بررسی علت رانندگی برخی کشورها از سمت چپ جاده و برخی دیگر از سمت راست ‏

چنانچه در کشورهایی همچون بریتانیا یا استرالیا زندگی می‌کنید، احتمالاً نمی‌توانید درک کنید که چرا کشورهای دیگر از سمت راست جاده رانندگی می‌کنند. و اگر در سایر کشورهای جهان اقامت دارید، ممکن است با خود فکر کنید که انگلیسی‌ها مردمان دیوانه‌ای هستند که از سمت چپ رانندگی می‌کنند. اما آیا می‌دانید این تفاوت قابل توجه از کجا نشأت گرفته است؟
 

 نقاط قرمز جهت رانندگی از سمت راست و نقاط آبی جهت رانندگی از سمت چپ را نشان می‌دهند

در سال 1949 اکثر کشورهای جهان با تصویب قرارداد ژنو در خصوص ترافیک جاده‌ای توافق نمودند که از یک جهت واحد ترافیکی در سراسر کشورهای خود پیروی نمایند. اما هنوز نمی‌توانستند بر سر جهت رانندگی به توافق جمعی برسند. چنانچه بخواهیم به منبع آن دسترسی داشته باشیم، بایستی به سالهای دورتر یعنی دوران روم باستان رجوع کنیم.
تعداد افراد راست دست در آن زمان بیشتر بوده در نتیجه یک ارابه ران می‌توانست افسار اسب را به گونه‌ای نگاه دارد که دست راست او آزاد باشدمشاهده شده است که برخی از جاده‌های روم در قسمت میانی گسترش یافته بودند که این نشان دهنده تمایل آنها به راه رفتن در یک طرف جاده است. اما آیا می‌دانید تمایل آنها به پیاده روی از چه جهتی بوده است؟ پاسخ این سئوال را می‌توان در سال 1998جستجو نمود، یعنی زمانی که باستان شناسان مسیری دو طرفه منتهی به یک معدن سنگ رومی نزدیک به سویندون انگلیس که به خوبی حفظ شده بود را کشف کردند. در آن سالها به طور طبیعی گاری‌های خالی وارد یک معدن سنگ شده و مملو از سنگ از آن خارج می‌شدند و این امر در محل قابل مشاهده بود. بیشه‌های موجود در سمت چپ (همانطور که از فاصله دور معدن دیده می‌شدند) بسیار عمیق‌تر و به عبارتی عقب‌تر از انواع موجود در سمت دیگر بودند که بنظر می‌رسد نشان دهنده آن باشد که رومیها در سمت چپ جاده حرکت می‌کردند. این امر همچنین با عقل سلیم نیز جور در می‌آید. تعداد افراد راست دست در آن زمان بیشتر بوده در نتیجه یک ارابه ران می‌توانست افسار اسب را به گونه‌ای نگاه دارد که دست راست او آزاد باشد و بدین ترتیب بتواند با دوستان سلام و احوالپرسی نموده و در برابر دشمنان با آن دست از خود دفاع نماید. راه پله‌های مارپیچی نیز به گونه‌ای ساخته می‌شدند که مدافعان بتوانند برای همین منظور با دست راست خود دفاع کنند، در نتیجه این امر منطقی به نظر می‌رسد.
 

قانون حرکت از سمت چپ نیز در سایر قلمروهای بزرگ باستان همچون یونان و مصر پیروی می‌شد. یونانیان، مصریان و رومیان باستان به هنگام رژه لشکریان و سواره نظامیان خود همانند ارابه رانان قانون سمت چپ را رعایت می‌کردند. دلیلی وجود دارد که باور کنیم این قانون با گذشت قرن‌ها، چه به عنوان عرف و چه قانون حفظ و رعایت شده است. در سال 1300 «قوانین جاده‌ای» به طور رسمی توسط پاپ بونیفیس هشتم اعلام شد وی چنین عنوان نمود که: «تمام مسافرانی که به روم سفر می‌کنند بایستی از سمت چپ حرکت نموده و در همان سمت باقی بمانند».

