متعفنی دارد که تهوع‌آور است و به همین دلیل از قدیم به مدفوع شیطان معروف شده است.
 

مقدار و طریقه مصرف آنغوزه

آنغوزه در آب محلول است و اگر مقداری از آن را در آب کنید، مایعی شیری رنگ به دست می‌آید که از دارو‌های ضد سم است و مقدار مناسب مصرف آن برای درمان بیماری‌های روزانه ۰.۳ تا ۱ گرم در سه نوبت (جمعا ۰.۳ تا ۱ گرم در روز) می‌باشد.

طرز تهیه تنتور آنغوزه: مقدار ۱ واحد آنغوزه نیم کوب شده و ۵ واحد الکل ۸۰ درجه را با یکدیگر در ظرف سربسته‌ای مخلوط کنید و برای مدت ۱۰ روز بگذارید خیس بخورد و گاه گاه آن را هم بزنید. سپس آن را با پارچه‌ای صاف کنید. مقدار مجاز مصرف آن ۱ تا ۱۰ گرم در روز است.


 

مضرات آنغوزه (موارد احتیاطی و منع مصرف)

مصرف آنغوزه برای کودکان مضر است و ممکن است ایجاد مسمومیت نماید.

زیاده‌روی در مصرف آنغوزه باعث ایجاد اسهال، نفخ، سوزش ادرار، سردرد، گیجی، سوزش معده و در موارد حاد باعث بروز تشنج می‌شود.

صمغ گیاه آنغوزه در برخی افراد با ایجاد حساسیت پوستی همراه است.

گیاه آنغوزه قاعده آور است و لذا مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی خطرناک بوده و احتمال سقط جنین وجود دارد.

صمغ این گیاه با داروهای ضد انعقاد خون تداخل دارد و خود گیاه نبایستی همزمان با داروهای شیمیایی ضد تشنج مصرف شود.


منبع: سایت ستاره