پرخاشگری در دخترها کمتر از پسرهاست. پرخاشگری در آقایان بیشتر فیزیکی و در خانم‌ها بیشتر کلامی است. روان شناسان، از دیدگاه های متفاوتی پرخاشگری را مورد بررسی قرار می دهند. مثلا برخی آنرا یک رفتار غریزی می دانند، برخی پرخاشگری را ناشی از غریزه ی جنگیدن می دانند، برخی دیگر، ناکامی و نرسیدن به هدف را عامل بروز پرخاشگری معرفی می کنند، دیگر روان شناسان، پرخاشگری را ناشی از یادگیری مشاهده ای می دانند ؛ یعنی افراد پرخاشگری را از راه مشاهده کردن می آموزند.
 اگر فعالیت کودک بیش از حد باشد و در پیاده روی و بازی زیاده روی کرده باشد، با کوچکترین بهانه ها به مرحله فروپاشی می رسد و پرخاشگری خواهد کرد. اعتدال در فعالیت های جسمی برای کودک مطلوب است. درک موقعیت فرزند در این حالت، کمک فراوانی به آرامش خانه خواهد کرد.
پرخاشگری، رفتار خصمانه‌ای است که در قالب کتک زدن، لگد زدن، دعوا کردن، آزار دادن، داد و فریاد و از بین بردن وسایل دیگری جلوه می کند. گریه کردن و اخم کردن، پرخاشگری محسوب نمی شود. در این قسمت، دلایل بروز پرخاشگری و برخورد صحیح با آن را در کودکان بالای ۳ سال مورد بررسی قرار می دهیم. دلایل پرخاشگری می تواند موارد زیر باشد:
 

محیط

محیط خانه، مدرسه و محله می تواند کودک شما را پرخاشگر کند. با توجه به نقش الگویی پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده، نزدیکان، معلمان و همسالان برای کودک، اگر یکی از نامبردگان پرخاشگر باشد، این رفتار به او نیز منتقل خواهد شد. دلیل تاثیر جدی الگوها بر پرخاشگری کودکان، این است که وقتی با برادر یا خواهر کوچکتر از خود پرخاشگری می کند، رفتار و گفتارش تا حد فراوانی شبیه الگو است. اصلاح محیط به طور قطع در اصلاح رفتار کودک اثر خواهد گذاشت.
 

گرسنگی

با توجه به افزایش اسید معده هنگام گرسنگی و تاثیر آن بر اعصاب، پرخاشگری دور از انتظار نیست؛ پس توصیه می شود در این حالت، با تذکر و نصیحت و تقاضاهای بی مورد، زمینه های فرو پاشی کودک را فراهم نسازید. هرگاه زمان غذای کودک بگذرد، پرخاشگر می شود و در موارد بسیاری گرسنگی خود را به مادر نمی گوید. به مادران عزیز توصیه میکنیم به ویژه در مهمانی ها و زمانی که مهمان دارند، از غذای کودک خود غافل نشوند.
 

خستگی

فرزند شما امروز، از صبح زود، فعالیت بدنی و فیزیکی بسیاری داشته و بسیار بازی کرده است. طبیعی است که این خستگی، زمینه های پرخاشگری او را فراهم آورد و با کوچک ترین جرقه، از هم بپاشد. اگر فعالیت کودک بیش از حد باشد و در پیاده روی و بازی زیاده روی کرده باشد، با کوچکترین بهانه ها به مرحله فروپاشی می رسد و پرخاشگری خواهد کرد. اعتدال در فعالیت های جسمی برای کودک مطلوب است. درک موقعیت فرزند در این حالت، کمک فراوانی به آرامش خانه خواهد کرد.
 

بی خوابی

طبیعی است هرگاه زمان خواب کودک به تاخیر افتد، پرخاشگر می شود. این مشکل بیشتر در مهمانی ها و زمانی که پدر ومادر مشغول پذیرایی از مهمانها هستند، پیش می آید.
 

بیماری

یکی دیگر از عوامل پرخاشگری کودک، بیماری (تب) است. در این حالت باید با او مدارا کرد. گاهی هم امکان دارد در بدنشان انگل وجود داشته باشد. برخی انگلها روی اعصاب کودک اثر می گذارند. در این صورت باید به پزشک مراجعه کرد و با آزمایش خون از وجود احتمالی آن مطلع شد.
 

در تنگنا قرار دادن کودک

کودکان در این سنین، دوست داشتنی اند؛ به همین جهت، نزدیکان و دوستان خانواده، به رغم میل کودکان، آنان را در آغوش می گیرند؛ می فشارند و می بوسند. با این گونه اعمال، کودک در تنگنا قرار می گیرد؛ به ویژه اگر فردی او را به زور بگیرد و با لبهای خیس ببوسد. بزرگسالانی که می خواهند با کودکان ارتباط بر قرار کنند، به هیچ وجه نباید از زور استفاده کنند. نرمی، آغاز ارتباط با بازی، شعر، قصه و... می تواند زمینه ی ارتباط عاطفی بعدی را فراهم سازد.
 

ناکامی

یکی دیگر از علل پرخاشگری کودکان، ناکامی است. کودک شما مشکلی دارد و نمی تواند آن را حل کند. گاهی این مشکل مربوط به خانه و گاهی مربوط به مدرسه است. توصیه میکنم در این وضعیت، با آگاهی از مشکلات او، در حل مشکل یاری اش کنید.
 

تمسخر کودک

هیچ گاه کودک خود را به سبب سخنان کودکانه با انتظارات بچه گانه اش تمسخر نکنید. در موارد بسیاری، سخن یا خواسته او از دید شما بی ارزش و غیر قابل توجه است؛ اما از دید او بسیار اهمیت دارد و تمسخر کودک، او را پرخاشگر می کند.
 

جلب توجه

در مواردی، پرخاشگری کودکان برای جلب توجه است؛ چون احساس کرده که هرگاه پرخاشگری می کند، تمام نظرها به او جلب می شود و پدر ومادر، خواهر و برادر بزرگتر و دیگر نزدیکان او را نصیحت می کنند. در این حالت، هنگام پرخاشگری کودک، به او بی توجهی کنید و حساسیت نشان ندهید؛ اما در مواقع عادی، توجه بیشتری به او داشته باشید و وقت افزون تری را برایش صرف کنید تا از نظر عاطفی ارضاء شود و مجبور نشود برای جلب توجه دیگران، از رفتارهای پرخاشگرانه استفاده کند.
 
وقتی کودک شما، خواسته ای دارد، به خواسته او توجه کنید. در صورت بی توجهی (به ویژه در حضور دیگران)، ممکن است با کتک وداد و فریاد، نظر شما را به خود جلب کند. برخی والدین، هنگام صحبت با دوستان و نزدیکان، از پاسخگویی به کودک خود غافل می شوند.
 
منبع: روانشناسی کودک، بتول جعفری گلستان، چاپ دوم، نوید حکمت، قم 1396