مقدمه
در این مطلب درباره گیاه بیهلر، شکل و ظاهر آن، مناطقی که رشد می‌کند، سخن گفته‌ایم. خواص و عوارض آن را به‌طور کامل شرح داده‌ایم تا شما با خواندن آن، آگاهانه تصمیم به استفاده از آن بگیرید.

اگرچه فواید متعددی دارد اما برخی از محققان نیز مصرف زیاد آن را سبب بروز سرطان می‌دانند و می‌گویند که می‌توان آن را به اندازه و کنترل شده مصرف کرد. مردمان زیادی از گیاه بیهلر برای مصارف عادی یا تهیه ترشی استفاده کرده‌اند که ما، مراحل تهیه آن را برایتان شرح داده‌ایم تا تلخی آن را بگیرید. با ما همراه باشید تا درباره این گیاه بیشتر بدانید.

گیاه بیلهر یا کندل کوهی از خانواده چتریان بوده، بومی ایران است و در اوایل فصل بهار در برخی از استانها و در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر استان کهگیلویه و بویراحمد، فارس، چهار محال و بختیاری، لرستان، کرمانشاه و کردستان می‌روید.

 بیلهر، گیاهی پایا، کم و بیش رزین‌دار و دمبرگها دارای غلاف پوشاننده ساقه بوده و برگهای پایینی شامل تقسیمات سه شانه‌ای عمیق و یا سه برگچه‌ای میباشند. گل آذین این گیاه کپه‌ای بصورت چتر ساده کروی و اکثرا بدون گریبان بوده و یا برگهای گریبان‌دار آن بی‌دوام و خیلی زود میریزند.

میوه‌های بیلهر در پهلوها به شدت فشرده، تخم مرغی یا بیضی با صندوقچه‌های کمی سرخ‌فام و دارای پنج پر مورب می‌باشند.

گیاه بیلهر به عنوان چاشنی در رژیم غذایی ساکنان مناطق مذکور محسوب شده، از ساقه و برگ‌های تازه آن در تهیه برخی غذاها، ماست، دوغ و ترشی استفاده می‌شود. از این رو متاسفانه تخریب و بوته‌کنی این گیاه در اواخر زمستان و فصل بهار با ابزارآلات مختلف، باعث از بین رفتن پایه‌های این گونه گیاهی و افزایش تخریب خاک در اثر بارش و رواناب در این استان‌ها می‌شود.

خواص بیلهر در درمان برخی بیماری‌ها از گذشته شناخته شده بوده است، لیکن مطالعات محققان نشان داده که مصرف زیاد آن، سبب ایجاد سرطان در دستگاه گوارشی و از کار افتادن کبد می‌شود و میزان مصرف آن باید مقدار بسیار کمی در سال باشد.
 

گیاه بیهلر یا کندل کوهی

گیاه بیهلر یا کندل کوهی از خانواده چتریان بوده و بومی ایران است. در اوایل فصل بهار در برخی از استان‌ها مثل: کردستان، کهکیلویه و بویر احمد، فارس، چهار محل و بختیاری، لرستان و کرمانشاه؛ در ارتفاع بالای 2500 متری می‌روید.

این گیاه از نظر ظاهری شبیه کنگر است با این تفاوت که تیغه‌های آن تیز نیست. نام علمی این گیاه dorema aucheri بوده و به نام‌های کندل کوهی، گیاه زو نیز شناخته می‌شود.

بیهلر گیاهی پایا، کم و بیش رزین‌دار است که دم‌برگ‌های آن دارای غلاف پوشاننده ساقه بوده و برگ‌های پایینی آن شامل تقسیمات سه شانه‌ای عمیق یا سه برگ‌چه‌ای است. گل‌های آن کروی شکل بوده و ظاهری شبیه چتر دارد. میوه‌های بیهلر به شکل تخم‌مرغ و بیضی شکل است.

بیهلر در خاک‌های سبک، متوسط و حتی سنگین می‌تواند رشد کند. در مکان‌های نیمه آفتاب یا سایه هم قابلیت رشد دارد. ترجیح آن برای رشد، خاک‌های مرطوب است اما در خاک‌های خشک نیز می‌توانند زندگی کنند.

گیاه بیهلر به عنوان چاشنی در رژیم غذایی ساکنان مناطق مذکور به حساب می‌آید. از ساقه و برگ‌های تازه آن در تهیه برخی غذاها مانند ماست، دوغ و ترشی استفاده می‌شود.

مصرف زیاد گیاه بیهلر توسط ساکنان آن مناطق باعث تخریب و بوته‌کنی این گیاه در اواخر فصل زمستان و اوایل فصل بهار می‌شود که نتیجه آن تخریب خاک در اثر بارش و روان‌آب است زیرا گیاهی که برای نگه‌داشتن خاک و محافظت از آن در برابر باران وجود داشته، توسط ساکنان برای مصارف مختلف برداشته شده است.

