شهرستان اردکان یکی از شهرستانهای استان یزد در مرکز ایران است. شهر اردکان مرکز این شهرستان است. اردکان دارای قناتهای متعددی است. با همه اهمیتی که قنات‌ها در تداوم حیات متعادل و زاینده کویر دارند، امروزه، در اثر ورود و رواج شیوه‌های غیر بومی همچون چاه‌های عمیق در کویر، بیشتر قنات‌ها یا به طور کامل خشک هستند یا در آستانه خشک شدن هستند.


جاذبه‌های گردشگری اردکان

اردکان نیز به مانند دیگر شهر‌های استان یزد، مملو از مسجد، خانه‌های تاریخی، بافت سنتی و مذهبی است و بیشترین جاذبه‌های تاریخی آن مربوط به این نوع معماری است.


۱. مسجد زردک اردکان

مسجد زردک قدیمی ترین مسجد تاریخی در شهرستان اردکان است که قدمت آن به دوره پنجم هجری قمری بر می گردد و این مسجد از نظر معماری بسیار ارزشمند و زیباست. مسجد زردک به «گنج گلین» معروف است، چرا که در طول قرن ها در برابر حوادث طبیعی مقاومت کرده و گنبد گلین آن آسیبی ندیده است. این گنبد زیبا، بر روی چهار ستون استوار است و در دو طرف محراب ۷ لایه گچ دیده می شود که نشان از قدمت مسجد دارد.
 
حیاط مسجد قدیمی زردک، در حد فاصل ایوان و شبستان قرار دارد و برای نماسازی دیواره های حیاط از یک نوع ساروج (ساخته شده از ماسه نرم، آهک و رنگ رناس) استفاده شده است. در ضلع شرقی مسجد دالانی به طول ۹ متر و عرض ۳ متر وجود دارد که به «خانقاه» معروف است و این محل برای مسافرانی بوده که از اردکان عبور می کردند و در وقف نامه جامع الخیرات آمده« هر مسافر اجازه داشت که به مدت سه روز در آن بیتوته کند و خادم مسجد از موقوفات مربوط او را پذیرایی کند».


۲. خانه تاریخی سنایی اردکان

خانه قاجاری سنایی که دارای معماری ویژه کویری است در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. این بنا در محله چرخاب اردکان قرار دارد و از اولین محله های این شهرستان محسوب می شود. محله چرخاب دارای بافت متراکم و معابر باریک با ارتفاع زیاد است که به منظور هدایت مسیر باد و سایه اندازی شکل گرفته است. وجه تسمیه این بنا از نام حاج عباس سنایی، بانی و صاحب آن بوده است که در زمان قاجار از تجار بزرگ روغن و کنجد در اردکان بوده است.
 
از خصوصیات این بنا می توان به دو حیاط بیرونی و اندرونی و نیز یک طویله مجزا به همراه تزئینات چوبی، تناسبات و روابط فضایی ویژه این بنا اشاره نمود که با تکرار طاقچه ها در دو طبقه به شکل قطاربندی به دور دیوار اطاق، سه بادگیر، دو اطاق در طرفین تالار، پنج دری، دو و سه دری، مطبخ و پایاب زیبایی خاصی به بنا بخشیده است.
 
لازم به ذکر است در جبهه جنوب غربی اطاقی است با سقف طاق و تویزه ای که به احتمال انبار بوده است.در تالار دو قاب چوبی مستطیل شکل تزئینی از نقوش هندسی در بالای در ورودی نصب است و بخش بیرونی خانه دارای یک حیاط کوچک مربع شکل است که در ضلع جنوبی آن زیرزمین،تالار و دو بادگیر یک طرفه دیده می شود. این بنا تا کنون در چند قسمت مورد مرمت قرار گرفته است.


۳. آتشکده پیر سبز چک چک

چک چک یا زیارتگاه پیر سبز، یکی از مهمترین زیارتگاه های زرتشتیان جهان است که در ۴۳ کیلومتری شرق اردکان در استان یزد واقع شده است. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه های متعددی دارند و نزد ایشان ارزش آن ها با هم برابری می کند اما به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه، زیارتگاه چک چک از معروفیت بیشتری برخوردار بوده و هرساله میزبان هزاران نفر از مردم کشورمان و سایر نقاط جهان است.
 
