به طورقطع، والدین در عین احترام به فرزندان خویش، می خواهند آنها را با حقایقی که باعث تحقق و افزایش کمال آنان می شود، آشنا کنند. بنابراین، والدین نباید بی قیدوشرط، رفتار فرزند خود را بپذیرند یا به ظاهر نشان دهند رفتار او را پذیرفته اند، درحالی که با آن رفتار موافق نیستند. این نوع پذیرشها، در قضاوت فرزندان درباره والدین، تأثیر منفی می گذارد. آنها وقتی می بیند والدینشان به پذیرش چیزی تظاهر میکنند که در واقع، با آن موافق نیستند، به صداقت آنها شک میکنند و اعتماد و اطمینان خود را به آنها از دست می دهند. درست است که فرزندان دوست دارند پذیرفته شوند، اما وقتی پدر و مادر، صادقانه و با مهارت، فرزندان خود را با واقعیت روبه رو کنند، آنها نیز می توانند واقعیت والدین را بپذیرند. نباید فقط والدین پذیرای فرزندان باشند، فرزندان نیز باید پدر و مادر را به مثابه انسانهایی واقعی و مستقل بپذیرند.
 
والدین حتما باید با تدبیر، خواسته های خود را پیگیری کنند. بنابراین، گاه به این نتیجه می رسند که خواسته ای را به آینده موکول کنند. این نتیجه گیری مشکلی ایجاد نمی کند، اما اگر قرار شد خواسته خود را مطرح کنند، باید اقتدار، صبر و استقامت نشان دهند. اگر فرزندان، پدر و مادر را ضعیف تلقی کنند و حرفهای آنها را به حساب نیاورند، زندگی از هم میباشد و تربیت مختل می شود. وقتی مادر به فرزند می گوید که قبل از غذا باید دستهایش را بشوید، نمی توان از این پیام صرف نظر کرد و تازمانی که فرزند دستهایش را نشسته است، نباید به او غذا دهد. ما باید ثبات رأی داشته باشیم. برای اینکه هم ثبات داشته باشیم و هم برای فرزندانمان آدمهای سخت گیری به حساب نیاییم، به چند نکته باید توجه کنیم
 

به رفتارها اولویت دهیم

اگر دوست داریم فرزندانمان کارهای مثبتی انجام دهند، باید ضریب جاذبه رفتار را مشخص کنیم و ابتدا، رفتاری که بالاترین ضریب را دارد، تحسین کنیم. همچنین اگر با بدرفتاری مواجه شویم، ضریب ناخواستنی بودن آن را نیز مشخص کنیم و ابتدا رفتاری را انتخاب کنیم که بالاترین ضریب را دارد. اولویت دادن به رفتار باعث میشود که بیشتر دقت کنیم و در داشتن ثبات رأی، مشکلات کمتری داشته باشیم.
 

از خود پایداری نشان دهیم

انسانها درباره آنچه فکر می کنند، بر آن پایدارند، به آن ایمان دارند و ذره ای در آن تردید نمی کنند، مصمم ترند. پس برای انجام کارها، به ویژه کارهای پیچیده، باید به خود بگوییم:
انجام این رفتار ضروری است»، «فرزندم، به طور طبیعی دربرابر خواست من مقاومت خواهد کرد. این امری عادی است و من نباید تسلیم شوم»، «هروقت کار مطلوبی از فرزندم ببینم، سریع او را تشویق خواهم کرد» و «دربرابر رفتارهای نامطلوب مشاجره نکن و آرام باش»؛ این عبارت هابه شما کمک میکند تا روی خواسته خود بایستید و به رفتارهای مثبت نیز فکر کنید.
 

انتظار چالش داشته باشیم

فرزندان، در انتخاب رفتار خود، اندازه تعهد و پافشاری والدین را آزمایش می کنند. هراندازه شما با برنامه پیش بروید و بخواهید نظم جدیدی را حاکم سازید با مقاومت بیشتری روبه رو می شوید. بنابراین، آمادگی داشته باشید و به فرایند تربیت توجه کنید. طبیعی است برای رسیدن به هدف، افت و خیزهایی هست و شما باید با سعه صدر کار را پیگیری کنید.
 
بسیاری از والدین فقط تهدید می کنند. اگر این تهدیدها، بدلیل باور فرزند به والدین خود، آن قدر کارآمد و مؤثر باشد که اشتباهی از سوی فرزند صورت نگیرد، بسیار خوب است. این پدیده نشان دهنده اقتدار و عظمت والدین از نگاه فرزندان است. اما اگر آنها تهدید کنند و ندانند چگونه باید به تهدید خود عمل کنند یا از عملی کردن آن واهمه داشته باشند یا ضعیفتر از آن باشند که بتوانند تهدید خود را عملی کنند، مطمئن باشند بدرفتاری فرزند را تشدید می کنند. این تهدیدها پیامی پنهانی را به فرزندان مخابره می کند و آن این است که نگران نباشید؛ ما چندان جدی نیستیم و حرفهای ما نیز خیلی جدی نیست.
 
والدین اگر فرزند را بدلیل رفتار منفی تهدید کردند، باید پایدار باشند، البته معنای پایداری این نیست که خواهان تغییرات سریع باشند. آنها نمی توانند در زمان کوتاه، بدرفتاری فرزندشان را تغییر دهند. باید گذر زمان را شاخص ضروری تلقی کرد تا تغییرات ممکن، به نحو مطلوب، امکان پذیر باشد. صبر و شکیبایی دشوار است و همه می خواهند با تلاشی که انجام میدهند، خیلی زود به نتیجه برسند. پس برای تحقق تربیت صحیح باید کارهای دشوار را بپذیریم و از خداوند منان برای موفقیت در کارهای سخت یاری بخواهیم.
 