طبع گیاه بیهلر (گیاه زو)

در طب سنتی گیاه بیهلر را با طبع گرم می‌دانند.

 

خواص بیلهر

گیاه بیهلر سرشار از فلاونوئید و کورمارین است و اولین گیاه از خانواده چتریان بوده که این مواد را تراوش می‌کند.

خواص دارویی بیهلر عبارتنداز:

  • مصرف گیاه بیلهر، تری گلیسرید و کلسترول خون را پایین می‌آورد.
  • یکی از خواص بیلهر داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدان و محافظت از آسیب‌های کبدی به دلیل وجود انواع فلاونوئید است. در مقاله‌ای تحت عنوان بررسی اثرات محتفظت کبدی گیاه بیهلر بر سمیت القا شده توسط تتراکلریدکربن در موش صحرایی پرداخته شده که نتیجه آن، اثرات محافظتی گیاه بیهلر در برابر آسیب‌های کبدی است.
  • صمغ گیاه بیلهر در طب سنتی کاربرد داشته است. در تهیه غذا نیز به میزان زیادی استفاده می‌شد ولی امروزه با توجه به کشف برخی مواد سرطان‌زا در آن، لازم است که به میزان کمتری استفاده شود؛ بنابراین، بیشتر از آن برای چاشنی استفاده می‌شود.
  • عصاره گیاه بیلهر در پایین آوردن فشارخون موثر است.
  • در میان عشایر مرسوم است که از دانه‌های بیلهر استفاده می‌کنند. طریقه استفاده آن هم به این ترتیب است که دانه‌های این گیاه را می‌کوبند و بعد از مرطوب کردن در محل درد و مفاصل می‌گذارند و به عنوان مسکن از آن استفاده می‌کنند.
  • گیاه بیلهر از گونه دائمی گیاهان مرتعی است که ارزش علوفه‌ای بالایی دارد و هم‌چنین از خاک محافظت می‌کند.
  • در تقویت سیستم عصبی مفید است
  • ضد اسپاسم و ضد درد بوده؛ بنابراین دردهای عصبی را برطرف می‌کند.
  

مضرات بیلهر

علیرغم خواص شفابخشی بیلهر در درمان برخی بیماری‌ها، گیاه بیلهر دارای مضرات اثبات شده‌ای، است؛ از جمله احتمال سرطان زایی بوده که تاکنون بر روی این گیاه تحقیقات بسیاری انجام شده است.

نتایج این تحقیقات نشان داده که زیاده‌روی در خوردن و مصرف متوالی بیلهر در طی چند روز می‌تواند تا حد زیادی سیستم گوارش بدن را مختل کند و این موضوع تأیید‌ کننده‌ تأثیر بیلهر در بروز سرطان و بیماری‌های جدی است.

براساس آزمایش متخصصان دانشگاه علوم‌پزشکی، گیاه بیلهر نه تنها ارزش خوراکی ندارد بلکه مصرف این گیاه باعث سرطان‌زایی در دستگاه گوارش افراد می‌شود. این متخصصان تاکید دارند، بیلهر یگ گیاه خوراکی نیست و حتی این گیاه جزء داروهای گیاهی هم محسوب نمی‌شود و خاصیت دارویی ندارد و تنها ارزش علوفه‌ای دارد.

یک متخصص بیوشیمی به نقل از ایرنا در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج از شهروندان یاسوج خواست که از مصرف گیاه خوراکی بیهلر خودداری کنند زیرا بیهلر، سمی و دارای عوارض است.
 

عوارض مصرف بیهلر

  • ناراحتی معده
  • تاثیرگذاری بر متابولیسم گلوکز مغزی
  • کسالت در جسم
  • نقص در جنین
  • سرگیجه
سمی بودن بیهلر طی یک تحقیق تخصصی شش نفره به اثبات رسیده است. تحقیقات روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد که در زمان مصرف بالای گیاه بیهلر توسط حیوانات، همگی از بین رفتند.

این متخصص فریزکردن و تبدیل گیاه به ترشی را مضر دانست و گفت که تحقیقاتی برای بررسی سرطان‌زا بودن آن در دست انجام است.

کاهش چربی، جلوگیری از بیماری دیابت و حفاظت از کبد مهم‌ترین فواید این گیاه عنوان گردیده است ولی باید بدانید که ضررهای آن بیشتر از فوایدش است.

