درد رشد در کودکان

مقدمه:

نيمه هاي شب حسن آقا با سر و صداي پسرش حميد از خواب بيدار شد. او همسرش را ديد که سراسيمه به سمت اتاق حميد مي رود. حسن آقا نيز با نگراني خود را بر بالين پسرش رساند. حميد از درد عضلات هر دو ساق پاهايش ناله مي کرد. همسر حسن آقا مضطرب شروع به ماساژ پاهاي پسرش کرد. حسن آقا نيز دستش را روي پيشاني حميد گذاشت ولي او تب نداشت. حميد فقط از درد عضلات هر دو ساق پاهايش شکايت داشت. حميد بعد از ظهر روز گذشته پس از بازي در پارک سر حال و بدون هيچ مشکلي به بستر رفته بود. ولي اکنون که حدود ساعت 2 صبح بود با درد عضلات پاها و با گريه از خواب بيدار شده بود. حسن آقا ابتدا تصميم گرفت که حميد را به نزديک ترين مرکز درماني برساند به همين دليل بلافاصله براي بيرون رفتن آماده شد و لي پس از چند دقيقه متوجه شد که پسرش با ماساژهاي ملايم مادرش به خواب رفته است. سرانجام تصميم گرفتند که فردا به محض بيدار شدن حميد از خواب به پزشک مراجعه نمايند. صبح حدود ساعت 7 حميد از خواب برخاست و از اينکه پدر و مادرش را در کنار بستر خود آماده ديد تعجب کرد، علت را پرسيد و جالب اينکه او حتي خاطره شب گذشته را نيز به ياد نداشت؟ ! !
مشکل حميد با مراجعه والدين به پزشک متخصص مشخص شد. مشکل حميد درد رشد بود.

درد رشد چيست؟

درد رشد مشکلي است که معمولا در سنين 3 الي 12 سالگي در کودکان ديده مي شود. در حدود 10 الي 30 درصد کودکان در اين رده سني حداقل يک بار به اين مشکل دچار مي شوند. اين درد فقط در عضلات ايجاد شده و بايد کاملا از درد مفاصل يا استخوان تفکيک داده شود. به همين دليل ضرورت ويزيت توسط يک پزشک متخصص و مجرب را مي طلبد. درد بيشتر اوقات دو طرف و در اندام تحتاني مشاهده مي شود و در جنس مونث شيوع بيشتري دارد.
خصوصيات درد رشد عبارتند از:
- درد در عضلات پا بيشتر مشاهده مي شود و ارتباطي با درد استخوان و مفاصل ندارد.
- در بيشتر موارد به صورت دو طرفه (قرينه) است.
- اغلب در غروب يا نيمه هاي شب ايجاد مي گردد.
- در بيشتر موارد سابقه يک فعاليت بدني قابل توجه در روز گذشته وجود دارد.
- درد در هواي سرد شديدتر مي شود.
- درد به بي قراري و ناله در کودک منجر مي شود.
- و در آخر درد به بي خوابي در کودک و والدين منجر مي شود.

درد رشد چگونه تشخيص داده مي شود؟

درد رشد همان گونه که عنوان شد بايد از ساير علل جدي درد در کودک تفکيک گردد. اين تفکيک با شرح حال دقيق، معاينه باليني و گاهي حتي ارزيابي هاي پاراکلينيکي صورت مي گيرد.
چنانچه بيمار خود قادر به تفکيک درد عضله از استخوان و يا مفصل باشد و خصوصياتي را که در بالا به آن اشاره شد، داشته باشد معمولا نياز به بررسي هاي ديگر نيست؛ در غير اين صورت ارزيابي هاي پاراکلينيکي لازم است.

ارزيابي هاي پاراکلينيکي لازم در درد رشد چيست؟

- راديوگرافي از محل درد جهت رد احتمالي مشکلات استخواني يا مفصلي
- نمونه خون جهت بررسي کامل؛ شمارش سلول هاي خون، ميزان هموگلوبين، قند، کليه و گاهي فاکتورهاي روماتيسمي
- ارزيابي تيتر ASO، هورمون هاي تيروئيدي و آنزيم هاي عضلاني
- گاهي استفاده از نوار عضلاني نيز در موارد خاص ضروري است.
اين درد معمولا در کودکاني که سندرم هيپرموبيليتي رنج مي برند شديدتر و متداول تر است. درمان خاصي براي آن وجود ندارد ولي اقدامات زير تا حدود بسيار زيادي منجر به کاهش درد و بهبودي در کودک مي شود:
- از ميزان فعاليت بدني شديد در عصرها کاسته شود.
- استفاده از آب گرم پس از فعاليت بدني و يا قبل از رفتن در بستر.
- مصرف فراوان مايعات به همراه مواد قندي (مانند عسل + شير) قبل از خواب، آب ميوه تازه، سبزيجات، گردو، فندق و ميوه هاي خشک در طول روز.
- کودک را در فصول سرد سال با جوراب بخوابانيد.
- در صورت امکان، قبل از خواب پاها توسط والدين به مدت 10- 5 دقيقه آرام ماساژ داده شود.
- در موارد شديد با نظر پزشک متخصص، استفاده از داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي توصيه مي شود.
منبع: ماهنامه دنياي سلامت شماره ي 29
/خ