در ابتدا به طور خلاصه به بیماری دیابت اشاره خواهیم کرد تا با علت بروز آن آشنا شوید. پس از صرف غذا و در طی عمل هضم، کربوهیدارت‌ها در دستگاه گوارش به گلوکز تبدیل می‌شوند. در ادامه گلوکز وارد جریان خون شده و توسط هورمون انسولین که توسط لوزالمعده ترشح می‌شود به داخل سلول‌های بدن منتقل می‌شود تا در آنجا بسوزد و انرژی تولید شود.

حال اگر فردی به بیماری دیابت مبتلا باشد، انسولین به مقدار کافی ترشح نمی‌شود و یا اینکه سلول‌ها نمی‌توانند از انسولین استفاده کنند و گلوکز وارد سلول‌ها نمی‌شود، در نتیجه میزان گلوکز (قند) خون بالا می‌رود و به اصطلاح فرد دچار بیماری دیابت می‌شود.


دیابت بارداری چیست؟

اگر افزایش قند خون شما برای اولین بار در بارداری اتفاق بیفتد، شما دچار دیابت بارداری شده‌اید. این بیماری تقریبا در 4 درصد از بارداری‌ها اتفاق می‌افتد و علت دقیق آن مشخص نیست. با این وجود برخی از سرنخ‌ها در تشخیص زودرس این بیماری موثر واقع می‌شود.

این بیماری در حقیقت عدم تحمل گلوکز است (عدم تحمل گلوکز (IGT) عارضه‌ی پیش‌دیابتی است که با مقاومت به انسولین و افزایش خطر بیماری‌های قلبی - عروقی همراه است.) که می‌تواند به بروز مشکلات کاملاً جدی در مادر و جنین منجر شود. این بیماری معمولا بین هفته بیست و چهارم بارداری تا هفته بیست و هشتم بارداری ظاهر می‌شود که همزمان با آن هورمون لاکتوژن جفتی توسط جفت ترشح شده و باعث ایجاد کاهش حساسیت به انسولین در مادر می‌شود.

(نکته: هورمون لاکتوژن جفتی (HPL) هورمونی است که توسط جفت تولید می‌شود و بر روی متابولیسم گلوکز و پروتئین تاثیر دارد.)


علت دیابت بارداری چیست؟

تقریباً در اکثر زنان درجاتی از اختلال عدم تحمل گلوکز به دلیل تغییرات هورمونی که در طی بارداری بوجود می‌آید، ایجاد می‌شود. بدین معنا که مقدار قند خون در زنان باردار افزایش می‌یابد، ولی نه به اندازه‌ای که بتوان آن را بیماری دیابت در نظر گرفت.

در دوران بارداری افزایش یک سری از هورمون‌های ترشح شده از جفت، به انتقال مواد غذایی از مادر به جنین و در نتیجه به پیشرفت رشد جنین کمک می‌کنند. اما قسمت دیگری از هورمون‌هایی که توسط جفت ترشح می‌شوند، از طریق ممانعت از عملکرد انسولین مانع از افت قند خون مادر می‌شوند. لذا در طی بارداری، این هورمون‌ها زمینه اختلال عدم تحمل گلوکز (یا همان افزایش قند خون) را فراهم می‌کنند.

از طرف دیگر بدن شما برای جلوگیری از افزایش قند خون مجبور خواهد بود انسولین بیشتری ترشح کند تا قند به درون سلول‌ها منتقل شود و برای تولید انرژی در اختیار سلول‌های بدن قرار گیرد. این وظیفه را لوزالمعده بر عهده دارد. سلول‌های موجود در لوزالمعده مادران، اغلب توانایی تولید انسولین بیشتر (در حدود ۳ برابر حد طبیعی) را برای غلبه بر اثر هورمون‌های بارداری افزایش دهنده قند خون دارند. اگر چنانچه لوزالمعده نتواند انسولین را به میزان کافی ترشح کند، میزان قند خون افزایش می‌یابد و در نهایت منجر به دیابت بارداری می‌شود.

از طرف دیگر عواملی همچون اضافه وزن قبل از بارداری، وجود قند در ادرار، اختلال تحمل گلوکز، سابقه ارثی دیابت، سابقه زایمان کودک با وزن بیش از 4 کیلوگرم در گذشته، سابقه مرده زایی، وجود مایع آمنیوتیک بیش از حد در کیسه آمنیوتیک و سابقه ابتلا به دیابت در بارداری خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.


