فرمول پیروزی در مقابل فشار اقتصادی غرب و آمریکا(بخش اول)

یکی از موضوعات و مسائلی که جامعه اسلامی ایران از ابتدای انقلاب شکوهمند خود با آن دست به گریبان بوده است موضوع فشار اقتصادی است. جهان سرمایه داری و استکباری از همان ابتدای شکل گیری انقلاب اسلامی با تمام توان و نیروی خود سعی کرده اند مشکلات فراوان اقتصادی را برای ایرانیان به وجود آورند، ولی جامعه ایران اسلامی باید به کمک فرمولی برگرفته از باورهای دینی و اسلامی به مقابله و واکنش صحیح در برابر این فشار ها ایستادگی و مقاومت نمایند، و کاستی و کمبودها و تهدیدها  را به فرصت تبدیل کنند.

محققان و اندیشمندان اقتصاد اسلامی بر این باورند که مشکلات اقتصادی را می توان از دو منظر مورد بررسی و تأمل قرار داد:

1-نگاه جاهلانه و بدبینانه: یکی از بدبینانه ترین نگاه ها به موضوع مشکلات اقتصادی گویای این است که تمام مشکلات و نقایص موجود در کشور اسلامی حاصل ایستادگی، مقاومت، استکبار ستیزی و عدم تسلیم و پیوستن به اقتصاد جهانی و به نوعی تسلیم نشدن در برابر اقتصاد سرمایه داری جهان است، این دسته افراد بر این باورند که اگر ما در برابر آمریکا و غرب کوتاه می آمدیم و تسلیم خواسته های آنها می شدیم و از آمان های انقلاب عقب نشینی می کردیم هیچ گاه این چنین مشکلاتی نداشتیم.

2-نگاه عاقلانه و واقع بینانه: تجربه های عینی نشان می دهد، بسیاری از کشورهای منفعل دنیا که در برابر ابرقدرت های دنیا موضع منعلانه دارند، هیچ گاه آن دوستی و تکیه و اعتماد ابرقدرت های دنیا موجب نشاط و پویایی و قدرت آنها نشده است، بسیاری از این کشورهای وابسته، اقتصاد بسیار شکننده و در معرض خطری دارند که با کمترین اشاره صاحبان قدرت و ثروت در مشکلات پیچیده اقتصادی گرفتار می شوند، خدای متعال پیش تر خطر این تکیه و اعتماد به سران استکبار را این چنین برحذر داشته است: «وَ لا تَرْکَنُوا إِلَى الَّذینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِیاءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ؛[1]و بر ظالمان تکیه ننمایید، که موجب مى ‏شود آتش شما را فرا گیرد؛ و در آن حال، هیچ ولىّ و سرپرستى جز خدا نخواهید داشت؛ و یارى نمى ‏شوید!» 
اصولاً راه و رسم همه حکومت هاى جبار و فاسد این است که براى ادامه خودکامگى باید مردم را در سطح پائینى از فکر و اندیشه نگهدارند، و با انواع وسایل آنها را تحقیر کنند، ابداع انواع مدهاى مسخره، به استخفاف عقول ملتها مى ‏پردازند، تا در بی خبرى کامل فرو روند و از آنها اطاعت کنند،
سؤالی که در خصوص این آیه شریف مطرح می شود این است که در چه زمینه ای نباید به ظالمان تکیه کرد، مفسران بر این باورند که قدر متیقن در ظلم ها و ستمگری ها نباید تکیه کرد، البته آیه تنها به این موضع اختصاص نداشته از این رو این اتکاء و اعتماد در آنچه مایه ضعف و ناتوانى جامعه اسلامى و از دست دادن استقلال و خودکفایى و تبدیل شدن به یک عضو وابسته و ناتوان مى‏گردد باید از میان برود که این گونه رکون ها جز شکست و ناکامى و ضعف جوامع اسلامى، نتیجه ‏اى نخواهد داشت.[2]

