تاکتیک های بازی فوتبال و تربیت دینی کودکان (بخش اول)

اگر بخواهیم یک مقایسه ای بین تشکیل یک تیم قوی فوتبال و تشکیل یک خانواده دینی و مقوم انجام بدهیم شاید بتوان وجه تشابه های مشخصی را در مسیر موفقیت بدست آورد در این نوشتار سعی داریم با یک نگاه ورزشی به برخی از تاکتیک و تکنیک های تربیت دینی فرزندان اشاره کنیم.
 

برای موفقیت در بازی فوتبال اولین و مهمترین شاخص و عنصری که نقش کلیدی و اساسی در دست یابی به موفقیت دارد، وجود یک مربی قوی در تیم است، به هر اندازه یک مربی از اصول و فنون بازی و تاکتیک های موفقیت با خبر باشد و از قواعد روانشناسی ورزشی مطلع باشد، و بتواند تعامل و ارتباط اثر بخش و سازنده ای با اعضای تیم برقرار کند بهتر می تواند تیم را رهبری و مدیریت نماید و آن را به موفقیت و برتری نزدیک کند، از طرفی به هر اندازه یک مربی دچار بی اطلاعی از قواعد بازی باشد و فاقد هر گونه انرژی و مهارت لازم باشد تیم را به سستی و ضعف نزدیک می کند.

در مقوله تربیت دینی فرزندان نیز داستان به همین منوال است، والدین نقش کلیدی و درجه یک را بر عهده دارند، به هر اندازه پدر و مادر به اصول و معارف تربیت دینی نزدیک و آشناتر باشند، و در تربیت و اصلاح خود بهتر عمل کرده باشند[1] در این مسیر به موفقیت نزدیک تر هستند، به همین خاطر است که خدای متعال در قرآن کریم ابتدا افراد را مورد خطاب قرار می دهد و می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُم‏؛[2] ای کسانی که ایمان آورده اید خودتان را از آتش جهنم نگهدارید.»، علامه طباطبایی نکته تفسیری زیبایی ذیل این آیه شریف دارند.[3] والدین در درجه اول باید خود را اصلاح نمایند بعد به فکر اصلاح خانواده باشند؛ کمااینکه این نکته تربیتی در آیه نیز قابل مشاهده است.[4] اگر والدین فاقد هر گونه هنر و مهارت دینی و تربیتی باشند، و صرفاً نقش آمرانه داشته باشند، نه تنها در تربیت دینی فرزندان موفقیت لازم را کسب نخواهند کرد، بلکه مورد خطاب قرآنی نیز قرار می گیرند: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ؛ کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ؛[5] اى کسانى که ایمان آورده ‏اید، چرا چیزى مى‏ گویید که انجام نمى‏ دهید؟نزد خدا سخت ناپسند است که چیزى را بگویید و انجام ندهید.»بازی فوتبال یک بازی تشکیلاتی و جمعی است، مهارت های شخصی و انفرادی هر چند بسیار خوب و عالی است، ولی این مهارت ها باید با یک حرکت جمعی و تشکیلاتی همراه باشد، در تربیت دینی خانواده نیز فرزندان علاوه بر مهارت های شخصی نیازمند کسب مهارت های اجتماعی و تشکیلاتی هستند.
 

یک مربی خوب باید شناخت دقیق و کاملی نسبت به بازیکنان خود و نیازهای آنها داشته باشد، و به نقاط قوت و ضعف شان آشنایی داشته باشد، تا اینکه بتواند در تقویت و اصلاح آن گام بردارد، در تیم خانواده نیز والدین باید از چنین شناخت و آگاهی برخوردار باشند، ولی شناخت و معرفتی که والدین نسبت به فرزندان خود نیاز دارند متفاوتر از بازی فوتبال است، ابتدا باید بدانند که این فرزندان نعمت های الهی هستند که خدای متعال مسئولیت تربیت و راهنمایی آنها را به والدین سپرده است، و اینکه اقتضائات روحی و روانی متفاوتی با یکدیگر دارند، مهم است که والدین بدانند فرزندان مهمان نیستند که مدام از آنها پذیرایی کنیم، یا اینکه حیوان دست آموز نیستند که هر طور خواستند آنها را تربیت کنند، کمک کار ما نیستند که مثل پادوی مغازه از آنها کار بکشیم،[6] بلکه امانت و هدیه های الهی هستند[7] که ما مسئولیت تربیت آنها را برعهده داریم. اگر والدین شناخت خوب و مناسبی نسبت به فرزندان خود و نیازهای تربیتی آنها داشته باشند، از اشتباهات رایج مسیر تربیت دینی اجتناب می کنند.