علائم دیابت بارداری چیست؟

اگر هر یک از نشانه‌های زیر را در خود مشاهده کردید برای بررسی به پزشک مراجعه نمائید. چرا که علائم دیابت بارداری شبیه سایر نشانه‌های مرتبط با بارداری است و تشخیص آن بسیار سخت است.

افزایش اشتها: با وجود آنکه ولع به خوردن از علائم این بیماری است ولی علی‌رغم آن زن باردار ممکن است دچار کاهش وزن شود.

تشنگی زیاد: زن باردار مبتلا به دیابت در بارداری دچار تشنگی زیاد می‌شود؛ زیرا بدن برای رقیق کردن گلوکز بالا در خون، آب و مایعات بیشتری طلب می‌کند.

تاری دید: بدن برای رقیق کردن خون، مایعات را از بافت‌ها به سمت خون بیرون می‌کشد؛ در این میان آب عدسی چشم نیز می‌تواند تحت تاثیر این بیمرای خارج شود که در نهایت این عمل تمرکز بینایی را تحت تأثیر قرار داده و باعث تاری دید می‌شود.

احساس خستگی: به دلیل اینکه در اثر این بیماری بدن نمی‌تواند به طور مناسب از قند خون (گلوکز) به عنوان سوخت برای تولید انرژی استفاده کند انرژی بدن کم شده و باعث احساس خستگی می‌شود.

تکرر ادرار: مصرف زیاد مایعات در اثر تشنگی زیاد باعث دفع بیش از حد ادرار می‌شود.

بروز عفونت در بدن: بیماری دیابت باعث کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها می‌شود و باعث بروز عفونت‌هایی همچون عفونت مثانه، عفونت واژن (بخصوص عفونت قارچی در بارداری) و سایر عفونت‌های دیگر می‌شود.


عوارض دیابت بارداری چیست؟

این بیماری می‌تواند بر روی رشد جنین اثر منفی داشته باشد در ادامه به سایر این عوارض اشاره خواهیم کرد:

بروز نقص‌های مادرزادی

سقط جنین

رشد بیش از حد کودک

افزایش مایع آمنیوتیک

مسمومیت بارداری

خطر ابتلا به فشارخون بالا


راه های کنترل و درمان دیابت بارداری

اگر شما به این بیماری مبتلا شده‌اید برای کنترل و درمان توصیه‌های زیر را به احتمال زیاد دریافت خواهید کرد:

کنترل و بررسی منظم سطح خون در طول روز: در مراحل اولیه به بیمار توصیه می‌‌شود که در طی روز ۴ بار قند خون را با دستگاه‌های اندازه‌گیری قند خون کنترل نماید: این چهار بار شامل زمان‌های قبل از صبحانه و ۲ ساعت پس از هر وعده غذایی می‌باشد. در برخی مواقع ممکن است کنترل قند خون قبل از همه وعده‌های غذایی نیز لازم گردد. البته بعد از طی مرحله حاد، نیاز به این میزان اندازه گیری نخواهد بود.

بررسی وجود کتون در ادرار: وجود کتون در ادرار نشانه آن است که بدن نمی‌تواند قند را برای منبع انرژی بشکند؛ درنتیجه دیابت کنترل نشده است.

انتخاب رژیم غذایی مناسب در بارداری: یکی از راهکارهای مطمئن برای کنترل قند خون در طول روز، نظم غذایی مناسب است. بر همین اساس پزشک شما از شما می‌خواهد که دریافت کالری از مصرف خوراکی‌ها را در چند نوبت منظم در طول روز توزیع کنید. پزشک معالج از بیمار می‌خواهد که مصرف غذای روزانه خود را یادداشت کند. همچنین یادداشت نمودن مصرف قند و شکر خانگی، به پرهیز از مصرف بی رویه قندهای ساده کمک خواهد کرد. در نظر داشته باشید که یک رژیم مناسب برای دیابت بارداری شامل مصرف غذاهای سالم و پرهیز از مصرف غذاهای چرب، پرنمک و یا حاوی شکر است.

نکته: گنجاندن اقلام فیبردار در رژیم غذایی دیابت بارداری مفید است و توصیه می‌شود به جای منابع کربوهیدرات ساده، از انواع غلات سبوس دار استفاده شود.

داشتن فعالیت ورزشی: داشتن پیاده‌روی منظم در کنترل سطح قند خون بسیار مفید است. اما در نظر داشته باشید که لازم است برای جلوگیری از بروز عوارض مرتبط با فعالیت بدنی، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
مصرف انسولین در بارداری: انسولین تنها داروی دیابتی است که مصرف آن در طی بارداری در صورت عدم کنترل قند خون به بیمار توصیه می‌گردد.


منبع: سایت ستاره