گلوگاه در شرقی‌ترین نقطه استان مازندران و در جنوب شرقی دریای خزر و شمال خط الراس شمالی‌ترین رشته کوه البرز و در شرق شهرستان بهشهر و غرب استان گلستان واقع شده و مساحت آن با اراضی زراعتی، جنگل، مرتع، بایر و دایر حدود ۶۵ کیلومتر مربع است. اکثر اهالی گلوگاه ترک زبان هستند. آنها جزء ایل و طایفه عمرانلو اند و عمده کمی از اهالی این شهر هم به طایفه‌ای به نام کلبادی ها و عده‌ای دیگر به طایفه گلو (Golo) می‌رسند. به جز این‌ها بقیه اهالی گلوگاه مهاجرند و از جاهای دیگر به این منطقه آمده‌اند. بهترین زمان برای مسافرت و دیدن جاذبه های گردشگری گلوگاه فصل بهار و تابستان می‌باشد.


۱. روستای مهدیرجه

روستای مهدیرجه از توابع شهرستان گلوگاه استان مازندران می‌باشد. مهدیرجه در ۱۰ کیلومتری شرقی شهرستان بهشهر و ۱۸ کیلومتری غربی شهرستان گلوگاه واقع شده است. از مناظر دیدنی این روستا می‌توان به جنگل زیبا، رودخانه، پارک جنگلی خربزه چشمه با امکانات استخر شنا و امکانات اقامتی در دل جنگل مهدیرجه وچشم اندازهای زیبا و امکان گلایدر سواری و...اشاره نمود همچنین از این روستا می‌توانیدبه تماشای مناظرزیبای جزیره میانکاله ودریای خزر، خلیج گرگان وشهرستان بهشهر بپردازید که از لحاظ منظره بسیار زیباست. این روستا از طبیعت و مناظر بسیار زیبایی برخوردار است. از تاریخ دقیق استقرار اطلاعی در دست نیست ولی حدوداً ۲۵۰ سال در این منطقه سکونت دارند.


۲. تپه تاریخی گراودین

در شمال غربی گلوگاه تپه تاریخی گراودین، وجود جر یا خندق کلباد در شرق گلوگاه به فاصله تقریبی ۲ کیلومتر اهمیت این محل را ثابت می کند و در جنوب آن بقایای جاده شاه عباسی قرار گرفته است که از مسیر جنگل های سرسبز، چشمه ها، آبشارها و آبهای معدنی قابل توجه و دیدنی به کوه های شرشری محدود می شود و از نظر تاریخی و باستان شناسی اهمیتی ویژه دارد.

تپه تاریخی گراودین، یکی از جاذبه های گردشگری گلوگاه، از نظر تاریخی هم سرنوشت ۲ سلسله از سلسله های تاریخی ایران در این منطقه رقم خورده است. اولی با شکست محمدحسن قاجار در سال ۱۱۷۱ هجری قمری در نزدیکی گراودین تپه به دست کریم خان زند که بعد از آن دولت مستقل زندیه تاسیس شد و دومی بعد از فوت کریم خان و اتحاد خاندان آقامحمدخان قاجار با یکدیگر که باعث شدبر سر تا سر مازندران، گیلان، آذربایجان و قفقاز استیلا یابند. بنابراین دست زندیه ابتدا از مازندران و سپس سراسر ایران کوتاه و سلسله زندیه منقرض شد و مقدمات تاسیس رسمی سلسله قاجاریه در سال ۱۱۹۹ هجری قمری در پای تپه گراودین فراهم آمد.


۳. توسکا چشمه گلوگاه

توسکا چشمه در منطقه بالادست شهرستان گلوگاه، یکی از جاذبه های گردشگری مهم این شهرستان است. این چشمه دارای آب زلال و گواراست. وجود درختان زیبای توسکا دلیل وجه تسمیه این منطقه می‌باشد. در طول ایام بهار و تابستان ای منطقه ماهانه پذیرای ۱۵ هزار مسافر از داخل و خارج استان است. این منطقه دیدنی که به دلیل قدمت چشمه ، وجود یخچال‌های طبیعی و خنک بودن منطقه و داشتن دمای صفر درجه سانتیگراد در ماه‌های گرم سال توجه گردشگران زیادی را از استان‌های گلستان و خراسان‌های شمالی، رضوی و جنوبی به خود جلب کرده است.

چشمه اوان، چشم‌انداز دیدنی روستای نیالا، باریکلا، چشمه محمد بهی و آبخوره به عنوان دیگر نقاط دیدنی و کوهستانی شهرستان گلوگاه است. در پایین دست گلوگاه نیز دریای آرام گلوگاه و منطقه جرکلباد با پیشینه هزار سال از نقاطی است که گردشگران به این شهرستان از آن دیدن می‌کنند.


۴. روستای آغوز دره

آغوز دره در ۵۰ کیلومتری شهرستان گلوگاه قرار دارد. آغوز دره از شمال به جنگل های زیبای انزان شهرستان بندر گز از سمت جنوب به رودخانه نکارود و روستای اندرات و ازسمت شرق به روستای چین پاچ و از سمت غرب به روستای وزوار محدود می باشد. وجه تسمیه این روستا از آنجا سرچشمه می گیرد که بدلیل وجود درختان گردو یا آغوز فراوان و بزرگ در حاشیه دره ای که مشرف بر روستاست این محل را آغوز دره نام نهادند شغل اصلی مردم آغوز دره دامداری و کشاورزی و تا حدودی باغداری و قالی بافی است.

آغوز دره از امکانات مناسبی مانند امکاناتی همچون آب، برق، مدرسه نوساز ۶ کلاسه، خانه بهداشت، مرکز مخابرات و جاده آسفالته برخوردار است. آغوز دره دارای یک مکان تفریحی و تاریخی زیبا بنام شمشیر بر می باشد که بسیار جذاب و شگفت انگیز است.


۵. روستای نیالا

نیالا، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان گلوگاه در استان مازندران است. گورستان نیالا از آثار ثبت شده‌ی ملی ایران در این روستا قرار دارد. قبرستان نیالا مربوط به سدهٔ ۱۰ و ۱۱ ه. ق. است و در شهرستان گلوگاه، بخش مرکزی، دهستان توسکا چشمه، روستای نیالا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۴۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

روستای زیبای نیالا اولین روستا در مسیر جاده هزارجریب شهرستان بهشهر از سمت شهرستان گلوگاه می باشد. دهستانی از بخش یانه سر شهرستان بهشهر است. در ۲۴ هزارگزی جنوب شرقی بهشهر کنار رودخانه نکا، در منطقه کوهستانی معتدل هوای مرطوبی واقع است و ۴۲۰ تن سکنه دارد. آبش از چشمه و رودخانه نکا، محصولش برنج و غلات و لبنیات و ارزن و شغل مردمش زراعت و مختصر گله داری و کرباس بافی است.




منبع: سایت ستاره