 تربیت دینی کودکان و نوجوانان همانند بازی فوتبال دارای قواعد و قوانین خاص خود است، که یک مربی نمونه و درجه یک باید به خوبی از آن قوانین باخبر باشد در ادامه به برخی از این قوانین اشاره می کنیم:
 

یکی از مهمترین نیازهای تربیتی کودکان در زندگی تأمین امنیت و آرامش است، همان طور که یک بازیکن فوتبال تا امنیت اقتصادی و روانی او تأمین نباشد، تن به بازی نمی دهد فرزندان در محیط زندگی نیز نیازمند آرامش و امنیت اقتصادی، روانی، و فکری هستند، تربیت دینی کودکان زیر بار کتک و مشت و شکنجه و ترس و دلهره میسر نمی شود.

این که تیم های خوب دنیا برای موفقیت خود مبادرت به گرفتن مربی های درجه یک می کنند، به این خاطر است که آنها از سواد و آگاهی بهتری در خصوص بازی برخوردار می باشند، بازیکنان نیاز به آگاهی و توانایی علمی و مهارتی مربی خود دارند، در تیم خانواده نیز داستان به همین منوال است، فرزندان نیازمند آگاهی، تجربه و مهارت علمی و دینی والدین خود هستند.

بازی فوتبال یک بازی تشکیلاتی و جمعی است، مهارت های شخصی و انفرادی هر چند بسیار خوب و عالی است، ولی این مهارت ها باید با یک حرکت جمعی و تشکیلاتی همراه باشد، در تربیت دینی خانواده نیز فرزندان علاوه بر مهارت های شخصی نیازمند کسب مهارت های اجتماعی و تشکیلاتی هستند، چرا که آنها اجتماعی خلق شده اند و می بایست به گونه ای تربیت شوند که توانایی حضور در اجتماع را داشته باشند و در حرکت های جمعی و تشکیلاتی فرهنگی و اجتماعی نقش مثبت و ارزشی داشته باشند.

 
پی نوشت ها:
[1].  وَ قَالَ ( علیه السلام ) : مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ وَ لْیَکُنْ تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِیبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ ؛ و آن حضرت فرمود: آن که خود را در مرتبه پیشوایى قرار مى‏دهد باید پیش از مؤدب نمودن مردم به مؤدب نمودن خود اقدام کند، و پیش از آنکه دیگران را به گفتار ادب نماید، باید به کردارش مؤدب به آداب کند، و آن که خود را بیاموزد و ادب نماید به تعظیم سزاوارتر است از کسى که فقط دیگران را بیاموزد و تأدیب کند
[2]. سوره مبارکه تحریم آیه 6.
[3]. ترجمه تفسیر المیزان، ج‏19، ص560 . کلمه«قُوا » جمع امر حاضر از مصدر وقایه است، و« وقایه»به معناى حفظ کردن چیزى است از هر خطرى که به آن صدمه بزند، و برایش مضر باشد.
[4]. سوره تحریم آیه 6. «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید، خودتان و کسانتان را از آتشى که سوخت آن، مردم و سنگهاست حفظ کنید»
[5]. سوره مبارکه صف، آیه 2و3.
[6]. دکتر سعید جهانشاهی فرد، تکنیک های فرزند پروری، ص 20.
[7]. سوره صافات، آیه 100. «رَبِّ هَبْ لی‏ مِنَ الصَّالِحینَ؛ «اى پروردگار من! مرا [فرزندى‏] از شایستگان بخش.» شوری آیه 49. «لِلَّهِ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یَخْلُقُ ما یَشاءُ یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ إِناثاً وَ یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ الذُّکُورَ؛[] فرمانروایى [مطلقِ‏] آسمانها و زمین از آنِ خداست؛ هر چه بخواهد مى‏آفریند؛ به هر کس بخواهد فرزند دختر و به هر کس بخواهد فرزند پسر مى‏دهد.»