داوینچی (Leonardo, Davinci) یکی از نشانه‌ها و ویژگی‌های عظمت روحی داوینچی ، مهارت و تسلط او در رشته‌های گوناگون اعم از معماری، نقاشی، مجسمه سازی، هندسه، موسیقی، کالبدشناسی، ریخته گری و... بود. داوینچی نسبت به محیط و اطراف خود کنجکاو و هر لحظه به دنبال کشف فرصتهای تازه و نو بود.
 
در این زمینه تکنیک‌های ویژه‌ای را به کار می برد که به رشد خلاقیت ذهنی اش منجر گردید. اولین و مهم ترین خصلت وی مهارت استفاده و کاربرد از دو دست است. او توانایی این را داشت که با هر دو دست بنویسد و نقاشی کند. اگر شما تلاش کنید که با دست غیرمسلط خود بنویسید و آن را تقویت کنید به طور یقین کمک زیادی به رشد ذهنی- فکری و خلاقیت شما خواهد کرد.
 
لئوناردو انسان عجیبی بود که کارهای عجیب و غریب زیادی می کرد، مثلا بر روی آینه نامه هایی به عقب (جهت معکوس) یعنی از راست به چپ " مینوشت. او ساعتها در جلوی آینه مینشست و نامه هایی به طور معکوس مینوشت. این روش کمک زیادی به گسترش افق ذهنی و ایجاد چالش در آگاهیهای یک فرد می کند.
 
از اقدامات دیگر داوینچی به کارگیری تکنیکی است که در ایجاد و ترغیب رویای خلاق هر فرد بسیار مؤثر است و آن تصویرسازی رویا گونه در محیط است. یعنی با نگاه به اطراف، رویاهای ذهنی شان را بر روی در و دیوار و ... تصویر کنید.هیچ چیز بهتر از این نیست که آثار لئوناردو را در کلاس درس به بچه‌ها  نشان دهیم. نقاشیهای داوینچی بدون شک پر از رمز و راز و شگفتی است که به روح خلاق بچه‌ها  در شناخت بهتر و درک بالاتر در اندیشه های هنری کمک خواهد کرد.داوینچی در این زمینه تجربیات جالبی داشت. مثلا در خاکستر شومینه اش تصاویر مختلفی را ترسیم می کرد و این شبیه همان تجربه‌ای است که هنرپیشه معروف جودی فاستر(Jodie foster) به همراه یک پسر نابغه در فیلم معروف «Little Mantate» به دست آورد. آنها سایه ای بر روی سقف میدیدند. سایه ای که رنگ رویاهایشان را داشت. حال شما میتوانید همین تصویرسازی رویایی را با ابرها، الگوسازی بر روی کاغذ دیواری‌ها یا پوست کندن درختها و ... انجام دهید. به ابرها نگاه کنید، ببینید چه اشیا، موجودات و پدیده‌هایی می بینید. (2002 ,Clark)
 
از اقدامات دیگر لئوناردو تهیه دفترچه یادداشت و ضبط همه ایده هایی است که به ذهنش می رسید یا مشاهده می کرد. یادداشت برداری در دفترچه های امروز روشی است که برای برانگیختن تفکر خلاق توصیه می شود. شما میتوانید هر آنچه را که در اطرافتان می بینید، در دفترچه یادداشت ضبط کنید و بر روی آن ایدهها کار کرده و آنها را بسط و گسترش داده و به نوآوری برسید. یادداشت برداری روش منحصر به فرد است که هر فرد را به جایگاه بالاتری سوق میدهد. در این روش فرد نگاه عمیق، دقیق و باریک بینانه به جهان اطراف دارد و به همه چیز و پدیده ها به صورت یک سوژه تصویری نگاه می کند.
 
همه میدانند که لئوناردو یک هنرمند معجزه گر بوده است. او قادر بود تمام توانایی اش را به کار گرفته و اهداف ذهنی اش را نقاشی کند. این گفتار یعنی شناخت خوب از خود و تبدیل مواد ذهنی به داده های خلاق که می توانند محصولاتی شگفت آور و بی نظیر باشند. لئوناردو به خوبی می دانست که یکه و بی همتاست و می تواند به خوبی از این توانایی هایش در راستای ایجاد تغییر در محیط استفاده کند. هنوز هم بعد از گذشت قرنها از عصر داوینچی بسیاری از دانشمندان بر روی ذهنیت، فکر، احساس، ادراک و نبوغ لئوناردو متمرکز می شوند و او را تحسین می کنند.
 
