برقراری ارتباط در خانواده

تقریبا برقراری ارتباط در خانواده همیشه، حداقل به این خاطر که برخورد نسل های مختلف با یکدیگر در میان است با مشکل مواجه می شود. بنابر این بسیار مهم است که مطمئن شویم پیام های رد و بدل شده بین اعضای خانواده به درستی دریافت شوند. در اینجا نیز نحوه برقراری ارتباط هر خانواده و همچنین تک تک افراد آن منحصر به فرد است. مثلا بعضی بیشتر از لغات برای انتقال پیام به یکدیگر استفاده می کنند، اما برخی دیگر بیشتر از علائم و نشانه‌های فیزیکی و سایر واکنش‌های دیگر بهره می برند. در زمینه رشد اعتماد به نفس در کودکان، پاسخ دادن به این پرسش‌ها می تواند سودمند واقع شود:
 
- آیا زمان کافی به بحث و گفت و گوهای خودمانی و گپ زدنهای دوستانه اختصاص میدهیم؟
 
- آیا علاوه بر پیام‌های کلامی به پیام های غیرکلامی افراد خانواده هم توجه می کنیم؟ این مسئله اهمیت زیادی دارد زیرا افراد خانواده هرچه بیشتر صمیمی شوند، بیشتر روی ارتباطات غیر کلامی تکیه می کنند و ما معمولا علائم و نشانه های غیر کلامی خاصی برای خود ابداع می کنیم که تنها یک عضو بزرگسال می تواند آنها را درک کند.
 
- آیا افراد خانواده یکدیگر را از برنامه‌های روزانه خود مطلع می کنند؟ مثلا چه کسی شام یا ناهار در خانه است و چه کسی بیرون از خانه غذا می خورد؟ چه کسی اتومبیل را با خود می برد و..؟
 
- آیا به روش ها و شیوه های فردی یکدیگر در برقراری ارتباط احترام می گذاریم؟ تصور اشتباه دیگری درباره خانواده موفق این است که بحث و جدل کار خوبی نیست؛ به خصوص برای فرزندان. اما باید بدانیم که بحث و جدل کردن هم جزو اجتناب ناپذیر زندگی خانوادگی و همچنین جزو ضروری آن است. به علاوه بحث کردنها، فرصت مطمئنی برای کودکان فراهم می آورند تا آنها شیوه های دفاع از حقوق، عقاید و نیازهای خود را تجربه کنند.در طول دوران تحصیل فرزندان شما در شرایطی قرار خواهند گرفت که از آنها می خواهند درباره موضوعاتی که حتی برایشان خسته کننده هم هست، صحبت کنند، بنابراین چرا به آنها پیشنهاد نکنیم به فرزندانتان کمک کنید تا منفی اندیشیدن را کنار بگذارند و با اندیشه ای مثبت بتوانند بیشتر به خودشان اعتماد کنند. منفی اندیشی عادت بدی است که متاسفانه کودکان از سنین بسیار پایین این عادت را از اطرافیانشان کسب می کنند.
 
منفی اندیشیدن باعث از بین رفتن اعتماد به نفس می شود. خود ما هم می دانیم هنگامی که روحیه خوبی داریم و انتظار داریم کارها خوب پیش بروند بیشتر از مواقع دیگر احساس می کنیم که متکی به خودمان هستیم و اعتماد بیشتری به خودمان داریم، بنابراین امکان موفقیت مان نیز بیشتر خواهد بود. بهتر است به فرزندانمان بیاموزیم مثبت بیندیشند و بتوانند به خود اعتماد کنند. در این خصوص توجه به این موارد می تواند مفید واقع شود:
 
- پیش بینی های منفی و غیر منصفانه فرزندانتان را به آنان تذکر بدهید و در صورت امکان از آنها بخواهید که واقعیت و امید به نتیجه مثبت تری را جایگزین آنها کنند.
 
- پرورش قدرت بیان و اظهارنظر قاطع از طریق کمک به آنها در بیان آنچه فکر می کنید واقعا مورد قصدشان است.
- تقویت توانایی آنها برای مطرح کردن نکته مورد نظرشان
 
- تشویق آنها به اینکه حق خود بدانند از معلمشان توضیح بیشتری بخواهند و آنقدر بپرسند و توضیح بخواهند تا خوب یاد بگیرند.
 
- به فرزندانتان کمک کنید تا دریابند چه موقع عواطف بر آنها غلبه کرده، هیجانی شده اند و نمی توانند از روی منطق عمل کنند.
 
صحبت کردن در جمع موضوع دیگری است که کودکان کم سن و سال خیلی کم در آن احساس قید و بند و ناراحتی می کنند. برای مثال اگر معلم کودکتان از بچه ها بخواهد که یک نفر داوطلب صحبت یا خواندن مطلبی در کلاس شود با تعداد زیادی از بچه های مشتاق روبه رو خواهد شد اما اگر معلمی دیگر همان سوال را ۱۰ سال بعد، از دانش آموزان کلاسش بکند، فکر می کنید چند پیشنهاد دریافت خواهد کرد؟
 
وقتی بیشتر کودکان به سنین نوجوانی می رسند معمولا نه تنها علاقه خود را برای صحبت کردن در جمع از دست می دهند بلکه به احتمال زیاد در زمینه این هنر ناتوان تر نیز خواهند شد. معمولا در هر گروهی از نوجوانان تعداد کمی از آنها خیلی سریع با جمع میجوشند و ابراز وجود می کنند. افراد دیگر ترجیح می دهند در گوشه و کنار بمانند و آرزو کنند که کسی به آنها توجه نکند یا اصلا دیده نشوند.به همین دلیل بسیار مهم است که ما پدرومادرها بتوانیم در این خصوص رشد فرزندان خود را از نزدیک زیر نظر داشته باشیم و به آنان کمک کنیم. اگر فرزندان شما در این مورد دچار مشکلاتی هستند، می توانید به آنها کمک کنید تا به این موارد توجه بیشتری داشته باشند و این کار را با اعتماد به نفس بیشتری انجام دهند.
 
- برای حضور و صحبت در جمع از قبل تمرین کرده باشند. به فرزندانتان یادآور شوید که تمرین داشتن، کلید عمده موفقیت در مطرح کردن نظر در جمع است و در این باره بهتر است علاوه بر آگاهی از آنچه می خواهیم بگوییم، از قبل تمرین و مروری نیز بر آن داشته باشیم.
 
- آمادگی داشتن: مراقب باشید فرزندانتان با تکیه بر آمادگی و تسلط بر موضوع، اعتماد به نفس بیشتری برای اظهار نظر در جمع داشته باشند. افرادی که از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند، تلاش می کنند که قبل از سخن گفتن درباره آنچه می خواهند بگویند فکر کنند و همیشه تا می توانند برای انجام هر کاری به همان اندازه آمادگی لازم را در خود به وجود می آورند.
 
- کمکشان کنید مثبت بیندیشند: در طول دوران تحصیل فرزندان شما در شرایطی قرار خواهند گرفت که از آنها می خواهند درباره موضوعاتی که حتی برایشان خسته کننده هم هست، صحبت کنند، بنابراین چرا به آنها پیشنهاد نکنیم که این موقعیت ها را به کار گیرند و مهارت های خود را در زمینه ارائه و عرضه مثبت مطالب تمرین دهند، به طوری که وقتی در مورد موضوعی جالب صحبت می کنند آن کار را با اعتماد به نفس بیشتری انجام دهند.
 
منبع: روانشناسی کودک، بتول جعفری گلستان، چاپ دوم، نوید حکمت، قم 1396