راه انتقال خواسته ها

برای اینکه والدین بتوانند بدون ایجاد سوءتفاهم، خواسته های خود را به فرزندانشان منتقل کنند، باید به جای «پیام تو» از «پیام من» استفاده کنند.

پیام من استفاده از «پیام من» نشان میدهد که پدر و مادر چه افکار، احساسات یا نیازهایی دارند و از این طریق، فرزندان از آنچه درون بزرگترهایشان می گذرد، باخبر می شوند. آنها به پدر و مادر کمک می کنند تا به خواسته هایشان برسند. این پیام، خواسته های والدین را منعکس می کند و هیچ قضاوت یا بازگویی احساسی از رفتار دیگران را همراه ندارد و کسی را تحقیر نمی کند. برخلاف «پیام تو» که قضاوتها و ارزش گذاری های منفی دارد.
 فرزندان، در انتخاب رفتار خود، اندازه تعهد و پافشاری والدین را آزمایش می کنند. هراندازه شما با برنامه پیش بروید و بخواهید نظم جدیدی را حاکم سازید با مقاومت بیشتری روبه رو می شوید. بنابراین، آمادگی داشته باشید و به فرایند تربیت توجه کنید. طبیعی است برای رسیدن به هدف، افت و خیزهایی هست و شما باید با سعه صدر کار را پیگیری کنید.«پیام من» تهاجمی و اتهام ساز نیست و به رابطه والدین و فرزندان زیان نمی رساند. همچنین عزت نفس فرزندان را از بین نمی برد و در آنها احساس گناه پدید نمی آورد. بسیاری از والدین توجه ندارند که به کارگیری «پیام تو» در زبان متعارفشان چه لحن تندی دارد. وقتی پدر یا مادر، به طور مداوم به فرزندش می گوید: «چرا درس نمیخوانی، چقدر نسنجیده و بی ادب عمل می کنی، چقدر تنبلی، خیلی بی توجهی، چقدر بی نظم و شلخته ای»، اگر به گفته خود توجه کند، از پیامی که فرستاده و قضاوتی که همراه آن بوده است، بهت زده می شود.
 
هیچ گاه نباید به دلیل روراست بودن یا بی پیرایه و صادقانه حرف زدن، در دیگران احساس یأس و گناه ایجاد کرد. مهارت استفاده از «پیام من» بسیاری از کشمکشها را از بین می برد و زمینه مناسبی برای رسیدن به خواسته ها فراهم می کند.

«پیام من» بیان کننده احساسات شماست که صادقانه و بی آنکه دربردارنده قضاوتی از سوی شما باشد، فقط واقعیتهای درون شما را منعکس می کند. چنین پیامی، نشان دهنده نوعی هماهنگی میان زبان گویشی و غیر گویشی شماست. آنچه از حالتهای بدنی شما نمایان است، به طور دقیق منطبق با چیزی است که می گویید.
 

پیام من روشن کننده

این نوع پیامها که والدین آنها را مخابره می کنند، موقعیت آنها را به صورت واقعی، برای فرزندان شرح می دهد.

برای برقراری ارتباط، لازم است افراد یکدیگر را بشناسند و درک بیشتری از وضع هم داشته باشند. «پیام من روشن کننده»، راه مناسبی برای شناخت بهتر همدیگر است. پدر و مادرها می توانند از این طریق وضعیت خود را در هر لحظه، به دیگران مخابره کنند.

«من امروز خیلی کار دارم».
«من از فیلمهایی که مدام توجه جوانان را به نیاز جنسی خود بیشتر می کند، بیزارم».
«من دوست ندارم تلفن خانه برای درددل کردن و صحبت های طولانی استفاده شود».
«من به کسی احترام می گذارم که قوانین را زیر پا نگذارد».
«برای من نظم فرزندان در کارها، بسیار مهم است».
«به نظر من، فرزندان درباره ادامه تحصیل پدر یا مادر و همچنین شغل آنها، فقط حق دارند بی توقع، نظر خود را بیان کنند و به آنها اجازه دهند خودشان تصمیم بگیرند».
 
این پیامها روشن کننده وضعیت شماست و منطقی بیان شده است؛ یعنی همه می پذیرند که این حق پدر و مادر است و سخن غیرمعقول یا ناعادلانه ای نیست، کاری است که به خودشان مربوط است، نه به دیگران. بنابراین، به طور منطقی نباید در دیگران واکنش منفی یا مقاومت ایجاد کند. البته همه فرزندان، منطقی عمل نمی کنند و گاه انسان با مقاومت های آنان روبه رو می شود که باید با تدبیر و سیاست با آن برخورد کند. نباید انتظار داشت که در برابر «پیام من روشن کننده»، هیچ کس ناراحت نشود و مقاومت نکند. وقتی کسی در برابر پیام شما مقاومت نشان میدهد، میخواهد به شما بگوید که از پیامتان ناراحت است یا پیامتان با خواسته هایش هماهنگ نیست یا اینکه پیام شما در وجود او خشم، هیجان و ترس ایجاد کرده است.
 
منبع: خانوادۀ موفق،علی حسین زاده،چاپ دوم،مؤسسۀ آموزشی وپژوهشی امام خمینی(ره)،کاشان1391