برای ورود به زیارتگاه، به نشانه احترام، باید کفش ها را از پا درآورد و کلاه بر سر نهاد. قبل از ورود به زیارتگاه تابلوهایی وجود دارد که نشان می دهد برای ورود به زیارتگاه باید پاک بود، همانطور که در دین اسلام نیز ورود بانوانی که دارای شرایط خاص هستند به مساجد ممنوع است، در این مکان نیز نکات فوق باید رعایت گردد. در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می ریزد و احتمال نام گذاری این محل نیز شاید از همین رو باشد. چند شعله شمع بطور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد. همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش محوطه کوچک زیارتگاه است.
 
سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف هایی برای جمع آوری آب گذاشته اند که بخشی از آن جهت تبرک به زائرین اهدا می شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می رسد. همه ساله در ۲۷ خرداد ماه زرتشتیان از سراسر جهان در این مکان گرد هم می آیند و به دعا و نیایش می پردازند. هرچند که در میان عموم شهرت یافته که این مراسم حج زرتشتیان است اما به واقعیت نزدیک نیست.
 
در مجموعه چک چک ساختمان های متعددی مشاهده می گردد. از آنجا که مجموعه چک چک با شهر اردکان فاصله زیادی دارد، این ساختمان ها جهت اسکان و پذیرایی از زائران ساخته و استفاده می شوند. ساخت و نگهداری مجموعه چک چک توسط زرتشتیان داخل و خارج از کشور تامین گردیده و می گردد.


۴. مسجد جامع اردکان

مسجد جامع اردکان در بازار شهر و در محله ای قدیمی قرار دارد و مربوط به قرن دهم است. مسجد از حیث کاشیکاری و گچبری و تزئینات فاقد ویژگی خاصی است و فقط در بزرگ ورودی آن چوبکاری است. روی دماغه سمت چپ در، هشت قطعه فلزی «الله ، محمد» به خط کوفی کنده کاری شده است.


۵. خانه آیت الله خاتمی

تاریخ بنای این خانه ساده و قدیمی به دورۀ قاجار برمی گردد. از درهای اتاق سه دری باغچه کوچک و حوض باصفا را می بینی داخل حیاط برو خانه سه جبهه ای است در سمت راستت سه اتاق کوچک وجود دارد. اتاقهایی که درهای چوبی دولنگه، آنها با شیشه های رنگی و سردر هلالی دیدت را می رباید. در روبروی اتاق سه دری زمستانی اتاق سه دری تابستانی وجود دارد که از پس صفه ورودی آن فضای شبهای تابستان و شب نشینی ها و قصه های پدر و مثنوی و حافظ خوانی را بیادت می آورد.
 
آن سوی صفه دهلیزی است که به مطبخ می رسد کمی در فضای مطبخ که باشی بوی (تنورک) نان محلی شهر و غذایی که در دیگ سنگی بار گذاشته شده و بوی دود و گرمای آتش را برای راحتی فرزندان و همسرش تحمل می کند.بازاریست کوچک ولی باصفا و زیبا، بازاری به نام زرین، بازاری که به کمک نمایندگی میراث فرهنگی و سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اردکان مرمت شده، کوچک است ولی در گذشته بزرگترین چهارسوق جنوب کشور را داشته است.


۶. زیارتگاه پیر هریشت

مانند پیروان دیگر ادیان الهی، زرتشتیان نیز دارای نیایشگاه‌هایی هستند که برای راز و نیاز و برگزاری مراسم خاص به آنها مراجعه می‌کنند. از جمله معابدی که مربوط به پیروان این دین است، می‌توان به زیارتگاه پیر هریشت یزد اشاره کرد. این آتشکده که یکی از نیایشگاه‌های زرتشتیان است، به گفته‌ی مردمان این آیین مربوط به یکی از ندیمگان دختر یزدگرد سوم ساسانی به نام مروارید (در برخی روایات گوهربانو) است. 




منبع: سایت ستاره