در نتیجه این سئوال پیش می‌آید که به چه علت در بیشتر نقاط دنیا از سمت راست رانندگی می‌شود؟
 

در داستانی معروف عنوان می‌شود که ناپلئون اول این قانون را در اروپا تغییر داد، که این امر یا به دلیل ممانعت از بروز درگیری میان نیروهای خودی (با همان منطق عدم برخورد به یکدیگر با آزاد بودن دست راست) و یا به دلیل ایجاد تفاوت نسبت به دشمنان خود یعنی بریتانیایی‌ها بوده است. این توجیهات به احتمال زیاد گمانه پردازی بوده و در حالی که ممکن است درست باشد، اما دلیل واقعی احتمالاً چیزی متفاوت از این امر می‌باشد و منشاء آن را می‌توان در امتداد اقیانوس یافت.
 

در طول اواخر قرن هجدهم، استفاده از واگن یا ارابه‌های بزرگ حمل و نقل و دلیجان‌هایی که توسط چندین جفت اسب کشیده می‌شدند به ویژه در ایالات متحده و کانادا بسیار رواج داشت. در این ارابه‌های بزرگ هیچ صندلی و جایگاهی برای ارابه ران تعبیه نشده بود بجز یک نیمکت که ارابه ران بایستی افسار اسب را از سمت چپ نیمکت گرفته تا بتواند دست راست خود را برای به حرکت در آوردن شلاق آزاد نگاه دارد. ارابه ران با نشستن در سمت چپ می‌توانست از برخورد با چرخهای سایر گاری‌هایی که از سمت چپ می‌آمدند جلوگیری کرده و فاصله خود را با چرخهای ارابه‌های دیگر حفظ کند. بنابراین او باید از سمت راست حرکت می‌کرد تا راه برای بقیه وسایل باز باشد.
ژاپن نیز با وجود آنکه مستعمره بریتانیا محسوب نمی‌شود، اما از سمت چپ رانندگی می‌کنداین رسم در اکثر نقاط اروپا رواج یافت اما انگلیس تمایلی به استفاده از این ارابه‌های بزرگ نداشته و بنابراین مسیر خود را به سمت راست تغییر نداد و در سمت چپ باقی ماند. آنها این رسم را در سرتاسر کشورهای  پیشین تحت استعمار خود همانند هندوستان و استرالیا رواج داده، بطوریکه این کشورها از گذشته تا به امروز از سمت چپ رانندگی می‌کنند. ژاپن نیز با وجود آنکه مستعمره بریتانیا محسوب نمی‌شود، اما از سمت چپ رانندگی می‌کند به این دلیل که آنها در واقع هرگز برای حمل و نقل خود از ارابه و کالسکه‌های بزرگ استفاده نکرده و تا همین اواخر ترجیح می‌دادند برای این کار از اسب استفاده کنند.
 

در قرن بیستم، جنبشی در جهت همسو سازی ترافیک بوجود آمد. در سال 1928 برزیل همزمان با پرتغال شیوه قوانین راهنمایی و رانندگی خود را به ترافیک سمت راست تغییر داد. نواحی از کانادا و ایالات متحده که هنوز در سمت چپ رانندگی می‌کردند به سمت راست تغییر رویه دادند. اکثر کشورهای اروپایی از این امر تبعیت نمودند. سوئد آخرین کشوری بود که در سوم سپتامبر 1967 قانون رانندگی در سمت راست را وضع نمود. و این قانون در ساعت چهار و پنجاه دقیقه صبح به اجراء گذاشته شد. بطوریکه تمامی ترافیک موجود در سوئد پیش از شروع مجدد به مدت ده دقیقه متوقف شده و به سمت راست تغییر رویه دادند.

ژاپن، بریتانیا و کشورهایی که در گذشته مستعمره آن بودند و همچنین مستعمرات پیشین پرتغال، اسپانیا و مستعمرات هلند به همان صورت قبل یعنی رانندگی از سمت چپ باقی مانده و کشورهای دیگر دنیا به سمت راست تغییر قانون دادند و امروزه این وضعیت ادامه دارد و به نظر می‌رسد که در آینده نزدیک نیز تغییری در این امر حاصل نشود.
 

منبع: zmescience