نکته:

 بهتر است که در دوران بارداری استفاده نشود زیرا جنین به اندازه بدن انسان بالغ در برابر مواد غذایی مقاوم نیست و ممکن است صدمات جبران ناپذیری را به جنین وارد کند.
هم‌چنین بهتر است افرادی که مشکلات گوارشی دارند، آن را استفاده نکنند.

طریقه استفاده از گیاه بیهلر

ممکن است شما گیاه بیهلر را برای مصارف عادی استفاده کنید یا بخواهید آن را به ترشی تبدیل کنید و بعد استفاده نمایید. در هر حال باید بتوانید تلخی آن را برطرف نمایید. در ادامه روش تهیه هر دو مورد همراه با روش رفع تلخی آن بیان گردیده است.
 

برای مصرف کردن گیاه بیلهر

اگر می‌خواهید از بیهلر برای استفاده در غذاها استفاده نمایید، مراحل زیر را انجام دهید:

  • ابتدا آن را بشویید، گل و لای برطرف کرده و گیاه را تمیز کنید.
  • آن‌ها را درون یک ظرف بریزید. می‌توانید ساقه و برگ را با هم داخل ظرف قرار دهید یا این‌که آن‌ها را از هم دیگر جدا کنید.
  • پس از جوشاندن، وقتی‌که به‌خوبی نرم شدند؛ آن‌ها را با آب سرد آبکشی کنید تا تلخی‌اش از بین برود.
  • در انتها می‌توانید آن را در فریزر نگه‌داری کنید و در بلندمدت استفاده نمایید یا این‌که در یخچال عادی قرار داده و ظرف یک هفته مصرف کنید.

برای تهیه ترشی گیاه بیهلر

اگر می‌خواهید از بیهلر برای تهیه ترشی استفاده نمایید رعایت همه موارد زیر را توصیه می‌کنیم. موارد زیر را رعایت کنید تا ترشی خوش مزه‌ای داشته باشید که مزه تلخی آن گرفته شده باشد:
  • ابتدا گیاه را پاک کنید و بشویید.
  • به مدت 10 ساعت آن را در آب خیس کنید.
  • بعد از 10 ساعت، آب آن را عوض کنید و مجددا آن را به مدت 10 ساعت در آب نگه‌ دارید.
  • برای گرفتن تلخی آن نیاز است که آب آن را عوض کرده و 12 ساعت دیگر در آب بماند.
  • گیاه بیهلر را آبکشی کنید
  • سپس به مدت 30 دقیقه در سرکه بجوشانید که در نرم شدن آن موثر است.
  • اکنون حرارت را خاموش کنید.
  • پس از خنک شدن آن را در بطری‌های شیشه‌ای قرار دهید و لابه‌لایش ترخون بریزید.
  • مخلوط سرکه و نمک را به شیشه‌ها اضافه کنید تا شیشه‌ها پر شوند و روی گیاه بیهلر کاملا پوشیده شود.
  • در شیشه‌ها را ببندید و به مدت یک ماه در محلی خنک قرار دهید تا ترشی آماده استفاده گردد.

چند نکته درباره تهیه ترشی:

  • در تهیه ترشی بیشتر ساقه گیاه بیهلر به کار می‌رود.
     

  • برای این‌که لایه‌های گیاه از هم جدا نشوند و ظاهرش حفظ شود، می‌توانید آن را با نخ ببندید.
     

  • از آن‌جایی‌که گیاه بیلهر بوی نامطبوعی دارد، بهتر است فرایند تهیه ترشی آن را در محیط باز انجام دهید تا اذیت نشوید. پس از آماده شدن، بوی بد از بین رفته و جای خود را به بوی دل‌انگیزی می‌دهد.

سخن پایانی

بیهلر یک گیاه محلی است که در بعضی از مناطق کشور رشد می‌کند. در حفظ خاک در برابر فرسایش موثر است بنابراین پیشنهاد می‌شود که زیاد آن را برداشت نکنید تا خاک‌های محل زندگی‌تان، دچار فرسایش نشوند.

مزایای متنوعی برای استفاده از گیاه بیهلر بیان شده است اما بعضی از بررسی‌ها نیز مضر بودن آن را ثابت کرده است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که به اندازه از آن استفاده کنید.

طریقه استفاده از بیهلر برای ترشی و غذا در متن بیان گردیده که می‌تواند راهنمای شما برای استفاده درست از بیهلر است.

آیا تجربه استفاده از بیهلر را دارید؟ ترشی آن را استفاده کرده‌اید؟ حاضرید که با وجود معایبی که برای آن بیان کرده‌اند، از خواص آن بگذرید؛ یا بلعکس، حاضرید که خود را از مزایای آن محروم کنید، به خاطر معایبی که برای آن عنوان شده است؟

برای ما بنویسید.

منبع:سایت ستاره