 بسیاری از کشورهای صاحب قدرت و ثروت روزگاری از این چنین قدرت و ثروتی برخوردار نبودند، آنها نیز سعی کردند با اهرم خودباوری قدرت درونی پیدا کنند و از وابستگی های خود کاهش دهند، این در حالی است که همین صاحبان قدرت و ثروت بعد از پیشرفت و صنعتی شدن، با تبلیغات مسموم این چنین القاء می کنند که کشورهای جهان سوم از نو آوری، استعداد، و نبوغ فکری و علمی بی بهره هستند و نمی توانند، قله های پیشرفت را فتح نمایند، آنها این چنین تبلیغ می کنند که کشورهای جهان سوم همواره باید منتظر کشفیات، نظریات و اختراعات کشورهای صنعتی و پیشرفته باشند.[3] این رویکرد مستکبرانه ریشه در فرهنگ فرعونیان دارد که خدای متعال در خصوص آن این چنین پرده بر می دارد:«فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطاعُوهُ إِنَّهُمْ کانُوا قَوْماً فاسِقین‏؛[4](فرعون) قوم خود را سبک شمرد، در نتیجه از او اطاعت کردند؛ آنان قومى فاسق بودند!»

اصولاً راه و رسم همه حکومت هاى جبار و فاسد این است که براى ادامه خودکامگى باید مردم را در سطح پائینى از فکر و اندیشه نگهدارند، و با انواع وسایل آنها را تحقیر کنند، ابداع انواع مدهاى مسخره، به استخفاف عقول ملتها مى ‏پردازند، تا در بی خبرى کامل فرو روند و از آنها اطاعت کنند، به همین دلیل دانشمندان و متعهدان دینى که خط فکرى و مکتبى انبیاء را تداوم مى ‏بخشند وظیفه سنگین در مبارزه با برنامه استخفاف عقول بر عهده دارند که از مهمترین وظائف آنها است.[5] در واقع یکی از راهکارهای قرآنی مبارزه با فشار اقتصادی ابرقدرهای جهان فعالیت فرهنگی برای درمان مشکل ذهنی و فکری ما نمی توانیم است.

یکی از مهمترین و اساسی ترین مشکلات کشورهای در حال توسعه و یا کشورهای جهان سوم فقدان مدیریت جهادی و کارآمد است، سوء مدیریت کلان موجب می شود به طور ناخواسته فشار فراوانی به دهک های ضعیف جامعه وارد شود، سوء مدیریت نه تنها دهک های ضعیف جامعه را با مشکل و عدم قدرت خرید مواجه می کند بلکه قشر توانا و کارآمد جامعه را نیز با رکود و هزینه های اضافی مواجه می کنند، موضوع مهمی که آحاد جامعه با انتخاب های مستقیم خود نقش مهمی در تشکیل دولت ها و نمایندگان مجلس، برعهده دارند، از این رو خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتی‏ جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیاما؛[6] اموال خود را، که خداوند وسیله قوام زندگى شما قرار داده، به دست سفیهان نسپارید.»، به طور قطع و یقین برای مبارزه اثر بخش و بلند مدت باید به جای چشم دوختن به ابرقدرهای جهانی در صنایع دانش بنیان و محصول های های‌تک قدم برداریم.

گاهی اوقات فشار اقتصادی نه از ناحیه فشار خارجی، بلکه حاصل و نتیجه فقدان برنامه صحیح برای رونق و پیشرفت است، اگر یک شخص، یا گروه در سطح کلان جامعه ای برنامه صحیح برای مقابله با تحریم ها و فشار های اقتصادی داشته باشند، به سادگی می توانند در عرصه جنگ اقتصادی برنامه ای عملیاتی و کاربردی را تهیه نمایند و جامعه را متناسب با ظرفیت و توانایی داخلی توانمند سازند، به عبارتی بی برنامگی یا برنامه ریزی غلط و غیر تخصصی، تأثیر مستقیمی در پیدایش و گسترش فقر و نداری در جامعه دارد، آموزه های قرآنی در راستای تقویت اقتصاد مقاومتی برنامه های متقن و ارزشمندی را در پیش روی متولیان اجرایی کشور قرار می دهد برنامه های همچون عدم اتکاء و تکیه بر ابرقدرت های جهانی، عدم گام برداشتن در جهت تقویت و توانمند سازی جامعه استکباری، ...« ِ وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً؛[7] و خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلّطى نداده است.»

پی نوشت ها:
[1]. هود آیه 113.
[2]. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج‏9، ص260.
[3]. سعید فراهانی، نگاهی به فقر و فقرزدایی از دیدگاه اسلام، ص 51.
[4] سوره زخرف، آیه 54.
[5]. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج‏21، ص88.
[6]. سوره نساء آیه 5.
[7]. سوره نساء آیه 141.