تشویق به خواندن نماز

مقدمه:
بهترین راه برای جذب افراد به نماز، تشویق عملی است. تشویق عملی مانند خواندن نماز در اوّل وقت، تهیه هدیه و کتاب های مفید در این زمینه، طرح دوستی و گسرتش رابطه با انسان های مقید به نماز .

بهترین راه برای دعوت افراد به نماز را نرم‌کردن دل آنهابدانیم. برای دعوت به نماز باید دل افراد به ویژه جوانان را نرم کنیم و این امر محقق نمی‌شود مگر با شمردن نعمات خداوند و توجه‌دادن افراد به این نعمات.

در این گفتار برآنیم تا نحوه جذب افراد به نماز را از منظر استاد قرائتی که در سخنرانی درس هایی از قرآن بیان فرموده در این مطلب بازخوانی نمائیم.

1- برای جذب باید با از تمام وجود مایه بذاریم.
 هرچه توان داری. «فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُم‏» (تغابن/16) «فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّر» (مزمل/20) هرچه می‌توانید. چه کسی است که دستش را بلند کند، بگوید: من حق نماز، حق همسایه، حق شهدا، حق انقلاب، حق استاد، حق مربی، حق مادر و پدر، هیچکس جرأت نمی‌کند بگوید:

من حقش را انجام دادم. بازار آزاد است. برویم نرخ تعاونی. یعنی ما تا توان داریم برای نماز کار کردیم. اگر این است پس چرا در مسجد صبح‌ها تصمیم بگیریم برای نماز یک کاری کنیم.

امام جمعه‌ها و روحانیون کشور جمع شوند، نماز صبح در مسجدها باز باشد. نمی‌آیند، نیایند. یک نفر بیاید. دو نفر بیاید. قرآن می‌گوید:

یک نفر هم بود تو حرکت کن. «قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى‏ وَ فُرادى» (سبأ/46)‏ می‌گوید: دو نفری، دو نفری نشد، بک نفری. این یک مسأله.

2- جهت جذب والدین  مهمترین گزینه هستند.
مسأله دیگر این است که در دعوت به نماز باید بدانیم، اگر کسی دخترش، پسرش، هرکسی را به نماز دعوت کرد، معلوم می‌شود این بهترین آدم است. از کجا می‌گویی؟

از قرآن، قرآن می‌گوید: «ِوَ مَنْ أَحْسَن‏» چه کسی از این بهتر است که «مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّه‏» (فصلت/33) اگر کسی، کسی را به کار خیر دعوت کند، «مَن احسن» از این بهتر نداریم.

 «مَن احسن» چه کسی از تو بهتر است؟ نمی‌گوید: اگر گوش دادند، لازم نیست گوش بدهد. تو دعوت کن، «دَعا إِلَى اللَّه‏» (فصلت/33) ولو طرف بشنود و گوش ندهد. شما حی علی الصلاة بگو، این حی علی الصلاة دعوت به خداست. کسی بیاید و نیاید، شما بهترین آدم هستی. 

3- جهت جذب بزرگان علمی را دعوت کنید. 
مسأله‌ی دوم اظهار علاقه‌ی بزرگان است. اگر شما بدانی مهمانی که می‌آید فلان غذا را دوست دارد، حتماً سعی می‌کنی همان غذا را برایش درست کنی. بچه‌های ما بدانند که استاد داشگاه و معلم و دبیر شیمی و فیزیک همه به نماز علاقه دارند. این هم خودش را به آنها تطبیق می‌دهد. اظهار علاقه می‌کند.

در مسجد باید از شاگرد اول‌ها تجلیل شود. این دیگر اختیارش با روحانی منطقه و هیأت امنای مساجد و رئیس آموزش و پرورش است.

به رئیس آموزش و پرورش بگویی: آقا، شما این دبیرستان یا دبستانی که کنار مسجد هست، اسامی شاگرد اول‌هایش را به ما بده. شاگرد اول‌ها را بگیرد، اینها را هم در مسجد دعوت کند احترام بگیرد. به مناسبت اینکه شاگرد اول شدند.

