برداشت‏های فردی از قرآن

آیا بیان برداشت‏های فردی از قرآن صحیح است؟
 

بهره‏مندی از معارف قرآن تا حدودی، گرچه برای همگان ممکن است، امّا برای فهم قرآن - به عنوان منبع اساسی معرفت دینی - نیازمندیم که ابزارهای خاص آن را پیدا کنیم و حدود استفاده از هر یک از آنها و میزان تأثیر و اعتبار آنها را بدانیم.
1. ادبیات و قواعد زبان‏شناختی؛ برای درک سخن هر گوینده و نقطه آغاز تفاهم، آگاهی از قواعد ابتدایی مربوط به زبان و لغت ضروری است. از این رو داشتن اطلاعات کافی و عمیق از ادبیات این زبان، از ضروریات است. در ادبیات نیز فهم معناشناسی واژه‏ها، آشنایی به علم صرف و نحو - که جایگاه ترکیبی کلمات را در ساختار جملات مشخص می‏سازد - و اطلاع از علم معانی بیان و بدیع - که در زیباسازی کلام حاوی قواعد مهمّی می‏باشند ـ بایسته است.
2. آشنا بودن به مضمون و سیاق خود قرآن؛ قرآن قراینی دارد که بعضی پیوسته و برخی ناپیوسته است و برای فهم مقصود هر گوینده، مناسب‏ترین شیوه آن است که سخنان گوناگون خود او را در کنار هم و مرتبط با هم بنگریم و این شیوه در ارزیابی و نتیجه‏گیری مفیداست.
3. سنت معصوم‏علیه‏السلام؛ از جمله شئون پیامبرصلی‏الله‏علیه‏وآله و ائمه علیهم‏السلام تبیین مقاصد کتاب الهی است؛ وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ».1 علامه طباطبایی درباره این آیه می‏نویسد: «آیه مبارکه، دلیل بر حجّیت سخن پیامبر اکرم‏صلی‏الله‏علیه‏وآله در شرح آیات قرآن کریم است».2
سنّت و سخن معصوم علیه‏السلام در تفسیر و تبیین قرآن، تعلیم شیوه تفسیر به مردم، تبیین تأویل و تعلیم راه‏یابی به بطون قرآن، نقش اساسی دارد.
4. عقل و تفکر خلاق؛ مفسّر و کسی که می‏خواهد از قرآن استفاده کند، باید عقل فعّال و تفکّر خلاق داشته باشد تا بتواند از این ابزار، به طور صحیح و دقیق استفاده نماید.
5. جامع نگری؛ گفتنی است که دین، مجموعه عقاید و آموزه‏هایی را ارائه داده که این مجموعه، بایستی با هم سازگار باشد. ازاین‏رو در برداشت از قرآن، باید هر مفهوم قرآنی در مجموعه آموزه‏های دینی - که از منابع اصلی به دست آمده - نگریسته شود. فهم عمیق معانی قرآن، نیاز به تلاش علمی بسیار دارد؛ از این‏رو مفسرانی موفق بوده‏اند که کوله‏باری از سابقه علمی و تحقیقی بر دوش آنان بوده است.
برای آگاهی بیشتر در این زمینه به کتاب‏های علوم قرآنی، مانند کتاب‏های زیر مراجعه شود:
1. شناخت قرآن، کمال دزفولی.
2. روش بردشت از قرآن، سیدمحمد حسینی‏بهشتی.
3. علوم قرآنی، محمدباقر سعیدی روشن.

پي نوشتها :
 

1. نحل(16) آیه 44.
2. المیزان، ج12، ص261.
 

برگرفته از : پرسمان ، شماره 23
منبع : http://www.hawzah.net
/خ