لکنت زبان می‌تواند به‌صورت موقتی بروز کند و سپس ناپدید شود. همچنین لکنت ممکن است به‌مدت چند هفته یا چندین سال طول بکشد. اغلب کودکان خودشان و بدون کمک تخصصی بر لکنت‌شان غلبه می‌کنند. اما برای برخی دیگر، لکنت ممکن است به وضعیتی دائمی تبدیل شود. وضعیتی که در مدرسه و در عملکرد بزرگ‌سالی آنها اختلال ایجاد خواهد کرد.


لکنت زبان چیست؟

لکنت زبان یا ناروانی گفتار، اختلالی است در الگوی معمول سخن گفتن. لکنت انواع متفاوتی دارد. در یکی از انواع آن، فردِ دچار لکنت ممکن است یک صدا یا هجا را، به‌ویژه در ابتدای کلمه، تکرار کند. مانند: «ما- ما- مار». لکنت می‌تواند خود را به‌شکل ممتدکردن یک صدا مانند «سسسسسیر» نشان بدهد. گاهی لکنت زبان موجب قطع سخن یا از‌قلم‌افتادن یک صدا می‌شود. همچنین گاهی لکنت خود را با تکرار وقفه در میان سخن با صداهایی مانند: «آ…» یا «ام…» نشان می‌دهد.

هر کس در هر سنی ممکن است دچار لکنت زبان شود. اما بیشترین شیوع لکنت در میان کودکانی است که درحال یادگیری جمله‌سازی با کمک کلمه‌ها هستند. در‌این‌میان، پسرها بیشتر از دخترها دچار لکنت می‌شوند. ناروانیِ گفتاریِ معمول اغلب بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی آغاز می‌شود و احتمال دارد تا ۵ سالگی کودک بروز و افول داشته باشد.

درمورد یک نفر از هر پنج کودک، شدت ناروانی گفتار در یک زمان به‌اندازه‌ای می‌رسد که موجب نگرانی پدرومادر خواهد شد. از هر ۲۰ کودک یکی دچار لکنت طولانی‌تر از ۶ ماه می‌شود. اینکه لکنت یک کودک در این لحظه شدت دارد و یا اینکه بیشتر از شش ماه طول کشیده است، الزاما به این معنی نیست که لکنت در تمام عمر برای او مشکل‌ساز خواهد بود. اگر در برخورد با لکنت بدانید به‌دنبال چه مواردی باشید و چگونه به لکنت فرزندتان پاسخ بدهید، مانعی قابل‌توجه بر سر شدت‌یافتن یا دوام آن خواهید بود.




آیا بین لکنت عادی و لکنتی که اختلال به‌حساب می‌آید تفاوتی وجود دارد؟

همیشه این امکان نیست که بتوان مشخص کرد آیا لکنت کودک شدت می‌یابد و به سال‌های مدرسه تسری پیدا می‌کند یا خیر. اما علامت‌هایی وجود دارند که خبر از لکنت زبانی می‌دهند که عادی نیست:

-ممکن است در عضلات صورت کودک شاهد تنش و تقلا باشید؛

-ممکن است صدای کودک حین تکرارها اوج بگیرد (تن صدا بالا برود)؛

-در موارد جدی‌تر لکنت زبان، ممکن است کودک برای حرف زدن، تلاش و تنش قابل‌ملاحظه‌ای از خود نشان بدهد؛

-در موارد شدیدتر کودک اغلب با تغییر کلمات یا استفاده از صداهای اضافی برای آغاز صحبت، سعی می‌کند از دچار شدن به لکنت خودداری کند. همچنین این کودکان گاهی سعی می‌کند از موقعیت‌هایی که باید در آنها صحبت کرد اجتناب کنند.


دلیل لکنت زبان چیست؟

متخصصان چهار عامل را برای لکنت برشمرده‌اند:

۱. سابقه‌ی فامیلی لکنت زبان
درمورد ژنتیکی بودن لکنت زبان اختلاف‌نظرهایی وجود دارد، زیرا ژن‌های خاصی مرتبط با آن شناسایی نشده است. اما نزدیک به ٪۶۰ افرادی که لکنت دارند، خویشاوندان‌شان نیز دچار لکنت زبان بوده‌اند یا هستند.

۲. رشد کودک
کودکانی که درگیر دیگر مشکلات زبان یا گفتار هستند، بیشتر از سایر کودکان به لکنت دچار می‌شوند.

۳. فیزیولوژی اعصاب
در برخی کودکان دچار لکنت، برخلاف کودکان فاقد لکنت، زبان در نواحی متفاوتی از مغز پردازش می‌شود. این مسئله علاوه‌بر‌این می‌تواند در برهم‌کنش بین مغز و ماهیچه‌هایی که حرف زدن را کنترل می‌کنند تداخل ایجاد کند.

۴. پویایی خانواده
لکنت برخی از کودکان به انتظارات بالای خانواده و سبک زندگی پرشتاب نسبت داده می‌شود.