4-بهترین جذب  احترام به جوانان در مساجد 
مقالات خوش صدا اگر جوان‌ها بنویسند در مسجد بین دو نماز بخوانند، پای بچه‌ها به مسجد باز می‌شود. کلاس‌های جبرانی، اینها راه‌های دعوت است.

بچه‌هایی هستند در منطقه در درس عقب می‌افتند و ضعیف هستند. دانشجوهای آن منطقه در کمسجد بیایند یک کلاس برای ریاضی و فیزیک و شیمی بگذارند.

یعنی اینهایی که در درس ضعیف هستند، در مسجد ضمن اینکه نماز می‌خواند، یک ربع، نیم ساعت هم آن درس را نزد آن شخص بخواند.

احساس کند مسجد برود هم نمازش را اول وقت می‌خواند، هم دیگر آخر سال نمره‌هایش ضعیف نیست. همدیگر را از نظر علمی کمک کنیم.

5-بهترین راه برای جذب افراد به نماز، تشویق عملی است.
بهترین راه برای جذب افراد به نماز، تشویق عملی است. تشویق عملی مانند خواندن نماز در اوّل وقت، تهیه هدیه و کتاب های مفید در این زمینه، طرح دوستی و گسرتش رابطه با انسان های مقید به نماز و در صورت امکان، کم کردن و حتی قطع رابطه با انسان هایی که نماز نمی خوانند.

و در صورت نیاز، نماز خواندن در دید چنین افرادی (برای تشویق آنان به نماز) و. ... در کنار تشویق عملی می توان از تشویق زبانی نیز بهره برد.
تشویق زبانی مانند:

بازگو کردن اهمّیت و جایگاه نماز در آیات و روایات، ذکر داستان هایی از نمازگزاران و ترک کنندگان نماز، یادآوری معاد و قیامت، برزخ، بهشت و جهنّم و. ...

6-تشویق افراد باید با آرامش و اخلاق نیک باشد؛
مگر این که چاره ای جز استفاده از روش سرزنش نباشد؛ در امر به معروف و نهی از منکر و تشویق، کردار و گفتار افراد بزرگ تر و مسن تر از فردی که نماز نمی خواند می تواند نقش مؤثرتر و مهم تری را ایفا کند.

این مسأله، در تشویق زبانی بیشتر تأکید می شود. اگر فردی با سن پایین بخواهد کسی را تشویق کند و یا از منکر باز دارد و به معروف هدایت کند، باید ادب را بیشتر رعایت کند.

«از مجرمان سؤال می شود چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟می گویند: و ما از نمازگزاران نبودیم.»[1] «اما پس از آنان یعنی انسان های شایسته، فرزندان ناشایسته ای روی کار آمدند که نماز را تباه و از شهوت پیروی کردند؛ و به زودی مجازات گمراهی خود را خواهند دید.»[2]

«پس وای بر نمازگزارانی که در نماز خود سهل انگاری می کنند!»[3] همچنین خدای متعال مؤمنان را چنین معرفی می کند: «آنها که در نمازشان خشوع دارند.»[4] «و آنها که از نمازهایشان مراقبت می کنند.»[5]

7- حساسیّت و جدیّت لازم در امور دینی
گاهی پدر و مادرها می‌گویند: آقا من به او گفتم گوش نداد. دیگر حوصله‌ام نمی‌رسد. خدا گفته: به بچه‌ات که سفارش نماز می‌کنی باید حوصله کنی. «وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها» (طه/132)، «وَ أْمُرْ» امر کن،

«أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ» یعنی بچه‌ات را وادار کن نماز بخواند، بعد می‌گوید: «وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها» آیه‌ی قرآن است که خواندم. یعنی مقاومت کن. نگو: ده بار گفتم گوش نداد.