شاید بتوان ویژگی های اساسی لئوناردو را در موارد زیر خلاصه کرد: ١- ایمان به عمل خود ۲- شور و نشاط وصف ناپذیر ٣- تصویرسازی خلاق ۴- دریافت های روحانی (شهودی) ۵- تلاش بی وقفه ۶- آگاهی خلاق به طور خلاصه می توان چند راه کار را برای آموزش در مدرسه نابغه‌ها بر اساس روشهای لئوناردو داوینچی پیشنهاد کرد؛ روش هایی که وی به خوبی از آنها برای رشد خود بهره برده است.
 
1- در کلاس از بچه‌ها  بخواهیم با هر دو دستشان بنویسند و هر روز با دست غیر مسلط خود به مدت ۲۰ دقیقه تمرین کنند.
 
۲- نوشتن بر روی آینه به طور معکوس می تواند افق ذهنی بچه‌ها  را وسعت بخشیده و برای آنها لحظاتی ناب را به وجود آورد.
 
 ٣- نگاه متفاوت به محیط داشته و تصویرهای رویایی را در اطراف مشاهده کرده و آنها را نقاشی کنیم. مثل نگاه به آسمان و تشخیص اینکه در ابرها چه موجودات و جانورانی دیده میشوند و با نگاه به دریا و ساحل و اشکالی که موجهای روی شن های ساحل ایجاد می کنند.
 
۴- هر دانش آموز یک دفترچه یادداشت کوچک تهیه کند و با مشاهده عمیق و احساس کردن اطراف، ایده هایی که هر لحظه به ذهنش میرسد را ثبت کرده و در فرصت مقتضی آنها را بسط و گسترش دهد.
 
۵- ارتباط با روح خلاق داوینچی و برقراری دیالوگ با او و مساعدت و همراهی خواستن از او که به ما در تمرینهای خلاق کمک کند. این یک تکنیک خلاق است که به گسترش دریافت های ذهنی و تغییر نوع نگاه فرد به زندگی بسیار مؤثر است.
 

نگاهی به آثار داوینچی

هیچ چیز بهتر از این نیست که آثار لئوناردو را در کلاس درس به بچه‌ها  نشان دهیم. نقاشیهای داوینچی بدون شک پر از رمز و راز و شگفتی است که به روح خلاق بچه‌ها  در شناخت بهتر و درک بالاتر در اندیشه های هنری کمک خواهد کرد. می توان در مورد اثر معروف وی یعنی لبخند مونالیزا ساعتها و ماهها فکر کرد و حرف زد. این تابلو معروف که از سال ۱۵۰۳ به تصویر کشیدنش آغاز شد و تا سال ۱۵۰۷ ادامه یافت، یکی از مهم ترین و معروف ترین شاهکارهای جهانی است که هر روز مردم زیادی اعم از محققین، دانشجویان، کارشناسان و ... در مورد آن صحبت می کنند. عده ای بر این باورند این لبخند پر از رمز و حرفهای ناگفته است که میتوان در هر عصری آنها را کشف کرد.
 
برخی از نظریات که تا کنون در مورد لبخند مونالیزا گفته شده است که برخی از آنها در تضاد با یکدیگر هم هستند به شرح زیر است:
 
١- لبخند مونالیزا به گونه ای طراحی شده که شما از هر زاویه ای که به آن نگاه کنید، به نظر می آید که مونالیزا به شما خیره می شود. ۲- لبخند خفیفی که بر لبان مونالیزا است تنها در صورتی دیده میشود که شما به هر جایی از نقاشی غیر از لبان مونالیزا نگاه کنید و به محض خیره شدن به لبان مونالیزا این لبخند به کلی ناپدید میشود. ۳- برخی معتقدند مونالیزا را اگر کالبدشکافی کنیم به چهره خود لئوناردو داوینچی خواهیم رسید. ۴- مونالیزا با نگاه به ما با ما حرف می زند. حرفها و دریافت هایی که براساس منش شخصیت و روحیات هر فرد متفاوت است. ۵- مونالیزا گاهی اصلا نمیخندد و با ته مایه ای از لبخند به ما درس زندگی میدهد. ۶- مونالیزا چهره ماندگار تاریخ بشری ست و در هر زمانه و عصری بخشی از شخصیت و چهره اش کشف خواهد شد. ۷- مونالیزا در تیپ شناسی شخصیت از لحاظ روانشناختی بسیار قابل تأمل است( برنان، ۱۳۸۲).
 
منبع: جامعه‌شناسی نخبه‌پروری، مهرداد ناظری، چاپ دوم، نشر علم، تهران 1396