پیش از این، باور عمومی بر این بوده است که لکنت حاصل شوک روانی یا جسمانی است. اگرچه، نمونه‌هایی از بروز لکنت در پی شوک‌های این‌چنینی وجود دارد، آنها اغلب نادر هستند و معمولا مرتبط به شوک‌های جسمانی یا بیماری‌های سنین بالاترند. شواهد اندکی در تأیید این نظر وجود دارد که کودکان در اثر آشوب‌های عاطفی دچار لکنت می‌شوند.


درمان لکنت زبان کودک

درمان قطعی برای لکنت وجود ندارد. در درمان لکنت زبان کودک هیچ دارویی تأیید نشده است. گاهی گفتاردرمانگر مستقیما با کودک کار می‌کند تا هم تکنیک‌های رفتاری فردی کودک را توسعه بدهد، هم به کودک یاد بدهد بدون لکنت حرف بزند. درمان واقعی براساس شرایط خاص هر کودک متفاوت خواهد بود.


در مواجهه با لکنت چه وقت باید از متخصص کمک گرفت؟

اگر نگران جریان طبیعی رشد کودک‌تان هستید، از پزشک کمک بگیرید. این توصیه درمورد لکنت زبان هم صدق می‌کند. پزشک می‌تواند شما را به متخصصی به‌نام گفتار درمانگر ارجاع بدهد. گفتاردرمانگران می‌توانند کودک شما را ارزیابی و مشخص کنند که آیا لکنت او مشکلی ادامه‌دار است یا نه. در بیشتر موارد لکنت زبان کودکان، درمان در وهله‌ی نخست روی تمرین و کار با والدین برای توسعه‌ی تکنیک‌هایی است که به کودک کمک کند تا با لکنت خود کنار بیاید و از آن فراتر برود.

برای کودکانی که لکنت زبان جدی دارند، ارزیابی و مداخله‌ی زودهنگام بسیار مفید است. علائمی که نشان می‌دهد کودک باید برای ارزیابی نزد متخصص برده شود، عبارت‌اند از:

-وقتی لکنت شدیدتر و به‌دفعات بیشتر رخ می‌دهد؛

-وقتی لکنت با حرکات خاص بدن یا صورت همراه است؛

-وقتی صحبت کردن به‌شکل مشخصی سخت و تصنعی است؛

-وقتی کودک از موقعیت‌هایی که مستلزم حرف زدن است اجتناب می‌کند؛

-تنش در صدا که نتیجه‌ی اوج گرفتن تُن صدا هنگام صحبت کردن است؛

-وقتی لکنت پس از ۵ سالگی کودک همچنان ادامه پیدا می‌کند.


والدین برای لکنت زبان کودک چه کاری می‌توانند انجام بدهند؟

کارهای زیادی هست که والدین و سایر اعضای خانواده می‌توانند برای کمک به کودک انجام دهند تا او از این مشکل گفتاری عبور کند:

-فرصت‌های حرف زدن را برای او فراهم کنید؛ فرصت‌هایی همراه با آرامش، سرگرم‌کننده و لذت‌بخش.

-بدون اینکه درگیر تلویزیون یا سایر مداخله‌گرها باشید، برای شرکت دادن فرزندتان در گفت‌وگو‌ها وقت صرف کنید. برای مثال، می‌توانید عادت شرکت کردن در صحبت‌های سر میز شام را به‌صورت روزانه در او ایجاد کنید.

-از حرف زدن کودک‌تان انتقاد نکنید و بر درست یا دقیق حرف زدنش اصرار نورزید.

-وقتی لکنت به یک مشکل تبدیل شده است، کودک را برای برقراری ارتباط کلامی یا سرگرم کردن دیگران با استفاده از کلام تحت فشار قرار ندهید. فعالیت‌هایی را پیشنهاد بدهید که تبادلات کلامی کمتری را می‌طلبند.

-با حضور ذهن به آنچه کودک می‌گوید گوش بدهید، ارتباط چشمی معمول برقرار کنید، بدون نشان دادن علامتی از بی‌صبری یا ناامیدی.

-در مواجهه با لکنت کودک واکنش منفی نشان ندهید، یا اینکه گفتارش را تصحیح و جمله‌اش را کامل نکنید. این مهم است که کودک متوجه شود آدم‌ها می‌توانند حتی وقتی لکنت دارند، به‌شکل مؤثری ارتباط برقرار کنند.

-اگرچه، عباراتی مانند «یه نفس بکش بعد» یا «شمرده‌تر بگو» برای کمک به کودک گفته می‌شوند. اما درحقیقت کودک را نسبت به لکنت خود گوش‌به‌زنگ‌تر می‌کند، پس نباید از این توصیه‌ها استفاده کرد.

-الگویی از حرف زدن آرام و شمرده باشید تا به کود‌تان کمک کنید سرعت حرف زدنش را کم کند.

-از حرف زدن راجع‌به لکنت با فرزندتان هراسان نباشید. اگر سؤالی می‌کند یا نگرانی‌ خود را بروز می‌دهد، به حرفش گوش کنید. به او جوابی بدهید که بیاموزد ایجاد خلل در گفتار طبیعی است و همه‌ی آدم‌ها کم و زیاد آن را تجربه می‌کنند.


منبع: سایت چطور