گور پدرش می‌خواهد بخواند، می‌خواهد نخواند. شما اگر دیدی بچه دارد غذای فاسد می‌خورد، نگویی آقا نخور، جدی بگویی. ما گاهی وقت‌ها همینطور تذکر می‌دهیم ولی جدی نمی‌گوییم. حساس نیستیم.

8- جذّاب سازی مساجد جهت جذب بیشتر
یک آیت اللهی بود در اصفهان، آیت الله سید اسماعیل هاشمی، جزء خبرگان و چند سال است مرحوم شده است. پیرمردی بود حدود نود سال.

من رفتم مسجدش نماز بخوانم دیدم که پر از جوان و دارند شیرینی می‌دهند. گفتم: خبری است؟ گفتند:

آقا بیمارستان مریض بوده به خانه آمده. من گفتم: این پیرمرد نود ساله چطوری در مسجد پیش‌نمازی کرده که بچه‌های شانزده ساله به عشق سلامتی‌اش شیرینی می‌دهند؟ ما داریم.

در همین تهران پیرمردی را سراغ دارم که پیش نماز است، بیست، سی سال است پیش نماز است. در مسجد دید یک بچه گریه می‌کند.

گفت: آقاجان چه شده؟ گفت: کفش‌هایم نو بوده دزدیدند. گفت: چرا گریه می‌کنی؟ در ماشینش نشاند و در خیابان رفت، یک جفت کفش بهتر خرید پای او کرد. این بچه تا آخر عمرش نمازی می‌شود.

9- نقش اخلاق نیکو در جذب مردم به نماز
امام سجاد می‌گوید: خدایا یک حالتی به من بده، که هرکس پشت سر من بد می‌گوید، من خوبی‌اش را بگویم. بگذارید عربی‌اش را بخوانم. به من توفیق بده،

«مَنِ اغْتَابَنِی إِلَى حُسْنِ الذِّکْر» (صحیفه سجادیه/ ص92) یعنی کسی غیبت مرا می‌کند من خوبی‌اش را بگویم. «ادْفَعْ بِالَّتی‏ هِیَ أَحْسَن‏» (مؤمنون/96) او بدی کرد، من خوبی‌ انجام بدهم.

«وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَة السَّیِّئَةَ» (رعد/22) سیئه و بدی را با خوبی دفع کنم. نگو: مرا فحش داد، گفتم: خودتی، جد و آبادت، نسل و ناموسته! (خنده حضار) سیلی زد، یک سیلی به من زد، یکی از شرق زدم، یکی از غرب زدم،

یکی از شمال زدم، یکی از جنوب! می‌گفت: چرا چنین کردی؟ گفت: کلوخ انداز را پاداش سنگ است! خوب این یک منطق است. که کلوخ انداز را پاداش سنگ است. اما قرآن نمی‌گوید کلوخ انداز را پاداش سنگ است.

حتی نسبت به خانواده، خدا نسبت به مردم می‌گوید: «وَ لْیَعْفُوا» عفو کنند، نسبت به مردم می‌گوید: عفو کن. «وَ لْیَصْفَحُوا» (نور/22) صفحه را برگردان. یعنی شتر دیدی، ندیدی. اما نسبت به خانواده هم می‌گوید: «اعفُ» عفو کنید، و صفح کنید، «اغفر» هم اضافه دارد. خوب گوش بدهید.

10- گفتگوی خصوصی با افراد تارک الصلوة
 کسی می‌تواند نماز را بپا دارد، که خودش ایستاده باشد. ببین کسی که خوابیده نمی‌تواند چیزی را بلند کند، اگر کسی ایستاده می‌تواند چیزی را بلند کند. شما که می‌گویی:

«اقیموا الصلاة»، «اقیموا» یعنی بپا دارید. کسی می‌تواند نماز را بپا دارد که خودش بپا خواسته باشد. کسی می‌تواند زنجیر را از پای مردم باز کند که خودش زنجیر به پایش نباشد.

اصلاً دین ما دین قیام است. روز آخرت را می‌گویند: روز قیامت. یعنی قیام درونش است. امام آخر ما اسمش قائم است. دین ما دین قیّمه است. اینها همه در قرآن هست

«قیَّمه»، «کُتُبٌ قَیِّمَةٌ» (بینه/3)‏. حج ما، «قِیاماً لِلنَّاس‏» (مائده/97) کلمه‌ی «قِیاماً» برای حج است. نماز ما می‌گوید: «اقیموا الصلاة» اقامه. قرآن فرستادم «لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» (حدید/25)، «لِیَقوم».

قیامت، قائم، قیمه، قیام، اقوموا، لیقوم، خیلی هست حالا بیش از این حرف‌ها هست، منتها الآن همه‌اش چون یادداشت دستم نیست، حفظ نیستم. بپا خواستیم. باید نماز را بپا داشت.

11- دعوت از خیّرین برای ساخت مسجد در نقاط محروم
یک خانمی در قم یک مسجد ساخت. به نام مسجد فاطمیه! فقط آجر است. سقف و دیوار همه آجر است. درونش هم سفیدکاری نکرده، دیوارهای داخلش هم آجر است.

یک مسجد آجری، به قدری این مسجد با برکت است، چقدر علما، آیت الله العظمی بهجت آنجا نماز می‌خواند. خدا برکتش بدهد. از خیر کاشی بگذر. از خیر تزئینات بگذر. مسجد آجری!

 خیرین مسجد ساز، مسجد ساده! با دویست، سیصد هزار تومان، با متری سیصد، چهار صد تومان، الآن خانه‌های مهر متری سیصد هزار تومان است. یک مسجد صد متری صد تا سی تومان چقدر می‌شود؟

با دویست تومان، صد و پنجاه تومان، چهار صد تومان، کمتر، بیشتر یک مسجد آجری، خیرین بیایند زیر نظر کسی که دوستش دارند و عالم است. عالمِ متقی هر منطقه‌ای! این حرکت را یک نهضتی است..

روز  قیامت جلوی شاه عباس خجالت نکشیم. ما زمان قدیم می‌گفتیم: خدایا آبروی ما را نزد پیغمبر و اهل بیت نریز. همه می‌گفتند: الهی آمین! انقلاب که شد گفتیم:

خدایا، آبروی  ما را نزد شهدا نریز. حالا یک دعای جدید، خدایا آبروی ما را جلوی شاه عباس نریز. شاه عباس روز قیامت در سر ما بزند چه کنیم؟

بگوید: من شاه طاغوتی چهارصد سال قبل از شما در بیابان‌ها کاروانسرای شاه عباس ساختم. شما اینقدر بی عرضه بودید، که نفت داشتید، اتوبان و بلوار داشتید، دهها شهرک داشتید، در این شهرک همه چیزی بود مسجد نبود. مسؤولین ما جلوی شاه عباس چه خواهند کرد؟

12- جهت دادن بودجه‌های فرهنگی به رونق مساجد
سی و چند سال از انقلاب رفت، باید ده هزار نفر مسجد نداشته باشند. تو پول فرهنگی را کجا خرج کردی؟ پول فرهنگی خرج کجا شد؟ نامه‌ی عملت را بگیر. نامه‌ی عمل را دست چپش می‌دهند، «أُوتِیَ کِتابَهُ بِشِمالِهِ» (حاقه/25). عملش را مجسم می‌بیند. می‌گویند: اقرار کن.

می‌گوید: «غَلَبَتْ عَلَیْنا شِقْوَتُنا» (مؤمنون/106) شقاوتم بر من غلبه کرد. بدبخت شدم، گول خوردم. «زُیِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمالِهِم‏» (توبه/37)

عملشان غلط است خیال می‌کند درست است. اینقدر آدم هست که جان می‌کند و جهنمی است. قرآن یک آیه دارد می‌گوید: صبح تا شام جان می‌کند ولی جهنم می‌رود. «عَامِلَةٌ نَّاصِبَةٌ، تَصْلىَ‏ نَارًا حَامِیَةً» (غاشیه/3 و4)

فکر نکنیم هرکاری می‌کنیم درست است. تو منار می‌سازی دو تا، هشتاد متر، نود متر با کاشی کاری، در روستای 15 کیلومتری مسجد ندارند.

روز عاشورا علمات سر دل می‌کشی، جوانی که زیر علمات است، پول مسکن ندارد، پول آب و برق ندارد، داماد هم نشده. خوب برو پول علمات را بده این را داماد کن. خیلی‌ها جان می‌کنند ولی کارشان درست نیست برای اینکه اسلام شناس بالای سرشان نیست.

براساس فقه و اسلام تصمیم نمی‌گیرند. حالا می‌گویند: چه کنند؟ تقاضای مراجعت، می‌گویند: ما را به دنیا برگردان، «فَارْجِعْنا نَعْمَلْ صالِحا» (سجده/12) ما را به دنیا برگردان، عمل صالح می‌کنیم.

«قیلَ ارْجِعُوا وَراءَکُم‏» (حدید/13) می‌گوید: نه، بر نمی‌گردانیم. «وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا» (انعام/28) به دنیا برگردند، همان بودند که هستند. از خوب‌ها استمداد می‌کنند، می‌گویند: فایده ندارد. از بدها استمداد می‌کنند فایده ندارد. قیامت در کار است.

13.زمینه سازی علاقه جوانان به نماز خواندن 
1- آشنا کردن آنها با خداوند مهربان و ملموس کردن محبت خداوند برای آنان و بیان نعمت های بی شماری که به ما داده است و این که نماز وسیله ای است برای تشکر از این نعمت ها و تداوم آنها.

2- آشنایی دانش آموزان با نمازگزاران موفق در رشته های علمی، فرهنگی، هنری، ورزشی و...

3- سهل و آسان جلوه دادن نماز و پرهیز از سخت گیری و زیاده روی.

4- دعوت عملی به نماز، کسی که دانش آموز را به نماز خواندن دعوت می کند اعم از پدر و مادر و مربی و معلم و... باید خود اهل نماز باشد و به آن اهمیت بدهد مثل خواندن نماز به جماعت و در اول وقت،

به گونه ای که این اهمیت دادن به نماز در اخلاق و رفتار وی اثر گذاشته باشد. اگر دعوت کننده به نماز خودش یک فرد بی نظم و ناموفق در کار خود، بی اهمیت به مسائل بهداشتی و... باشد، مسلماً دعوت او به نماز تأثیر چندانی نخواهد داشت.

5- ایجاد اعتماد به نفس در دانش آموزان برای مقابله و مواجهه با تمسخرهای افراد نادان. زیرا بعضاً ممکن است نو جوانی که اقدام به خواندن نماز می کند از طرف افراد جاهل مورد تمسخر قرار گیرد که اگر اعتماد به نفس نداشته باشد از میدان بیرون خواهد رفت و نماز را ترک خواهد کرد.

6- تشویق صحیح و مناسب مادی (اعطاء جوایز، برگزاری اردو و...) و معنوی (معرفی کردن به عنوان انسان مورد اعتماد، منظم، متعهد و...)

7- آشنایی نو جوانان با فواید و آثار نماز در قالب هنر هم چون شعر و داستان و... به این معنا که آثار تربیتی ظاهر و باطن نماز برای آنان به نحو جذاب بازگو شود.

پی نوشت:
[1] مدثر/ 42 و 43
[2] مریم/ 59
[3] ماعون/ 4 و 5
[4]  مؤمنون/ 2
[5] مؤمنون/ 9

منبع: 
https://hawzah.net/fa/Question/View/11688
[https://gharaati.ir/
https://hawzah.net/fa/Question/View/11688
این مقاله در تاریخ 1401/10/24 بروز رسانی شده است.